[zaloguj się]
[pdf]

KIEŁZNAĆ (8) vb impf

kiełznać (4), chełznać (4); kiełznać ModrzBaz, Calep, GrabowSet, RybGęśli; chełznać RejWiz, RejPos, PaxLiz, SzarzRyt.

Teksty nie omaczają é (Cn e jasne); a jasne.

Fleksja
inf kiełznać
indicativus
praes
sg pl
1 kiełznåm
3 kiełznå chełznają
imperativus
sg
2 kiełznåj

inf kiełznać (2). ◊ praes 1 sg kiełznåm (1). ◊ 3 sg kiełznå (3). ◊ 3 pl chełznają (1). ◊ imp 2 sg kiełznåj (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Nakładać munsztuk koniowi; frenare, infrenare Cn (8): Capistro ‒ Kiełznąm, kłade ogłow. Calep 163b.

kiełznać co (1): Bo tym kſtałtem y źrzebce ſzalone chełznáią/ Napirwey mu wędzidło chuſtą obwijáią RejWiz 44.

W przen [kogo, co] (3): Obácż ſie nieboracżku obácż/ á nie dáy ſie chełznáć temu ſproſnemu roſtruchárzowi/ ktory tobą tocży á obráca iáko chce RejPos 27; Wiátr kiełznáć/ cżynić/ że roſy y lody/ Hoyne oddáią/ cżłowieku dochody [...] Twych to rąk władza GrabowSet V4v.

kiełznać czym (1): Y fortunę ſzaloną/ choć vpornie błądźi/ Chełzna twárdym muńſztukiem/ twego moc zrządzenia O mądrośći SzarzRyt B3.

Przen: Naginać ku dobremu, uśmierzać [kogo, co] (3): Bo tá [sprzyjazna chęć] ieſt práwidłem á iákoby práwem/ ktora złe chęći kiełzna [frenum iniiciens]. ModrzBaz 136.

kiełznać czym (2): Gdy ſyn Oycowſką wolą/ ſwe przymioty chełzna. PaxLiz E2; Kiełznay nas płacżem RybGęśli D2.

Formacje współrdzenne: ochełznać, wychełznać.

Cf KIEŁZNANIE

KW