[zaloguj się]
[pdf]

ILEKROĆ (213) pron

ilekroć (213), [jelekroć].

Pisownia rozłączna (72). Rozdzielone innym wyrazem lub cząstką wyrazową (7); jednym (5), dwoma (2) [w tym: by (3), się (3), zaimek osobowy (2), to (1)].

ilé- (3), ile- (68); ilé- OpecŻywPrzedm, BiałKat, KochFr; ile- OrzJan, SarnStat (67); o jasne.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

I. Zaimek liczebny względny (197):
1. W zdaniu złożonym wprowadza zdanie podrzędne (194):
A. Wprowadza zdanie okolicznikowe miary (184): Jesliby [...] thowarziſſz ieden s drugim o pieniądze grał ilie krocz wthem doświacżon bendzie, przewiny Starſſim do Cechu sſeścz groſſy ListRzeź w. 39; ComCrac 12; ilekroć ſie grzechow dopuſzcżamy/ cudzołożymy y odſtáiemy od Kryſtá. HistRzym 109v, 48, 69v, 77, [118]v; WujJud 256; RejPosWstaw [414]; ModrzBaz 118, 130; nie raz w rok ále ile kroć prośić iego [Pana Boga] á gotowáć ſię będzieſz/ tey łáſki [...] vżycżyć tobie obiecał SkarŻyw 36, 335; RybGęśli Cv; WujNT 187, 385; niech będźie wolne przeſzćie [...] ná wieki/ gdźiekolwiek y ilekroćby chćieli [quomodocunque et quotiescunque voluerint JanStat 854]/ przez wſzelkiégo zápowiedánia y przekázy SarnStat 1077 [idem] 1111, 10, 39, 287 [2 r.], 353, 385 (18).

Połączenia: »ilekroć ... każdy raz, ilekroć ... tyle każdy raz« (1 : 1): Piſzą [...] iż ilekroć noſem rozrzázánym [Justynijan] ſapnął/ káżdy raz dał ściąć przyiacielá Leoncyowego. BielKron 167, 378v.

»tyle, ilekroć; ilekroć ... tyle« (7; 1): thę vgodę trzymacz tyle yllekrocz by bylo potrzeba ZapWar 1548 nr 2668; gdy ktho pozwány ná wyłożony [...] ſąd nie ſtánie/ ile kroć nieſtawa/ tyle winę wyſzſzey opiſáną przepada GroicPorz c3v; UstPraw F2; Inochodniká nam dáć ma/ y będźie powinien tyle/ ile kroć niedbálſtwá w przerzeczonych rzeczach dópuśći ſie SarnStat 285 [idem 931], 40, 384, 925, 931.

»ilekroć ... tylekroć, tylekroć (...) ilekroć« (22 : 21): MetrKor 40/811; yle krocz poglyądala na zyuoth ſwoy tyle krocz odnauyalo ſyą ueſele ſercza yey roſpomynayącz ſloua anyelſkye PatKaz II 85; GroicPorz r2; OrzList h2v; UstPraw Iv; SienLek 13; iż/ ile kroć kto w. m. zle o białychgłowach mowiącz vſłyſzy/ tyle kroć niedobrze o ſámym w. m. rozumieć muśi. GórnDworz N; Swieći nam [...] obietnicá iego: Iż ilekroć ſie vzna nędzny cżłowiek/ tylekroć chce mu być miłośćiwy. RejPos [36]v, 82, 87v, 88, 88v, 142 (9); RejZwierc 197; y ten ſpoſob/ y inſze ktorem powiedźiał/ ilekroć bywáły podawáne/ tylekroć też zá rázem y odrzucáne [quoties propositae, toties etiam reiectae sunt]. ModrzBaz 121; SkarŻyw 320; GórnRozm D; ilekroć Woynę poſpolitą zechcemy mieć zá potrzebą iáką/ tylekroć Powiátowé Séymy mamy ábo máią vſtáwić [quotiescunque expeditionem bellicam vellemus indicere ... toties conventiones particulares instituere debebimus JanStat 691] SarnStat 123 [idem 299, 929]; winę tylekroć/ ilekroćby ináczéy vczynili [toties quoties secus fecerint JanStat 1082] zápłáćiwſzy/ wróćić go [kmiecego syna] będą powinni. SarnStat 200 [idem 660, 919], 655, 660, 919, 920, 1127 (23).

»ilekroć ... tyle razow« (1): V ſtárych ludźi to bywáło/ iż ilekroć ktorego Krolá Krolem miánowano/ tyle rázow go też zá rázem y ſtrożem ludu [...] názywano [quoties aliquis regis titulo honoratur, toties custodem populorum ... se vocari audit] ModrzBaz 18v.

»ilekroć ... (tak) wielekroć« (2): RejPs 149v; ilekroćby złorzeczył y łáiał zá dług przerzeczony/ ták wiele kroć mu zá iego zelżywość winę piętnądźieſtą zápłáći [quotiescunque maledixerit ... toties ... solvet JanStat 586] SarnStat 707.

Fraza:»ilekroć (po)trzeba (będzie a. byłoby) [w tym: [komu] (8), [czego] (4)]; ilekroć potrzebuje« (23 : 1): MetrKor 40/811; ZapWar 1548 nr 2668; ma s nim [zbiegiem] vczynić ſpráwiedliwość/ pod winą trzech grzywien/ tyle ile kroćby potrzebował. UstPraw F2, 1v; ModrzBaz 90; STátuty [...] o winie ná Kortyzany/ ilekroć będźie potrzeba [quotiens opus fuerit JanStat 199]/ będźiem y roſkażemy exequowáć. SarnStat 180; CHcemy/ áby káżdemu było wolno káżdégo pozwáć [...] ilekroć iedno będźie potrzebá do ſądu Ziemſkiego [ut liceat ... toties quoties citare JanStat 668] SarnStat 826, 294, 379, 655, 686, 921, 945 (19).
Wyrażenie: »ilekroć razow« (2): dębinę ſtáwiayćie [...] pod nią ſie chowayćie. Ile kroć rázow pádnie/ ná oney dębinie/ Zmyli raz/ bo ſie zemknie BielSat N4 [idem] BielSjem 41.
a. Z odcieniem czasowym: kiedy, kiedykolwiek; quoMącz (62): A ijlé krotz dokonala/ zaſie s przodku pocżynala OpecŻywPrzedm C3; Abowiem nikt ſie ieſſcże niemylił ylekroć kto wtobie położył vfánie ſwoie RejPs 35v, 26, 58, 125, 127v, 205; To czincie ile kroc będziecie pyc [hoc facite quotiescunque bibetis PolAnt 1.Cor 11/25] na pamiatkę moię. SeklKat C2v; oni pthaci ile kroć chciał Porus/ według náuk cżárnokſięskich pięknie ſpiewáli [thy tho ptaszky Jako wyelye chczyal krocz Porusz yszeby mv spyewaly ... spyewaly yemv; quotiens volebat Historia Aleksandra w tłumaczeniu Leonarda Bonieckiego z roku 1510, wyd. M. Z. Przegonia Kryński, [w:] Prace Filologiczne, t. 9, 1920, 287—288]. HistAl H2; KromRozm I M3; Diar 20, 86; GroicPorz aa4; ilekroć ná ſtolcu krolewſkim [...] ſieść miał w odzieniu krolewſkim / kazał zwierzchu ſwoie ſzáty pierwſze grube wdziać ná ſię BielKron 341 v; GrzegRóżn B3v; Mącz 342b; RejAp 89v; RejPos Ooo4; RejPosWiecz3 96; ilé kroć będzie powiádaná Ewányelia/ muśi to zoſtáć przy niey: co wola páńſka ieſt BiałKat 166; CzechRozm 264v; rozmow ludźi wielce mądrych /á Rzecżpoſpolitą miłuiących (miedzy ktoremi ilekroćſię tráfi [quoties licet] rad przebywam) wam vdźielic. ModrzBaz 140; ILe kroć [...] ludzie podłe y ná święćie [!] wzgárdzone widzićie/ by dobrze było co wnich gánić/ niegardzćie iemi SkarŻyw 589; WerGośc 269; Przodkowie náſzy/ wołáli ku tobie/ Ilekroć/ iáką ćięſzkość/ cżuli w ſobie GrabowSet Iv, Ev; OrzJan 81; LatHar 251, 675; ILe kroć ſię zá trudną vymieſz ſpráwę iáką/ Y pocżni ią y konay z poſtáwą iednáką. RybGęśli C; máią moc nád wodámi obroćić ie w krew/ y záráźić źiemię wſzeláką plagą ile by kroć chćieli [quotiescumque voluerint]. WujNT Apoc 11/6, 1.Cor 11/25, 26, s. 607; [to czyncze yelie krocz pycz bedzecze [quotiescunque bibetis] na moye pamyathke [1.Cor 11/25] TomZbrudzPeryk 147.]

Połączenia: »ilekroć (kiedy) ... nigdy, nigdy ... ilekroć« (3 : 1): A nigdy niebyli zá wſtydzeni ilekroć zupełną wiárą wołáli ktobie RejPs 31, 128, 139v; AElius Spartianus powieda/ iż iłekroć [!] kiedy bywáli iácy zacni á wielcy mężowie [...] nigdy żaden niezoſtáwił po ſobie ſyná Rzecżypoſpolitey pożytecżnego [Negat ... quemquam magnorum virorum bonum et utilem filium reliquisse] ModrzBaz 47.

»ilekroć ... tedy« (6): Yle kroć [...] wioſna ſucha j zimna naſtawa. Tedy niewiaſty na wioſnę rodzące, łaczno [...] odchod płodu miewaſą FalZioł V 30v; BibRadz Num 15/12; RejPos 87v; CzechRozm 71v; iż ilekroć którzy Studenći [...] ná examen wedle zwyczáiu będą przypuſczeni: tedy Kánclérz náſz [...] ono examen ápprobowáć będźie miał [...] moc [ut quotiescunque aliquos scholares ... ad privatum examen ... poni contigerit, super illos Cancellarius ... potestatem habebit JanStat 220-221] SarnStat 204 [idem] 322.

»ilekroć ... tedy ... nigdy« (1): iż ilekroć vſpráwiedliwienie bywa przypiſano wierze/ tedy vczynki miłośći nigdy nie bywáią od wiáry oddalone WujNT 655.

»ilekroć (jedno) ... tedy (...) zawżdy« (3): KwiatKsiąż Mv; RejPosWstaw 110v; Ilekroć w piſmie ś. okázuie ſię Anioł/ ktory przytym opowieda ſię być Bogiem [...] tedy záwżdy tákowy Aniol ieſt ſynem Bożym CzechEp 261.

»ilekroć ... wnet« (1): Ci ilekroć cżuią że náſzych żołnierzow ná ukráine [!] niemáſz/ wnet przypadáią [quoties sentiunt neminem ... adesse, adsunt ipsi mox] ModrzBaz 119v.

»ilekroć ... (prawie a. pewnie) zawżdy (a. zawdy, a. zawsze), zawżdy ... ilekroć (a jako długo)« (10 : 3): RejPs 189; Ile go kroć przez dźień widzę Prawie ſie zawzdy zawſtydzę RejJóz C7; GrzegRóżn M4v; Heraclitus [...] mędrzec który záwżdy płákał yle kroć z domu wychodźyl. Mącz 155a; RejAp 137; A ile kroć ná to wſpomnię/ záwdy żłey [!] myſli być muſzę. GórnDworz P5, Z8; A my go [Krystusa] takież záwżdy zábijamy/ ile kroć/ á iáko długo w grzechach ſie kochamy. HistRzym 109v, 105v; RejPos 75v, 106v, 247v; Iż ilekroć Márſzałek Koronny będźie ná Dworze/ záwżdy ku káżdéy ſpráwie vrzędu ſwégo ma wezwáć [Quotiens ... esset in curia, semper ... vocare debet JanStat 294] Márſzałká Nadwornégo SarnStat 311.

Fraza: »ilekroć potrzebuje; ilekroć by potrzebowano [po kim]« (1; 1): ilekroć jeno Rzeczpospolita [...] opatrzenia ktorego potrzebuje [...] omieszkiwać nie raczysz sejmow Diar 20, 86.
b. Z odcieniem warunkowym: w razie, gdyby (11): Ale áni Ezechiel tego mowił/ áby ilekroć zgrzeſzy duſzá vmrzeć miáłá. WysKaz 16; Té ſądy gdy będą ſądźić Stároſtowie [...] A ilekroćby nie byli [et quotiens non interessent JanStat 430]/ poſtánowią Sędźiégo Szláchćicá ośiádłégo SarnStat 486 [idem 916], 619, 626, 647, 916.

Połączenie: »ilekroć ... tedy« (5): ile ſie kroć nędzny vzna tedi mu ieſt Bogyem miłośćiwym. LubPs S marg; iż ilekroć przyda ſie komu do Królá Iego M. áppellowáć: tedy przed námi Biſkupem [...] poſtáwi rękoiemſtwo [quoties ... provocare contigerit, extunc ... faciet JanStat 912] SarnStat 1127, 944, 952, 1127.

B. Wprowadza zdanie orzecznikowe (1): BVrmiſtrzá z Rádą vrząd ná thym ieſth/ przynamniey raz w tyydźień [!] álbo ile kroć potrzebá przynieſye ná Rathuſz ſye ſchodźić GroicPorz b3v.
C. Wprowadza zdanie przydawkowe miary (5): Zaſie yle kroć ſie gim powalenie [...] albo zbytnie vderzenie: przidawa, Ile kroć też nanie zbytni á nagły gniew/ ſtrach [...] troſka/ albo też iaka nowa á wielka radoſć przychadza. Ty iakmiarz przycżyny odchodzenia płodu Niewiaſtam brzemiennem przydawaią ſie, Ktore z więtſzą boleſcią tak odbywaią, Niżli gdy według biegu rodzą FalZioł V 31; zámierzaſz nędznemu cżłowiekowi kres/ ilekroć odpuſzcżáć ma bliźniemu ſwemu RejPos 247v.

Połączenie: »ilekroć ... tyle, tyle ... ilekroć« (1 : 1): ilekroć ſię w bitwách dobrze popiſał/ tyle mu pierśćieni wolno było nośić [pro numero expeditionum ... in quibus militasset, annulos gestabat]. ModrzBaz 51; tyle mu policżkow dawał/ ile kroć ábo iáwne poduſzcżenia iego zwyćiężał: ábo táiemnym/ mądrze zábieżeć vmiał. SkarŻyw 353.

D. Wprowadza zdanie dopełnieniowe miary (4): Vcży tu Kryſtus [...] iáko brátu mamy przewinnośći odpuſſcżáć [...] ile kroć bráthu wyſtępnemu odpuſſcżáć. Leop BB4v; CzechEp 86; KIedysćie ſię [...] ták dobrze vczili/ Ze wiécie ilé kroć koło obróći ſię w mili KochFr 25; miłośiernie puść imo ſię ilekroć okrom ćiebie co inſzego rozmyślam LatHar 603.
2. W zdaniu pojedynczym (3):
A. Wprowadza okolicznik miary: quoties Mącz (3): Quoties mihi certorum hominum potestas erit, Ilekroć mi ſie kto pewny tráfi. Mącz 430c, [114]b.
a. Z odcieniem czasowym; quando Mącz (1): Quando mihi subit recordatio meorum, Yle kroć ſpominam ná moye prziyacioły. Mącz 105d.
II. Zaimek liczebny pytajny (11):
1. W zdaniu pytajnym niezależnym; quoties Cn (4): przyſtąpiwſzy ſie Piotr [...] rzekł: Panie ile kroć zgrzeſzy przećiwko mnie brát moy/ á mam mu odpuśćić [quoties peccabit in me frater meus, et dimittam ei]? Leop Matth 18/21 [idem RejPos 246, WujNT Matth 18/21]; RejPos 246; WujNT Math 18/21.

W streszczeniu rozdziału: Ilekroć mamy odpuſzczáć brátu nas obrażáiącemu. WujNT Matth 18 arg.

2. W zdaniu złożonym z pytajnym zależnym dopełnieniowym (2): będźie pytał Prokurator [...] ile kroć ſye może [jego pryncypał] popráwić. GroicPorz z2; kiedy Apoſtolſkiemu Kśiążęćiu pytáiącemu/ Ilebykroć grzeſznym miał odpuſzcżáć? [...] Odpowiedźiał ták KuczbKat 85.
3. W funkcji wykrzyknikowej: ileż razy (5): ilekroć żem chćiał zebráć dźiatki twe [quoties volui congregare filios tuos] ták iáko kokoſz kurczątká pod ſkrzydłá ſwoie/ a niechćieliſćie? BibRadz Luc 13/34; Ile kroć ich kroleſtwo zborzono/ lud Zydowſki w niewolą wiedziono/ tákież kośćioł Salámonow wiele rázow złupiony/ [...] náoſthátek y kroleſtwo Zydom odiętho BielKron 265v; BudNT Matth 23/37; WujNT Matth 23/37, Luc 13/34.
*** Bez wystarczającego kontekstu (4): Quoties, adverbium, Ylekroć/ yáko wiele rázów Quotiescunque, Yle kroć/ tyle kroć. Mącz 344c; Quot vicibus, Iáko wiele rázów/ yle kroć. Mącz 493b, 460a.
*** Dubium (1): Potym rycerz [= człowiek świecki] wyſtępuie przećiw krolowi Bogu wſzechmogącemn [!]/ ilekroć iedno bywa złupion/ ktore na krzćie przyiął. HistRzym [118]v.

Cf JELOKROĆ

MK