[zaloguj się]
[pdf]

KOMMISSARZ (220) sb m

k- (113), c- (107); -mm- (164), -m- (56); -ſſ-, -ſs-, -ss-, -sſ-, -SS- (198), -ſ-, -s-(19), -ſz- (3).

o jasne, a pochylone (w tym 2 r. błędne znakowanie),

Fleksja
sg pl
N kommissårz kommissårze
G kommissårza kommissårzów
D kommissårzowi kommissårz(o)m
A kommissårze, kommissårz(o)w
I kommissårzem kommissårzmi
L kommissårzu kommiårzach, kommissårz(e)ch

sg N kommissårz (4). ◊ G kommissårza (2). ◊ D kommissårzowi (2). ◊ I kommissårzem (3); -em (2), -(e)m (1). ◊ L kommissårzu (1). ◊ pl N kommissårze (83). ◊ G kommissårzów (32); -ów (12), -(o)w (20). ◊ D kommissårz(o)m (10). ◊ A kommissårze (68), kommissårz(o)w (2); -e : -(o)w ComCrac (7 : 1), ActReg (7 : 1). ◊ I kommissårzmi (7). ◊ L kommiårzach (5), kommissårz(e)ch (1) ComCrac.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

Urzędnik specjalny, powołany przez zwierzchnika do rozpatrywania określonych spraw, pełnomocnik, wysłannik; członek komisji; commissarius Mymer1, JanStat; recuperator Calep, Cn; iudex delegatus a. extraordinarius Mącz; iudex commissarius JanStat; arbiter regundis finibus, iuris praediatorii vel praedialis peritus, praedieator, regundorum finium praefectus Cn (220): Mymer1 9; Item saczvnek thowaru kradzionego panowie Comisſarze thak posthanowili szwolyą panow stharosth LibLeg 6/118v; y theraſſ dlya thegoſmi Commiſſarze naſche poſlaly abi krziwdi yeſly bi ktore myall pan Voyewoda abo poddany yego od poddanych naſſich nagrodzoni bili. LibLeg 11/132; Nauka Commisſarzom. kthorzi maya ſzye szyechacz na granyczi Voloſkiey. skomissarzmi Woyewodi Voloskyego Lyata 1546 LibLeg 11/157v, 6/114v, 115, 119 [2 r.], 11/71v, 77 (38); MetrKor 61/35v; Aczkolviek wliſcziech Oldownych Xiązęczia Pruskiego ieſt naznaczono, iż takove odezvy od Xiązęczia Pruskiego Commisſarze zobv ſtron zlozeni tak od nas iako od Xiązęczia Pruskicgo mieli vznavacz. Wſſakoz iż tam nieieſt napiſąno ani dolozono gdzieby czi Commiſſarze. miedzi ſobą niezgodni a rozni beli. ComCrac 14, 12v, 13 [3 r.], 15 [2 r.], 17v [2 r.]; APpellowáć żaden niemoże od Dekretu Krolewſkiego. od Dekretu Commiſlarzow ſzeſći Miaſt. GroicPorz cc2v, bbv, bb2 [2 r.], cc [2 r.], cc2, oo2v; tákowemu ná żądánie winniſmy dáć y damy czterech Commiſſarzow ku Podkoniorzemu/ kthorzy máią czynić gránice wedle ſpráwoty ſtárcow UstPraw 12; Dla záſtánowienia krzywd ktore ſię dzieią miedzy poddánemi náſzemi koronnemi y kſięſtwá wielkiego Litewſkiego/ będzyem dáwác Commiſſarze dwu z korony á dwu z Kſięſtwá UstPraw K3, A3v, 12 [11 r.], I2v, K3; RejZwierz aa4, 100v; dáli też drugie liſty do Károluſá Miltycyuſá Niemcá/ ktory był w komorze v Leoná Papieżá/ proſząc áby to wyzwolił v Papieżá/ by ſłożył w Niemcech mieyſce Luterowi/ á Komiſarze vcżone ná to wyſádził/ ku odpowiádániu y wyſłuchániu gdzie kolwiek z vrzędu ſwego/ przed ktorymi Luter będzie wykłádał piſánie ſwoie BielKron 194, 357, 362v, 370v; Mącz 176c; BielSat C4v; To ſię ten Papież Ceſárzowi poddawa/ Zwierzchność iego nád ſobą wyznawa/ á nie tylko przez oſobę Ceſárſką/ ále y przez iego Komiſarze rozſądzonym być chce. NiemObr 62; BielRozm 5, 23; ActReg 7, 12, 45, 46 [2 r.], 68 [3 r.] (11); Recuperatores ‒ Commiſsarz dani od wierzchwoſczi [!]. Calep 900b; OrzJan 52, 53, 54; Kommiſſarze między páńſtwy Koronnémi, á między pogránicznémi wysyłáni ku pogodzeniu róznic y ſpráwiedliwośći, y gránic, y o cłá. SarnStat 836; ále cokolwiek Kommiſsarze náſzy ſkażą/ to ma bydź cáło y mocno. SarnStat 841; tedy przed Námi/ álbo oſobnym Kommiſsarzem náſzym/ którégo ktemu náznáczymy/ będą powinni odpowiedáć SarnStat 957, 5, 235, 339, 393 [3 r.], 452 (90).

W połączeniu z przydawką od nazwy miejscowej (2): Thoma logophieth y pan pyetr Varthik Marſchalek napiſaly y ynſzy Comiſſarze Moldawſkye LibLeg 6/119, 11/159v.

W połączeniach szeregowych (5): Ktoby chćiał grániczyć z náſzem imieniem/ obiecuiem ná żądánie poddánego náſzego dáć y zwolić dwu Commiſſarzow y dygnitarzow/ y Podkomorzego/ ktorzy będą mogli gránice doſtátecznie vczynić. UstPraw 12; OrzJan 52; Poſłowi iádącému ná Séym [...], ktoby gwałt vczynił: A tákze Conſiliarzowi, y Poſłowi królewſkiému: tákże Commiſſarzowi, y Sędziemu. SarnStat 43, 43, 841.

W charakterystycznych połączeniach: kommissarz da(wa)ny (4), graniczny, mołdawski, papieski (3), sześci miast (8), wojewody (wojewodziny) (8), wołoski, wysyłany (zesłany) (3); dekret kommissarza, jurysdycyja, posłanie (zesłanie) (2); kommissarza da(wa)ć (11), deputować (2), mianować, naznaczyć (naznaczać) (10), otrzymać, pos(y)łać (wysłać, zesłać) (17), wybierać, wyprawować, wysadzić.

Wyrażenie: »kommissarz krola jego miłości (a. jego, a. waszej krolewskiej miłości), od krola jego miłości, krolewski« [szyk 10 : 1] (9 : 1 : 1): Articuli przes Comissarze Crolia yego M, y Voyewodi Valaskiego nad Nyestrem povyſzey Choczimya vczinyony LibLeg 6/114v; Ian Thworowſki Caſtellan Camyenyeczski Comiſſarze od Crolya yego miloſczi przi kthorych bili Mykolay Iskrziczki podkomorzi y stharoſtha Camyenieczski LibLeg 6/114v, 6/119, 11/71v, 131v, 137v, 138, 140, 153v; Wſzyſthkiey Lifflándczkiey ziemie [...] krotkie á pożytecżne opiſánie. Kwoli ich Miłoſćią/ Krolewſkim Commiſsarzom/ etc. etc. vcżynione. KwiatOpis kt.
Szeregi: »kommissyja i kommissarze« (1): O Kommiſsiách y Kommiſſarzách ná gránicach. SarnStat 846.

»ani podkomorzy, ani komisarz« (1): á to tám niebyło áni Podkomorzego/ áni Komiſarzá żadnego/ áni máiętnośći żadney OrzRozm T2. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»poseł i kommissarz« (1): Posłom y Coḿiſarzom/ etc. Pánom y dobrodzieiom ſwym miłośćiwym/ Láſki Bozey y rozmnożenia wſzelákich/ w dobrym zdrowiu/ fortun ná długie czáſy od Páná Bogá winſzuię etc. KwiatOpis A2. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»kommissarz i rewizor« (1): wielkié odmiány w wielu częśći gruntu Szláchty [...] przez pewné Kommiſsarze y Rewizory náſzé sſtáły ſie SarnStat 1040. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»kommissarze a(l)lbo (i) sąd (a(l)bo urząd)« [szyk 4 : 1] (5): UstPraw Kv; Item, iżeś ty ſądy/ y Commiſsarze/ y Séymów pokóy poſpolity zruſzył/ álbo Poſłóm náſzym gwałt vczynił [Iudicia, commissarios, conventus, vel leqatos nostros violasti JanStat 539]. SarnStat 141; Ktoby Kommiſſarze, álbo ſąd, álbo vrząd pozwał [Quicunque citaret commissarios, aut aliquod iudicium vel Officium JanStat 411] o iáki poſtępek, á tákowy byłby przekonan, ma dáć zá winę dwoie 14. grzywien. SarnStat 469, 469, 843.

»kommissarz, (i, albo) sędzia« [szyk 2 : 1] (3): O szędziach Comiſzarzech granicznich aho na Vikupno ymienia danych ComCrac 17v; UstPraw B2; BielKron 370v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

W przen (1): Bo pomſty ná hárdego Páńſkie nie przeminą. Zrzućił márnie y z niebá ony komiſarze/ Co chcieli hárdzye rzędzić/ dawnoć to Bog karze. RejWiz 173v.

ZZa