[zaloguj się]
[pdf]

KIWAĆ (34) vb impf

Fleksja
inf kiwać
indicativus
praes
sg pl
1 kiwåm
2 kiwåsz
3 kiwå kiwają
praet
sg pl
3 m m pers kiwali
n kiwało subst
conditionalis
sg
3 m by kiwåł

inf kiwać (4). ◊ praes 1 sg kiwåm (6). ◊ 2 sg kiwåsz (1). ◊ 3 sg kiwå (10). ◊ 3 pl kiwają (3). ◊ praet 3 sg n kiwało (1). ◊ 3 pl m pers kiwali (1). ◊ con 3 sg m by kiwåł (1). ◊ part praes act kiwając (7).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Wykonywać czymś ruchy w obie strony, zwłaszcza w linii pionowej, machać; nutare Mącz; librare, vibrare Calag (34): Nuto [...], Vſtáwicznie kiwam [możliwa też interpretacja jako czasownik zwrotny]/ pochilam ſie. Mącz 255a; Strum K3v; Calag 434a.

kiwać na kogo, na co (3): RejKup Iv; RejZwierz 83; Lituus ‒ Ląska krziwą vwierzchu ktorą wieſzckowie na ptaki kiwaiąc wieſzczeli. Calep 609b.

kiwać czym (18): RejZwierc 75v; Bo ſzáblą dobrey ſławy z młodośći nábywam/ Y cżęśći ią niż piorem nád wierſzámi kiwam. CzahTr K3; Przetom lekce rozumiał o wzgárdzonym koniu: [...] Co koło Bożey męki/ ná puſtym przyłogu/ Bliſko domu łbem kiwa KlonWor 19, 76. Cf Zwroty.

Zwroty: »głową kiwać« = wyraz szyderstwa, zdziwienia, współczucia; movere caput Calag, Vulg; adnutare, annuere nutum a. toto capite, innuere, nuere, nutare Cn [szyk zmienny] (10): ZapMaz II Ł 7/112; A Sumnienie acż mjlcżało Prżethſie wſdy głową kywało Smieyaoz ſię ſthego doktora RejKup q2v, k5v; RejFig Bb5v; TEgo ieden niedobry pocżął wyſłáwowáć/ A ten głową kiwáiąc/ pocżął ſie dziwowáć. RejZwierz 41; Calag 113b; KochPs 169; A ktorzy mimo chodźili/ bluźnili go/ kiwáiąc głowámi ſwerni/ y mowiąc: Ehei/ co rozwalaſz kośćioł/ á we trzy dni go buduiéſz: rátuy ſámego śiebie [bibl. Mar 15/29] LatHar 713 [przekład tego samego tekstu (2)] 700; WujNT Mar 15/29.

»palcem kiwać« = znak szyderstwa, lekceważenia (4): Iuż więc tám trudno ſie śmiać trudno pálcem kiwáć/ Kto tákiemi niciámi będzye bramy sſzywáć. RejWiz 16; RejZwierz 83; Piękna to miłość ktora z łáſki bywa/ Omylna w ocży s thyłu pálcem kiwa. RejZwierc 225v, 219.

a. Jako znak umowny lub porozumiewawczy, zwykle wyrażający rozkaz lub przywołanie (11):

kiwać na kogo, na co (8): PLeban kazał iáko Bog wielki dziw vcżynił/ Pięć ſet ludzi pięciorgiem chlebá był nákarmił. Klechá nań ſtoiąc kiwa/ kſięże pięć tyſięcy RejFig Cc, Cc7v; Innuo, Kiwam ná kogo/ Dáyę znáć. Mącz 255a; Strum L4v. Cf kiwać na kogo ze zdaniem dopełnieniowym; »palcem kiwać«.

kiwać na kogo ze zdaniem dopełnieniowym [aby] (2): GliczKsiąż H8v; Stołownicy iego ten obycżay wiedząc/ ná cżytelniká kiwali/ gdy ſię co tákiego tráfiło/ áby prętko przebieżał SkarŻyw 292.

Zwroty: »kiwać głową« = znak zgody; adnuere(a. annuere), nuere Mącz [szyk zmienny] (2): Nuo, Kiwam głową/ przizwalam. Mącz 254d, 255a.

»głową kiwać« = znak odmowy (1): Renuo, Głową kiwam/ á zátrząſam/ dáyąc znáć że nie chcę Mącz 255a.

»[na kogo] palcem kiwć« = porozumiewać się gestami (1): Iuż iáko głuch ná drugie muśiſz pálcem kiwáć/ Bo iuż tám trudno ſłuſzney rozmowy vżywáć. RejWiz 16v.

»palcem [na co] kiwać« = wskazywać (1): LIs Chártom vciekáiąc/ do chłopá przybieżał/ Y wlazł miedzy kupę drew/ áby tam vleżał. Gdy przybiegli Myſliwcy/ o Liſá pytáli/ Chłop rzekł/ iżechmy go tu/ nigdzyey nie widáli. A pálcem ná drwá kiwa RejZwierz 121v.

Synonimy: chlustać, chwiać, chybać, kołysać, machać, opałać, ruszać, trząść.

Formacje współrdzenne cf KINĄĆ.

Cf KIWANIE

KW