[zaloguj się]
[pdf]

KOPACZ (16) sb m

o jasne; -å- (12), -a- (1); -å- : -a- Mącz (3 : 1).

Fleksja
sg pl
N kopåcz kopåcże
G kopåcz(o)w
D kopacz(o)m

sg N kopåcz (12). ◊ pl N kopåcże (3). ◊ pl G kopåcz(o)w (1). ◊ [D kopacz(o)m.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII i XIX w.

Znaczenia
1. Człowiek wykonujący prace ziemne; fossor Murm, Mymer1, Mącz, Calep, Cn; pastinator Mącz, Calep, Cn; runcator, sarritor Mącz (12): Murm 180; Mymer1 15v; Sarritor, Vgrábácz/ kopácz/ włócznik. Mącz 369a, 132c, 283a, 361c; Calep 426b, 761a.
a. Górnik (1):
Szereg: »kopacz albo hawerz« (1): Chalibom przylegli w ſąſiedztwie Iberowie Aziaticcy/ ktorzy też w ſwych kráinach máią doſyć wſzelákiego Kruſzczu/ y tym ſie wſzyſcy báwią/ ſkąd máią y przezwiſká właſne/ bo Iberi wykłádáiá [!] ſie ná łáćinſkie Foſſores, po náſzemu Kopacze álbo Hawerze StryjKron 16.
b. Saper w wojsku; fossor Modrz (2): Byli też rozmáići kopacże ktorzy pod mury kopáli táiemnie wſzedſzy w nocy do miáſtá/ bronę odbili/ á ſwoie wpuśćili w miáſto. BielSpr 9v; tákże y o kiryśnikoch y o drabiech y o ſtrzelcoch co z ruſznicámi y z łuki/ y z procámi/ y kopacżow/ y tych co koſze dźiáłáią/ y o inſzych rzecżách do woyny potrzebnych/ piſáć ábo náukę dáwáć nie ieſt moiá rzecż. ModrzBaz 113.
c. Grabarz (1): Kopacże á ſtraż mieyſcka/ ma bydź ná to záwżdy poſtánowiona wcżás/ y kśięża/ y vrząd. GostGosp 146; [kopaczom od noszenia ciała i od dołu gr 20 InwMieszcz 1585 nr 266, 1579 nr 222].
2. n-pers (4): W ten cżás Kopacż zábit ſprawcá Woiewody Wáłáſkiego. BielKron 408, 408 marg; W teyże bitwie Stároſtá/ álbo Barkolab Choćimſki zábit/ á Kopacz Hetman ledwo vciekł StryjKron 697; SarnStat 990.

Synonimy: 1. grabarz, grubarz, gruntarz, ugrabacz, włocznik; a. gornik; a.,b. hawerz.

ZZa