[zaloguj się]
[pdf]

GRUDZIEŃ (73) sb m

e jasne.

Fleksja
sg
N grudzień
G grudnia
I grudni(e)m
L grudniu
inne sg G a. L - grudni

sg N grudzień (12). ◊ G grudnia (57). ◊ I grudni(e)m (1). ◊ L grudniu (2). ◊ G a. L grudni (1) LibLeg.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Dwunasty miesiąc roku (w kalendarzu przedjuliańskim dziesiąty); December Murm, Mącz, Calep, Cn (73): Murm 10; Kto poſledniego dnia po ſkonaniu Grudnia żelazem ranion będzie/ [...] wnet albo richło vmrze. FalZioł V 49, IV 30a, V 48v, 49; Pokazuie nam iż then Grudzień będzie ſniegiem dzierżał do pełniey. LudWieś B3, B3; BibRadz I 5a marg; Goski A14v, A15, A15v; Canus december Grudzień śiwy. Mącz 33c, 165d; SienLek 43v; Calep 289b; LatHar ++6v; Zdobiąc Skronie liſtkámi Lauru źielonego/ Ktore ſię ſtrzał nieboią Grudniá śrzonowego. RybGęśli B3; Lecz Lukaſz S. nie o pośćie śiodmego mieśiącá/ to ieſt Sierpniá mowi/ ále o pośćie dzieśiątego mieśiącá/ to ieſt Grudniá. WujNT 504, 504 marg, Bbbbbb2.

G sg w funkcji okolicznika czasu (49): FalZioł V 49, 118v; Grudniá głowę zákryway SienLek 43v. Cf W połączeniu z określeniem dnia, Wyrażenie.

W połączeniu z określeniem dnia [w tym: w G sg (30)] (37): Pyſſan wyaſkyem myeſczye Grvdny dzyewathi dzyen LibLeg 11/165v; A názaiutrz to ieſt dnia pierwſzego Grudniá/ gonili kſiążętá do pierśćieniá BielKron 331, 198v, 213v, 454; Pothym Melánkolia pánuie od onego czáſu/ áż do Czternaſtego dniá Grudniá SienLek 41v; RejPos Ooo5; Národzenie wedle ćiáłá Zbáwićielá náſzego 25. Grudniá SkarJedn 318; KochOdpr A2v; ZapKościer 1580/17; StryjKron 370; Oſtátecżnego dniá Grudniá LatHar 454 marg, ++8 [9 r.], 397 marg, 414 marg, 435 marg [2 r.], 443 marg (20). Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »miesiąc, księżyc grudzień« [w tym: G sg w funkcji okolicznika czasu (16); z określeniem dnia (6)] [szyk 16 : 3] (16 : 3): Tegoż roku mieſiącá Grudniá wielkość Tatárow przyſzłá [...] do Lubelſkiey źiemie BielKron 365v, 91, 213, 276v, 363v, 377, 397v, 422v; In ante diem quindecimum Calend. Novemb. distulit, etc. Odłożył aż do XV. dniá przed Xiężycem Grudniem. Mącz 31c, 12d, 27b, 78b, 79a, 369d; StryjKron 707; LatHar 124; SarnStat 1019, 1057, 1186.
Szereg: »december albo grudzień« (1): ziecháli ſię ná Siem do Piotrkowá/ [...] Decembrá álbo Grudniá Mieſiącá dniá oſmego. StryjKron 707.

Synonim: december.

KW