[zaloguj się]
[pdf]

KIRYŚNIK (13) sb m

kiryśnik (11), kieryśnik (1), kierysznik (1); kierysznik WierKróc; kiryśnik : kieryśnik BielSpr (3 : 1).

ki- (8), ky- (3); -ry- (10), -ri- (3); -ś- (8), -ſ- (4).

Tekst nie oznacza é.

Fleksja
sg pl
N kiryśnik kiryśnicy
G kiryśnik(o)w
I kieryszniki(e)m kiryśniki
L kiryśnik(o)ch

sg N kiryśnik (2). ◊ I kieryszniki(e)m (1). ◊ pl N kiryśnicy (7). ◊ G kiryśnik(o)w (1). ◊ I kiryśniki (1). ◊ L kiryśnik(o)ch (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Żołnierz ciężko zbrojny (konny lub pieszy); cataphractarius Mącz, Cn; cataphractus, clibanarius. crupellarius, gravis armaturae miles, hoplomachus, loricatus Cn (13): náoſtátku ſzli Niemcy wálnym vfem po práwey ſtronie ich Ioáchim Hetman z ſtrzelbą wielką y z kiryſniki był BielKron 314, 425v; Dicuntur et ferentarii olim [...] milites dividebantur, in Armatos, quae gravis armatura dicitur, Kyryśnicy. Mącz 478b, 41a [2 r.]; ćwicżyli ſie z nowu [...] gdzie máią ſtać lekko zbroyni/ gdzie Kieryśnicy/ tyto zwáli ſthárzy ludzie Grauis armaturę milites, Catafracti/ to ieſt w zupełney zbroi/ ktora ma ſtać iáko mur nie przełomiona w ſwoiey ſpráwie/ zwłaſzcżá pieſza BielSpr 5v, 19 [2 r.]; ModrzBaz 111v; WisznTr 2.

W połączeniach szeregowych (2): BielSpr 31v; o licżbie y kozakow y huſárzow/ tákże y o kiryśnikoch y o drabiech y o ſtrzelcoch co z ruſznicámi y z łuki/ y z procámi/ y kopacżow/ y tych co koſze dźiáłáią [...] piſáć ábo náukę dáwáć nie ieſt moiá rzecż. ModrzBaz 113.

Zwrot: peryfr. »z kierysznikiem się pobracić« = zostać żołnierzem, walczyć zbrojnie (1): SKIEryſznikiem ſie záwżdy pobráćić wolili WierKróc Av.

Synonim: pawężnik.

Cf PUŁKIRYŚNIK

KW