Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KUTA

Następne hasło: [KUTASIK] »

KUTAS (10) sb m

-ſ-, -s (8), -ſz- (2).

a pochylone.

Fleksja

	sg	pl
N	kutås	kutåsy
I	kutås(e)m	kutåsy, kutåsami

sg N kutås (2). ◊ I kutås(e)m (3). ◊ pl N kutåsy (2). ◊ I kutåsy WyprKr (2), kutåsami (1) StryjKron.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVIII w.

Znaczenia

1. Ozdoba z nici, jedwabiu, sznurka w kształcie związanego z jednego końca pęczka, służąca do przybrania stroju, uprzęży końskiej itp. lub z włosia umieszczona na drzewcu chorągwi (z tur. kutas, kutaz) (10)
2. [Prawdopodobnie ozdoba z piór (wg Rostafińskiego (wyd. BPP) przynęta na ptaki, co wydaje się wątpliwe, gdyż kania jest ptakiem drapieżnym, dużym (z rodziny sokołów))]

1. Ozdoba z nici, jedwabiu, sznurka w kształcie związanego z jednego końca pęczka, służąca do przybrania stroju, uprzęży końskiej itp. lub z włosia umieszczona na drzewcu chorągwi (z tur. kutas, kutaz); nodus, nodulus Cn (10): Czapka. Axamitna czerwona [...] okolo niey ſnur czerwoni jadwabni, wewnątrz teſz drugi ſnur ſkutaſzi prziſziti WyprKr 93v, 94 [2 r.]; Pátrz záſię czo ſie ſkárbu Bożego popſuie ná [...] owy dziwne tkánice [...] też owy rozlicżne petlice/ ſtrzoki/ knáfle wymyſlne/ dziwne ſznury á v nich kutaſy RejZwierc 58, 58; Kóń Turecki/ á ná nim śiodło/ y rząd drogi/ Kutas v ſzyie biały/ ná czéle zaponá KochJez A3; Alikierey Soltan z Chorągwią Kitayki białey y czerwoney wſzerz ná dwá ſążniá/ á na wierzchu kutas z końskiego ogoná fárbowány StryjKron 777, 777 [2 r.]; [kościelny] potrząſa po kośćiele owym Ná kiiu záwieſzonym Workiem Iudaſzowym. [...] Ieſli kto w dobrey ſukni y z bogátym trzoſem: Nád tym długo ſzermuie dzwonkiem y kutaſem. KlonWor 48; [Kutaſz/ et Kutaſzek/ dimin: villus, floccus. Volck Iii4v].

2. [Prawdopodobnie ozdoba z piór (wg Rostafińskiego (wyd. BPP) przynęta na ptaki, co wydaje się wątpliwe, gdyż kania jest ptakiem drapieżnym, dużym (z rodziny sokołów)): Acżbym cżo piſał o niey [kani]/ ále niewiem ná coś ſie zgodzić ma: ále że ſzkodę cżyni/ tedy iey nieżał [!] doſtáć. A wſzákże kto ná dziwoki siáda tedy ſie mu żeydzie ná kutas/ gdy ſie tráfi biała [kania] CygMyśl C4.]

Synonim: ogon.