[zaloguj się]
[pdf]

KONCHA (11) sb f

koncha (10), końcha (1); koncha : końcha HistAl (3 : 1).

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N koncha konchy
G konchy
A konchę konchy
I konchą konchami
L konchie, końche

sg N koncha (2). ◊ G konchy (1). ◊ A konchę (2). ◊ I konchą (1). ◊ L konchie (1), końche (1) HistAl (1 : 1). ◊ pl N konchy (1). ◊ A konchy (1). ◊ I konchami (1).

Sł stp brak, Cn s.v. pław morski, Linde XVIII w.

1. Muszla; także małż; calcendix, calix conchae, concha, ostrea, ostreum Mącz [concha ‒ wszelaka ryba morska, która na sobie czaszkę albo skorupę ma, jako jest rak, żółw etc. Mącz 62c; – wszelaka ryba mająca na sobie skorupę jako są żółwiowe Calep; conchae cytheriacae – morskie żółwie, którzy perły rodzą, perłowa matka Mącz 62c; ślimacza skorupa; pław abo ruch morski, czuły, skorupiasty, małż; pław abo ruch morski gładkoskorupy, małże gładkiej skorupy; skorupa pławu morskiego, nieskładana, jednostajna ‒ concha Cn] (8): przynieſli mu w dáry gębki białe y brunathne bárzo wielkie/ konchy wielkie kthore záważyly dwa ábo trzy łoty HistAl M2v; Calcendix, Genus conchae, Koncha. Mącz 31b; Conchae propriae sunt, quae testam levem habent politam, sive uniformiter rugatam, sive denticulatam, [...] Konchy gładką ſzczeſzuyę álbo skorupę máyą. Mącz 62c; vertice muricatim intorto, Wierſch ná xtałt konchy álbo czáſzki morskiey zákrążón. Mącz 238a, 32a; Niech woła chceli/ ná pomoc onego Tritoná z głośną Konchą ogiomnego KlonFlis B3.
Szeregi: »koncha, to jest macica perłowa« (1): nad to dárowáni od nich konchámi/ to ieſth/ máćicámi perłowymi BielKron 447v.

»koncha albo ostrea« (1): Vłowili w ten cżás oni ludzie przy Hiſzpaniech konchę álbo oſtream/ co zowiemy máćicę perlową BielKron 446.

2. Jakieś naczynie do wody [concha – korczak, niecki BartBydg; – wydłubany albo wydrążony kuflik, czasza Mącz 62c;‒ niecki, koryto Calep; korczach; korczak do sypania zboża; czara, czasza; umywadlnik, umywalnik, umywalnia, lawaterz, antwas; miednica, miedniczka, doniczka do umywania rąk, do mycia głowy, do płukania czego etc. ‒ concha Cn] (3): tám przez cżárnoxięskie cżáry diabłow wzywał/ á rozumiał tho dobrze przez cżárnoxięſtwo w oney konchie HistAl Av; y ſpráwił cżárnoxięſtwem lodki miedziáne w końche nápełnioney wody deſzcżowey HistAl Av.
Szeregi »koncha abo miednica« (1): á wziąwſzy konchę moſiądzową ábo miednicę nápełnioną wody deſzcżowey/ á trzymáiąc w ręku laskę moſiądzową/ tám przez cżárnoxięskie cżáry diabłow wzywał HistAl A.

Synonimy: 1. czaszka, ostrea, sklep, skorupa, szczeszuja.

MM