[zaloguj się]
[pdf]

KAZALNICA (29)sb f

kazalnica (24), kazadlnica (4), kazadnica (1); kazalnica Murm, BartBydg (4), OrzList (2), SkarŻyw (6), NiemObr, PudłFr, Calep (2); kazadlnica Mymer 2; kazadnica Mymer 1; kazalnica : kazadlnica BielKron (1:1), Mącz (6:2).

ka- (17), kå- (5); ka- : kå- Mącz (4:4), SkarŻyw (5:1); -za- (21), -zå- (1); -za- : -zå- Mącz (7:1); końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N kazalnica
G kazalnice
D kazalnicy
A kazalnicę
L kazalnicy kazadlnicach

sg N kazalnica (14). ◊ G kazalnice (1). ◊ D kazalnicy (1). ◊ A kazalnicę (9). ◊ L kazalnicy (3). ◊ pl L kazadlnicach (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Podwyższenie, z którego wygłaszano publiczne przemówienia, kazania: ambona, też przenośny stołek, pulpit; suggestum BartBydg, Mymer2, Mącz, Cn; suggestus BartBydg, Mącz, Cn; contio Mącz, Calep, Cn; analogium Murm, BartBydg; ambo BartBydg, Cn; cathedra Mącz, Calep; pulpitum, rostra Mącz, Cn; suggesta Mymer1; ambona BartBydg; prorostra, superior locus Cn (29): Murm 127; Suggesta. Predig ſtuel. Kazadnicza. Mymer1 8; BartBydg 8 [2 r.], 9b, 153b; Mymer2 7v; OrzList b3v [2 r.]; BielKron 362v; Contio, Mieyſce ná którym kazą. Kazádlnicá. Mącz 53c, 41b [2 r.], 145c, 154a, 331a, 370c; Wielki lud ná kazániu ſwym miewał: ták iſz dla ćiſzby kázálnicę zá nim nośić/ á tám ią ſtáwiáć gdzieby vćiśniony niebył muśiano.SkarŻyw 372; wſtąpił ná kázálnicę/ y drugie kázánie wielce poćieſzne [...] vcżynił. SkarŻyw 511, 312, 511, 543; Calep 172a.

W charakterystycznych połączeniach: na kazalnicę wleźć (2), wniść (3), wstąpić (2).

Szereg: »kazalnica, (albo) katedra« [szyk 1:1] (2): pro rostris dicere, Mieć rzecz ku ludźióm z kátedry álbo z kázálnice która ná tymże plácu byłá dla tego vcziniona. Mącz 358d; Calep 232b.
Wyrażenie przyimkowe: »na kazalnicy« (4): roſkazał Biſkup ná kázádlnicách obiáwiáć ludziom áby ſie zeſzli ná oſmy dzień Máiá ku podnieſieniu kośći świętych. BielKron 362v; SkarŻyw 173; NiemObr 31; Y tyś wczorá ſtyſkował ſam ná kázálnicy Ná nierząd PudłFr 18.

Synonimy: ambona, katedra, pulpit, »stolec kaznodziejski«.

Cf KAZATELNICA

KW