[zaloguj się]
[pdf]

KĘSY (21) ai

Fleksja
sg
mNkęsy fNkęså nNkęs(e)
Akęs(e)go Akęsą Akęs(e)
Ikęsym I I
Lkęsym L L
pl
G kęsych
A subst kęs(e)
inne formy
sg f A a. I - kęsą

sg m N kęsy (9). ◊ A kęs(e)go (2). ◊ I kęsym (1). ◊ L kęsym (2). ◊ f N kęså (1). ◊ A kęsą (1). ◊ A a. I kęsą (1). ◊ n N kęs(e) (1). ◊ A kęs(e) (1). ◊ pl G kęsych (1). ◊ A subst kęs(e) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Skrócony, okrojony, krótko obcięty, krótki; curtus, mutilus Calep, Cn; muticus Calep; decurtatus Cn (12): Przyſtoyny im wárkocż kęſy/ Kiedy idą pięknie w plęſy BielKom G3v, G4; A ktemu mu podádzą pſtrą ſukienkę kęſą. RejWiz 53v; Iż to huſárſkie ſzáty práwie wſpaniłe ku wáſzemu wzroſtowi/ iużbyſcie ty kęſe niemieckie mogli rozdáć RejZwierc 89v, 239; Mutilus – Ochromioni, kęſsi. Calep 683a, 280b, 684a.

W charakterystycznych połączeniach: kęsa(-y, -e) sukienka, szaty, warkocz (2).

Przen: Niecały, niezupełny, niedostateczny (3): ták też wiádomość rzecży vcżciwych kęſa [manca] ieſt/ ieſli do niey ſtáránie y zabáwá ku wykonániu tych rzecży nieprzyſtąpi. ModrzBaz 8v; nie ná kęſe kroleſtwo mnie dano tobie zá máłżonkę/ áni na cżwartą cżęść/ ále ná cáłe BielKron 354; aczkolwiekeſmy y tych [ksiąg] nawielu mieyſczach wyſtępnie popſowanych/ y iakmiarz kęſych doſtali KwiatKsiąż H2v.
a. Krótko noszący się, skąpo odziany (1): Dźiś Młodźion kęſy/ pyſzno przeglądáiąc chodźi. BielSat D4.
2. Z uciętym ogonem lub bez ogona; carens a. mutilus cauda Cn (5): Bo poki ty ſyná martwego/ A ia [wąż] się wſpomnię kęſego: Prziydzie nam záwżdy nowa waśń BierEz L3.
a. W funkcji rzeczownika (o psie) (4): Bochmy Potym w vlicach y pſy pogromili/ Kęſego poimáli/ a ſzárká zábili. RejWiz 97v, 12v.
Przysłowie: RejZwierc 97v; Cypryan powiedźiał zá pięć y dwádźieśćiá lat być dniowi ſądnemu: á ten záſię powiáda zá czterzy ſtá y czterdźieści lath/ daleko kęſy záiącá. LeovPrzep H2v.
3. Niski; mały (4): Strączek kthori v ſtharuchowſkyego wczągielniczach y wkąſzym domku myąſkawa LibMal 1549/150; Błázen w ten cżás przybieży/ na kęſym Koniku RejFig Dd8; Pomilis, Máły krótky/ kęſy kárzeł. Parvus nanus. Mącz 331c.
Zestawienie: »kęsy złoty« = jednostka monetarna o wartości minimalnie mniejszej niż wielki złoty, czyli reński (1): Wielkie zło. 30 Kęſe zło. 32 Pol. zło. 32 cżynią. Rińſkie zło. 30 KłosAlg E2.

Synonimy: 1. krotki, ochromiony; 3. mały, krotki.

ZZa