Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KAPUSTNIK

Następne hasło: [KAPUŚCIANY] »

KAPUSTNY (22) ai

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja

sg
m	N	kapustny	f	N	kapustnå, kapustn(a)	n	N	kapustn(e)
	G	kapustn(e)go		G			G	kapustn(e)go
	A	kapustny		A			A
	I	kapustnym		I	kapustną		I

pl
N	subst	kapustn(e)
G		kapustnych
A	subst	kapustn(e)
inne formy
sg n a. pl subst A - kapustn(e)

sg m N kapustny (7) [w tym: -ni (1)]. ◊ G kapustn(e)go (2). ◊ A kapustny (2). ◊ I kapustnym (1). ◊ f N kapustnå (1), kapustn(a) (2). ◊ I kapustną (1). ◊ n N kapustn(e) (1). ◊ G kapustn(e)go (1). ◊ pl N subst kapustn(e) (1). ◊ G kapustnych (1). ◊ A subst kapustn(e) (1). ◊ sg n a. pl subst A kapustn(e) (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „kapusta”
- 1. Od znacz. ‘Brassica oleracea v. capitata L. (Rost)’; będący częścią kapusty lub z niej sporządzony (21)
  - a. Przeznaczony dla kapusty (1)
- 2. Od znacz. ‘jarmuż’ i ‘kapusta czarna’; odnoszący się, skierowany ku nim (1)

Przymiotnik od „kapusta”:

1. Od znacz. ‘Brassica oleracea v. capitata L. (Rost)’; będący częścią kapusty lub z niej sporządzony; (h)olitorius Murm, Mymer¹, BartBydg, Calep; brassicus Mącz (21): Cyma – Pączek kapuſtny Calep 283a, 728b.

Wyrażenia: »głąb kapustny« (3): FalZioł V 38v; BielKron 464v; Albo nápal popiołu z głąbów kápuſtnych zmieſzayże go z miodem á z ſolą/ á ná vkąſzenié człowieczé przykłáday. SienLek 151.

»głow(k)a kapustna« (3): Cauliculus, eyn kraut ſtenglin ader kraut kapellin. Głowá kápuſtna Murm 112; BartBydg 25; Brassica capita, Wyrſchołki/ álbo głowki. Kapuſtne/ álbo/ Brośkwiowe Mącz 26d.

»korzeń kapustny« (1): Też popioł ſkorzenia Kapuſtnego dany z wodką graminis ktora iest w aptecze/ kamień łamie y wypądza s cżłowieka. FalZioł I 34b.

»kapustne(-y) liście, list« [szyk 2 : 1] (2 : 1): y rozmoczywſzy ćienką chuſtę w ocćie ná on proch przyłożyć/ á kápuſtnego liśćia ná to SienLek 55, 79v; GostGosp 76.

»nasienie kapustne« (1): Też naſienie Kapuſtne ſtarte á z wodką piołinkową ku piciu dane, gliſty w żiwocie v dzieci zabija FalZioł I 34b.

»polewka kapustna« (1): Bowie^m kapuſta zimie zbierana wiecey odmiękcża żywoth y ſtolcze cżyni/ y vrynę pędzi. A z właſzcża ſok albo polewka kapustna. FalZioł I 34c.

»popioł kapustny« (1): Też popioł kapuſtny ieſt cirpnąci a mocznie wyſuſzaiączi. FalZioł I 34b.

»sok kapustny« (3): wezmi realgar/ arſenik, zetrzy w proch á zmieſzay z ſokiem kapuſtnym FalZioł V 102, I 34b, c.

»wodka kapustna« (1): á na to dopiero przyłożyć on plaſtr ktoris vcżynił z kwaſu z wodką kapuſtną. FalZioł V 108v.

a. Przeznaczony dla kapusty (1): [kłoda kapustej niecała i druga kapuśna kłoda InwSzlachKal 1593 nr 56.]

Zestawienie: »kapustny targ« = targ warzywny (3): Forum holitorium, Kraut marckt, Kápuſtny targ. Murm 28; Mymer¹ 6; BartBydg 60.

2. Od znacz. ‘jarmuż’ i ‘kapusta czarna’; odnoszący się, skierowany ku nim (1): Exsequi laudes Brassicae longum est, Wyliczáć wſziſtki chwaly Kápuſtne/ czarney álbo Broskwie długo by było. Mącz 385c.

Synonim: 2. broskwiowy.