[zaloguj się]
[pdf]

JEMIOŁA (39) sb

jemioła f (22), jemioło n (17).

jem- (33), jęm- (6).

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inne sg f N - jemioła; sg f G - jemioły; sg f A - jemiołę; sg f I - jemiołą; sg n N - jemioło; sg n G - jemioła; sg n A - jemioło; sg n I - jemioł(e)m

f sg N jemioła (10). ◊ G jemioły (10). ◊ A jemiołę (1). ◊ I jemiołą (1). ◊ n sg N jemioło (7). ◊ G jemioła (4). ◊ A jemioło (4). ◊ I jemioł(e)m (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. bot. Viscum album L. (Rost); roślina zimotrwała pasożytująca na drzewach liściastych i iglastych; mespilus BartBydg, Murm; esculus Mymer1, BartBydg; viscum Mącz, Cn (35): Murm 107; Mymer1 20v; BartBydg 52, 90; IEmioło ieſth rozlicżne na drzewiech ie nayduią/ bo z drzewa wyraſta. FalZioł I 154d, I 154d, 155a [2 r.J, 155b [3 r.], III 11d, V 98v (12); Mącz 499c; weźmiſz lepák kośći ſpaloney z piwowonią [!] rowno/ á kurzego źiela zięmiołą iákoby onego połowicę/ zmieſzay to poſpołu á choremu day pić ieden napitek SienLek 58v.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy gatunku drzewa [w tym: jemioła(-o) dębowa (12), głogowe, gruszkowa (3), jabłoniowe, jodłowe] (18): Theż Iemioło głogowe albo theż iabłoniowe w winie vwarzone/ ludziom ktorzy rozum ſtraczą to wino dawać pić FalZioł I 155b; chłopi daią owczam Iemioło ieſć iodłowe iżby płodu nie potraciły. FalZioł I 155b, I 155b [2 r.], III 11d, V 43v, 97; Gdy Brzemienna ięmioło dębowe przy ſobie nośi/ lekko porodźi. SienLek 59v, 58v, 59v [2 r.], 60, 74 [2 r.], 87v (10).

2. zool. (4):
Wyrażenie: »jemioła wodna« = Spongilla lacustris L. (Rost); zwierzę, gatunek gąbki słodkowodnej [szyk 3 : 1] (4): Wezmi iemioły wodney/ vſuſz ią cżyſcie á zetrzy FalZioł V 116v; Mieſtcá ſtłuczone á śinné/ wodnym iemiołem okłáday SienLek 148v; Iemiołá wodna/ w brzegách ieźiernych á rzék muliſtych rośćie SienLek Yyy, Xxx2.

JW