[zaloguj się]
[pdf]

ARENDA (61) sb f

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
sg pl
N arenda arendy
G arendy arend
D arendzie
A arendę arendy
I arendą arendami
L arendzie arendach

sg N arenda (5). ◊ G arendy (11). ◊ D arendzie (1). ◊ A arendę (3). ◊ I arendą (4). ◊ L arendzie (2). ◊ pl N arendy (6). ◊ G arend (19). ◊A arendy (5). ◊ I arendami (1). ◊ L arendach (4); -åch RejZwierc; -ach :-åch SarnStat (2 : 1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Najem, dzierżawa nieruchomości, ruchomości lub dochodów; conductio ‒ pertinet ad eum qui conducit, locatio pertinet ad eum qui locat Cn [arenda Łac śr] (61): Obiczai Polſkich zapissow przedania, zaftaw, Zamian, arend y innich. ComCrac 21v, 21v; [Kto utraci majątek] ieździ po wioſkach iáko po kolędzye/ Pytáiąc ſie v mnichow o iákiey árendzye. RejWiz 68v; Pádáią ſie zamiány árendy ſie łamią/ Dożywocia/ wiecżnośći/ y ty czáſem chramią. RejZwierc 248v, 158v, 194v, 245; Któré dobrá [...] Arendarz będźie dźierżał/ y w nich mieſzkał mocą przerzeczoney Arendy SarnStat 1256; ARENDA. Też to iest ſpecies kupienia y przedánia, vżywánia pożytkow rerum mobilium máiętnośći, do czáſu tylko albo kréſu pewnégo SarnStat 1271, 89 [2 r.], 320, 687, 1256, 1306 (16); GrabPospR M.

arenda czego (2): árendy immobilium. SarnStat 246; Arendy łowieniá [!] Ryb SarnStat 1093 marg.

Zwrot:»dzierżeć arendą« (2): [Starosta] Y tenći czáſem vłowi Bo choćia dzierży arendą Wżdy iednák oſtrzyſſki będą RejRozpr C4; RejPos 325.
Wyrażenia:»arenda dożywotna« (8): ći ktorzy máią Arendy dożywotné/ y dożywoćia gołé/ będą powinni nieco podwysſzyć á poſtępić do ſkárbu ná wychowánié ſtołu náſzégo SarnStat 103, 89 [2 r.], 103 [4 r.], 104.

»wyście arendy« (1): Broniewski nawysciu arendy nie chce płacic ostatniey Raty ActReg 165; á przerzeczony A. będźie powinien przerzeczonego D. kwitowáć v Akt Grodzkich G. w tymże powiećie: á ták rok od roku áż do wyſzćia téy Arendy. SarnStat 1256, 1257 [2 r.].

Szereg: »(wydzierżenie), arenda (albo) najem« (3): Też y ku wydźierżeniu/ árendźie/ naymu/ albo pod imieniem wydźierżenia/ Arendy álbo naymu/ w téy źiemi/ [...] nie zápiſzemy SarnStat 979, 52.
W przen (3): buduiemy/ kupuiemy wśi/ zamki/y zápiſuiemy ſobie wiecznośći/ ktore ráczey kroćiuchną árendą zwáć możem. SkarKaz 551b.
Zwroty: »arendami dzierżeć, trzymać arendą« (2): dziwnemi vpominki/ y rozlicżnym zábiegániem tego [godności] dochodzą/ á práwie to iáko árendámi dzierżą. RejZwierc 40v; Bo ieſli nie był Bogiem [Chrystus] iákoż nas odkupił/ [...] Albo iáko mógł wiátrom morzu roſkázowáć/ [...] Bo ieſli to do cżáſu ták trzymał árendą/ Y ći co weń wierzyli coż mieć w zyſku będą. RejZwierc 250.
a. Czynsz, rata dzierżawna, dochód z arendy (17): tedy Arendę oddawſzy ſpełná do ſkárbu/ oſtátek co zoſtánie dochodów przy Stárośćie/ [...] piątą część do ſkárbu náſzégo dáwáć máią SarnStat 89 [idem 104], 69, 104; PowodPr 23; zyſki y árendy wáſze/ y pieniądze Zydowſkie/ w ſzubienicę piekielną obrocą ſię wam SkarKaz 610b.
Wyrażenie: »podwyższenie arend; arend podwyższenie« (10 : 2): A co ſie tycze oddawánia czwartéy częśći z podwysſzenią Arend/ [...] tedy ći tylko będą wolni/ którzy ſzkody od Tátar y Wołochów podięli SarnStat 88; A co ſie tycze Arend podwysſzenia: tedy Arendę oddawſzy ſpełná do ſkárbu/ oſtátek co zoſtánie dochodów [...]piątą część do ſkárbu náſzégo dáwáć máią: á to ma bydź rozumiano zá podwysſzenié Arend SarnStat 89 [idem 104], 89 [5 r.], 104 [4 r.].

Synonimy: dzierżawa, najem, wydzierżenie.

AK