[zaloguj się]
[pdf]

LAS (948) sb m

las (945), (rus.) les (3); les MetrKor (2) [w n-loc]; las : les KlonWor (11:1; 68 [w przysłowiu]).

a jasne (w tym 20 r. błędne znakowanie), e z tekstów nie oznaczających é.

las- (725), lass- (26); lass- MiechGlab (10); las- : lass- WróbŻołt (3:1), BielKron (106:1), StryjKron (7:14). [Wyłączono ze statystyki zabytki nie rozróżniające w piśmie s, sͮ, ś.]

Fleksja
sg pl
N las lasy
G lasa, lasu lasów
D lasu, lasowi las(o)m
A las lasy
I lasem lasy, lasmi
L lesie lesiéch, lasåch, las(o)ch
V lesie lasy
inne sg N a. A - las; sg D a. L - lasu; sg a. pl G - lasy

sg N las (90). ◊ G lasa (121), lasu (53); -a BierEz (7), ForCnR, MiechGlab, WróbŻołt (3), RejJóz (2), RejWiz (10), UstPraw (3), RejFig (11), BibRadz (3), OrzRozm, LeovPrzep, GórnDworz (3), RejZwierc (12), BudBib, MycPrz, CzechRozm, Calag, SkarŻyw (2), MWilkHist, ZapKościer, BielSjem, GostGosp (2), PowodPr, CzahTr, KlonFlis (2), KlonWor (5); -u RejRozpr, LibMal (2), BielSat, BielSpr (2), Strum, StryjKron (2), KochFr, WisznTr, KochPam, KochPieś (2), BielSen, BielRozm, Calep (2), GosiGospPon, SkarKaz; -a : -u ZapWar (4:4), RejKup (1:1), Leop (1:1), RejZwierz (2:1), BielKron (17:6), Mącz (2:2), HistRzym (10:3), RejPos (2:1), ModrzBaz (1:1), GórnRozm (1:2), SarnStat (2:11). ◊ D lasu (6), lasowi (1) BibRadz. ◊ A las (88). ◊ N a. A las (2). ◊ I lasem (16). ◊ L lesie (253) [w tym: po lesie (34)], lasie (1); lesie : lasie SarnStat (12:1; 1074). ◊ D a. L (cum praep: po) lasu (2). ◊ V lesie (1). ◊ pl N lasy (56). ◊ G lasów (52): -ów (17), -ow (1) OpecŻyw, -(o)w (34). ◊ G sg a. pl [forma zniekształcona dla rymu] lasy (1) BielSat H2v. ◊ D las(o)m (1). ◊ A lasy (78). ◊ I lasy (29), lasmi (1) SarnStat. ◊ L lesiéch (87), lasåch (4), las(o)ch (1); -(e)ch : -åch SkarŻyw (3:1), StryjKron (6:3); -(e)ch : -(o)ch FalZioł (10:1); ~ -éch (10), -ech (1), -(e)ch (76); -éch : -ech SarnStat (4:1); ~ -åch (3), -ach (1); -åch SkarŻyw; -åch : -ach StryjKron (2:1). ◊ V lasy (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Teren gęsto zarosły drzewami lub drzewa na nim rosnące (często jest to obszar dziki, trudny i niebezpieczny do przebycia, miejsce, gdzie łatwo zabłądzić lub spotkać zasadzkę); silva Murm, Mymer1, Miech, PolAnt, Mącz, Modrz, Calag, Calep, JanStat, Cn; nemus Murm, BartBydg, Mącz; saltus Murm, BartBydg (915): ZapWar 1512 nr 2101, 1525 nr 2319, 1529 nr 2477; Cżłowiek [...] Nioſł drew brzemię z łáſá ná ſobie BierEz I3v; Lew niegdy po láſu ſkacżąc/ Wpadł w ćięſzkie śidło nie bácżąc BierEz Pv, H3, H4v, I4, Kv [2 r.], Q3 (21); OpecŻyw 160v, 193v; Murm 20 [2 r.]; Mymer1 6v; BartBydg 135b; TO ziele ieſt małe/ roſcie przi laſoch FalZioł I 78d, I 64a, c, 96a, 112b, d [2 r.] (11); MiechGlab 61, [90]; LibLeg 7/69, 69v, 9/50v; WróbŻołt cc2, 82/15; RejRozpr D2v, Hv; LudWieś B; RejJóz A7v; ſtych yedną [suknią] przegral do myczky chlopa wecztherzech groſſy a druga wlyeſſye zoſtawyl bo noſſenya nyebila godna LibMal 1546/121; RejKup h4, V6, v8; HistAl H5v [2 r.] I2, I2v [2 r.], [I3] [2 r.], K6 (12); BielKom D2v; LubPs X5v marg, dd2v; GroicPorz ii3v; Pátrzay y Soyká w klatce oſzemłána bywa/ Głádſza owo co w leſie wolnośći vżywa. RejWiz 54v, 12v, 23, 34v [2 r.], 44, 46v (18); Leop 4.Esdr 15/42, 16/6, Ps 131/6, Is 9/18, Ier 10/3, Zach 11/2; UstPraw E4 [2 r.], F [6 r.], F2; RejFig Aa3, Bb2, Bb5, Cc3, Cc6 [2 r.], Dd2, Dd5; RejZwierz 7, 27v, 76v, 101 [2 r.], 120; BibRadz 2.Esdr 2/8, Ier 21/14, Ez 34/25, 4.Esdr 12/31; Loktek żáłośćiwy będąc s ſtrácenia oycżyzny/ chodził płácżąc iáko deſperat po leſiech myſląc co cżynić BielKron 368v; áby ſie [król Władzisław] nie zálegał w chorobie/ iechał do láſá áby ſłowiká ſłyſzał/ y ſłuchał go do poł nocy BielKron 387, 23 [2 r.], 26v, 60v [2 r.], 66v, 112v (67); SAtyrze/ pomni ſtąpić do mnie ſwego cżaſu/ Kiedy będzieſz miał wędrować ku laſu. KochSat C3, A4, B3v [3 r.]; Buxus, [...] Drzewo/ ták rzekące y lecie y źimie zielone [...], Buxetum, Lás tákowego drzewá. Mącz 28b; Novello, Drę/ Orzę nowiny Rolą odłogiem leżącą wzoriwam/ albo z láſu rolą czinię. Mącz 251d; Sylva, Lás/ á zwłáſzczá z którego drzewo do palenia y budowánia wywożą. Mącz 436b, 30a, 32c, 59d [3 r.], 66c, 108a (30); Prot B3v; LeovPrzep A3, D2, D2v; GórnDworz Ffv, Ll6v; HistRzym 58v, 66v, 67 [3 r.], 67v, 68 (12); RejPos 81v, 168; Ieſzcże dá Bog iż przyidą ty cżáſy/ Iż da mátká ſwoy pożytek z láſy [cf Ieſzcżeby dzieci takich docżekáli cżáſow/ Iżby dobre pożytki bráli z źiemie z láſow. BielSat H2] BielSat H2v, C4v [2 r.], Hv, H2, M4 [2 r.]; RejZwierc 35, 53v, 61v, 90, 100v (12); BielSpr 27, 37v, 49v [4 r.], 66v, 67v; BudBib 2.Esdr 2/8, Ios 17/15, Mich 7/14, Zach 11/2; Strum C4v, D, Ev, E2, E4 (9); MycPrz II B[3]; CzechRozm 235v; ModrzBaz 78v, 103v, 104 [4 r.], 129v marg; KochDryas A2 [2 r.], A2v, A3 [2 r.]; Calag 449a; KochPs 40, 110, 155; SkarŻyw 250, 262, 324, 570; MWilkHist F; á mieſzkáli [Jazwingowie] w láſách Litewſkich Polakom przyległych/ ktorą kráinę dźiś Poleſie/ álbo Podláſze/ od przyległośći láſow zową/ álbo też Podláſze/ iákoby pod Láchámi Polakom kráinę przyległą Ruſacy przezwáli. StryjKron 205, 115 [2 r.], 205, 245, 309, 400 [2 r.] (17); KochFr 52, 69, 99; KlonŻal B [2 r.], B2v, D2v, E3, E4; ReszPrz 69; WerGośc 220; ZapKościer 1585/61v, 1588/77 [2 r.], 79; BielSen 12, 19; BielSjem 7, 29, 34; KochPam 81; Teraz naweſelſze czáſy/ Zielenią ſye pięknie láſy. KochPieś 34; Pátrzay teraz ná láſy/ Iáko prze źimné czáſy Wſzyſtkę ſwą kraſę drzewá vtraćiły KochPieś 41, 3, 15, 31, 33, 37; A goſpodarz wźiąwſzy śiadkę/ Idźie mrokiem ná vſadkę: Albo śidłá ſtáwia w leśie/ Iednák záwżdy co przynieśie. KochSob 70, 64; PudłFr 7, 8, 19, 32, 50; BielRozm 23 [2 r.]; GórnRozm F2 [7 r.], G2v [2 r.], H [2 r.], L; KochProp 13, 14; ActReg 56; Calep 517b, [695]a [2 r.], 941a, 1039b, 1040a [3 r.]; GostGosp 56, 80 [2 r.], 82, 106, 112, 154 [2 r.]; GostGospPon 170; O miły móy/ gdźieś teraz/ czy błądźiſz po leśie? GórnTroas 42, 40; GrabowSet G3, R3v; OrzJan 53; ZEphiry w ten cżás młode láſy rozdymáły KołakCath Cv; Ale iż rózné ſą láſy między którémi niektoré znáyduią ſie bydź wielkiey ceny: iáko ieſt Cis/ y inné drzewá SarnStat 669, 377, 464, 471, 499, 644 (34); WitosłLut A3v, A4 [2 r.], A4v, A5v; KmitaSpit B2v, C2v; SkarKaz 80a, 420b; CiekPotr 13; CzahTr D3v, D4v, Ev; GosłCast 27; Ták też ná tráftách naprzod Sżyprze nowy/ Po Wiśle z láſá wieś towar dębowy KlonFlis E2; Tám Bobrowniki pozorne tym cżáſem Wnet ſię wynurzą zá źielonym láſem. KlonFlis Gv, C2v, Fv, Gv; KlonWor 4, 46, 47, 60, 78.

W połączeniu z nazwą lub przymiotnikiem od nazwy miejscowej; czasem oznacza pasmo gór [w tym: z nazwą (14), z przymiotnikiem (4); las, ktory zową (4), las rzeczony (2), las zwano (1); las + określenie (13), określenie + las (5)] (18): ZapWar 1527 nr 2376 [2 r.]; wſzakoſz Tatarzy bacżącz porażkę ſwoię odiechali do Ruſſi do laſſa ktory zową Trzemech [per sylvam Stremech] MiechGlab 7, **6; Atak Dawid wyſzedſzy z thámtąd przeprowádźił ſie do láſá Háreth [sylvam Chareth]. BibRadz 1.Reg 22/5; Polacy wielcy ſzli s Krolem chorym przez lás Bukowinę BielKron 399; w leſie ktory zową Okolnicki lás. S tego Ieźiorá dwie rzece wielkie wychodzą/ Don á Schat BielKron 430v, 20v, 21v, 229 [2 r.], 277, 283, 287v, 431v; Názáiútrz Krzyżacy wracáiąc ſię przyſli do láſſu Winſze rzeczonego StryjKron 300; (marg) O Bábſku Láśie. [...] (‒) Item/ Lás Bábſko [sylva Babsko JanStat 851] [...] záſtáwiony Zakonowi [...]/ będźie mógł bydź wykupion SarnStat 1074.

W połączeniu z nazwą kraju lub przymiotnikiem od niej utworzonym [z przymiotnikiem (3), z nazwą (1); zawsze las + określenie] (4): Iako Alexander przeſzedł do oſtatecżnych laſow Indiyskich [silvas Indiae]/ gdzie tham nálazł wiele Słoniow ktore roſproſzył. HistAl I2, I2; Leop 2.Reg 24/6; A tu cudny ptak ieden Orłowi podobny Ma gniazdo/ wſzyſtek pierzem mienionym ozdobny. Iákie Phenix ná leśiech Aráblkich widány Ná ſobie ma/ to złote to śrebrne odmiány. WitosłLut A3v.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy drzewa lub jego owoców [las + przymiotnik (8), przymiotnik + las (4)] (12): ZapWar 1505 nr 2006, 2007 [2 r.]; Castanetum, Káſtanowy lás. Mącz 40a; Glandaria sylva, Zołędny lás. Mącz 146b, 312d; Srogi iákiś przewoźnik woźi bládé ćienie/ Y w láſy nieweſołe Cypryſowé żenie. KochTr 13; StryjKron 260 marg; BielSen 16; GostGospPon 170; Palmetum ‒ Lyas palmowi. Calep [748]b, 169b.

W połączeniach z wyrazami przenośnie użytymi odnoszącymi się do ludzi (21): RejPs 142; RejAp AA2; BudBib Is 44/23; KochPs 145; á nie móẃ/ co lipie Do wirſzów? ſkaczą láſy/ gdy Orphaeus ſkrzypie. KochFr 93; Proſtowłoſe Krenides wárkocże ſamopás Po rámionách puśćiwſzy płácżą/ płácże y lás. KlonŻal B, A4 [3 r.], Bv [3 r.], C; KochPam 88; Niech mię wilcy nie ſłucháią/ Láſy zá mną nie biegáią. KochPieś 33, 24, 49; Y páſtérze chodząc zá niém/ Budzą láſy ſwoim grániem. KochSob 62; ArtKanc E19v; GrabowSet X; Do niego ſię kámienie y láſy zbiegáią WitosłLut A4v.

W połączeniach szeregowych (61): a tak cżęſto na notz w puſſcży/ w boru/ w leſie/ w polu odpocżiwali. OpecŻyw 28, 28, 30v; FalZioł V 65; LibLeg 10/95v; RejPs 142; LibMal 1544/84v, 89; SeklKat M4; ZapWar 1548 nr 2668, 1551 nr 2684, 1553 nr 2685; Gory/ polá/ y láſy/ pięknie ſie zyelenią. RejWiz 45; Leop 4.Esdr 15/62; UstPraw E4; BibRadz 4.Esdr 15/41; BielKron 203, 263, 271v, 284, 288 [2 r.] (10); Mącz 365d; RejAp AA2; RejZwierc 104v, 156; BielSpr 7, 66v, 67v; BudBib Is 44/23; ModrzBaz 112; SkarŻyw 249, 402, 528; ZapKościer 1580/13, 1582/33, 1585/57; ták iż [Tatarowie] rożno y tám y ſám po láſſach/ po błotach y ſtárzynach ſię roſpierzchnęli StryjKron 270; KlonŻal A3v, Bv; ArtKanc E19v; GórnRozm A3; GostGospPon 170; KochCz B2v; KochFrag 22; [Zamek z] bory/ láſmi/ y pożytki y wodámi [Borris, sylvis et utilitatibus aquis quoque JanStat 847]/ y ich ſzćiem zupełnym SarnStat 1071; O wyrąbánié gáiu álbo láſu, álbo zapuſtu [sylvae aut mericae JanStat 533]. SarnStat 1243, 189 [2 r.], 209, 667 [2 r.], 670, 677; SkarKaz 515b, 633a; Zaydźie [złodziej] zá gory/ láſy zá wody/ zá bory/ Chroſtámi/ mánowiámi cżyni ſobie tory. KlonWor 20.

W przeciwstawieniach: »miasto, pole ... las« (2): A kto wie gdzie cie ſzukáć/ ná polu cży w leſie. HistHel B4; y wolą mieſzkáć iákoby ná weſołym mieyſcu w mieśćie/ á niżeli w leśie/ in folioſa ſylua Sátyrmi bydź y blędźić [!] SarnStat 1306.

W porównaniach (36): WróbŻołt 73/5; Zmáłego náſienia y ná płoney ziemi porzuczonego wielką żyznoſć vczyni że vroſćie iák Lás obfitoſć iego RejPs 105v, 108v; RejKup bb4v; BielKom B3v; LubPs S6; KrowObr 194; RejZwierz 39v; Tedy widząc ſpuſtoſzone mieyſce święte/ y ołtarz zgwałcony/ brany też popalone/ á iż zaroſło chroſthem iáko w leſie BibRadz 1.Mach 4/38, I 408d marg; BielKron 459v; Mącz 436c; RejPos 166v; Miedzy pochlebcze gdy wpádnie chłop głupi/ Iáko ná leſie thák go káżdy łupi. RejZwierc 216v; Albo ſie gdzie kryć muśi iáko w leſie záiąc. RejZwierc 252, 138, 223v, 231; MycPrz I C3v; A proporce roznych farb/ iák láſy ſie chwiały. StryjWjaz B2v, B2; ModrzBaz 31; KochPs 151; Vderzyli w nich z boku z tákim wielkim pędem/ Aż Pogan wielkość pádłá iák lás pociął rzędem. StryjKron 702, 602; KochPieś 22; Doſyć było wſzégo wczorá/ A dźiś gdym weyźrzał do worá/ Ali puſtki iáko w leśie PudłFr 22, 41; GrabowSet Iv; tákże w kśięgách któré nie ſą dźiałem pewnym obrámowáné, ieſt iákoby w leśie wielkim przebywáć którégo áni początku áni końcá nie widáć. SarnStat *7v, 1306 [3 r.]; SkarKaz 420a; KlonWor **v, 29.

W charakterystycznych połączeniach: bliski las, błotny, bogin, brzmiący, chłodny, cudny, cudzy (2), cyprysowy, z drzew owocnych, dźwięczny, garbaty, goły, jesionowy (3), jodłowy, kastanowy (2), krolewski (2), lipowy, litewski, łszczący się, mytny, niezmierzony, obronny, odziany (2), okrutny, palmowy, pana, piękny (2), pochmurny, przegolony, przerosły, rozkoszny, rożny (2), rzadki, spustoszon, szumny, śliczny, tawołkowy, topolny, (nie)wesoły (2), wielki (15), wodny, wyrąbiony, wysoki (2), wzruszony, zamotany, zarosły, zielony (zieleniejący się) (2), zupełny, źwierzny (źwirny) (2); mało lasow (2), pełny (6); bliskość lasu(-a), część (2), doglądacz, kęs (2), kraj, miara, pan (3), (wy)rąbanie (5), spalenie (zapalenie) (3), straż (2), stroż; dziki z lasa, kij, lew (2), wieprz, wilk, zając (4); brzmienie w lesie, drzewo (4), echo, gościniec, granica, jelonek, miejsce (2), robienie, straszno, szum, trawa, wieprz, wilk (4), wychowanie, zając (3), zwierzę (2); lasem obegnany, obrosły (2), okrążon, skradać się (2); las kładzie się, pada, stoi, szumi, zieleni się (2); las (wy)kopać (5), mieć (10), palić (zapalać, palący) (6), pociąć, przerzedzić (2), przyodziać, pustoszyć, (wy)ręb(ow)ać (zarąbić) (6), rumować, (po)walić (2), wysiec; lasa strzec; (po)bieżeć do lasa(-u) (5), chodzić, gnać (zaganiać) [kogo, co] (3), iść (przyść, wyść) (9), (od)jechać (6), nosić (zanieść) (3), pędzić [kogo, co] (2), przeprowadzić się, puścić, skryć (się) (4), wlec, wrocić (wracać się) (2); z lasa(-u) (przy-, wy)bieżeć (4), iść (pość, wyniść, wyść) (6), nieść (2), pożytek brać, przyjechać (wyjechać, wyjeżdżać) (3), przylatać, przyskoczyć, ruszać się, ukazać się (3), (z)wieźć ((wy)wozić, przywiezion) (6), wracać, wychodzić (wychodzący) (4), wypaść, wyrazić się, wyrębować, wywieść (wywodzić) (2), wyrwać się (2), wywabić; chodzić między lasy, położyć się, taić się; ciągnąć przez las (2), gnać, iść (4), (po)jechać (przejazd) (6); biegać [po co] w las, iść (weść, pość, zaść daleko) (10), obracać się, pokryć się, puścić, wjechać (zajechać) (2), włudzić, w(y)pędzić (zapędzić) (3), zawieść (2); pod lasem leżeć, rosnąć; leżeć za lasem; na lesie łupić, odrzeć, polec, porazić, zabit, zarębować [co], zasadzić [kogo]; gon po lasu, skakać; biegać (biegający) po lesie (3), (na)błądzić (się) (2), brykać, chodzić (5), gonić (2), iść, kryć się (kryjący się) (2), mieszkać (mieszkający) (3), rozbiec się, rozlegać się, rozpierzchnąć się (4), skakać, tułać się, włoczyć się; mieszkać przy lesie, rosnąć (4); w lesie by(wa)ć (8), chodzić (3), (u)chować się (chowany) (3), chwytać, gonić (2), kryć się (4), (u)łowić (2), łupić, mieszkać [mieszkający, przemięszkawać) (16), obrąbać (obrąbić) [kogo] (2), odpoczywać (odpocząć) (3), (z)ostawić [kogo] (2), poczynać się (3), potkać [kogo] (2), (pod)rąbać (rąbić, rąbiąc) (drwa, drzewo) (9), robić, rosnąć (8), siedzieć (2), ułapić (połapać) (3), urodzon, walić [co], wolności używać, z(a)błądzić (obłądzić się) (5), zapalić ogień, zimować, żywot wieść.

Przysłowia: iż pry zły pies ſám na ſię wilka z laſa wyſzceká ForCnR D; RejRozpr E4; RejJóz H3v; Owam ia wywołał wilká z láſá GórnDworz Ov, Z5V; Strzeż wilká wyſczekáć z láſu KochSob 60. [Ogółem 6 r.].

bibl. Otho ilić ogień/ nawięcżſzy lás wypali? Leop Iac 3/5; Oto málutki ogień/ á iáko wielki lás zápali? KuczbKat 335; BudNT Iac 3/5; WujNT Iac 3/5. [Ogółem 4 r.].

Mniema iż iuż ſkorę nieſie Choćia niedzwiedz będzie wleſie RejRozpr Ev; HistLan F; to iuż ná to ták beſpiecżnie pijemy iáko ná Niedzwiedzą ſkorę/ ktory ieſzeże w leſie krowy łupi. RejZwierc 262v.

Nienáyduie ten ſtrzáły wczás/ ktory ſtrzela ná gęſty lás. March1 A4 [idem] March3 V3v.

Iż pies ſzcżeka a wiatr nieſie Rozlećić ſie to po leſie RejJóz C7v; Potymby z koniem pierzchnął: góńże wiátr po leśie WyprPl A2v.

Noctuas Athenas scilicet portare, vel mittere, proverb. Drwá do láſá wozić/ To yeſt gdźie czego doſić tám to słáć. Mącz 248d; KlonFlis E2v.

Ieden wedrwá a drugi włás Snáċ mi rychley ták z biezy czás. RejKup x5v.

Przeſtań łotrze ná máły cżás/ Poydąć te twe zwycżáie w lás. RejZwierc [233].

áż ći on [Piotr] miáſto tego coby ſie vniżyć był miał/ to dáley w lás CzechRozm 236v.

Właśnie iáko Ruś mowi: ieden idźie k leſu/ Y ręcżniká nie rzeżąc: drugi cżeſze k bieſu. KlonWor 68.

Zwroty: peryfr. »do lasa mieć posła« = uciekać (1): S pirwotkuć ſie poſtáwi by miał zyeść káżdego/ Ale potym do láſá maſz poſłá pewnego. RejZwierc 242v.

»uciec (a. (po)uciekać), (po)skoczyć, pi(e)rzchać, bieżeć, dunąć, lecieć do lasa; uciec (a. (po)uciekać), bieżeć, dunąć, rozpierzchnąć się w las; dorwać się lasa« [szyk zmienny] (8:3:2:1:1:1;6:1:1:1;1): MiechGlab 7; RejRozpr H2v; RejWiz 65v, 99v; RejFig Aa6, Bb2; RejZwierz 11v, 116, 119v, 129; BielKron 72v, 301v, 360v, 372, 441; HistRzym 129, 133; thák iż go [Nabuchodonozora] Pan ták márnie ſkarał/ że odſthąpiwſzy od rozumu vciekł do láſá RejZwierc 48; Abowiem co inſzego cżynić/ iedno vciekaycie czo rozum macie/ á proſtacy do láſá. RejZwierc 185v, 115; wilk owcę ná oſtátek muśi Porzućić/ á ſam gdzie w lás ſromotnie vćiecże. KochOdpr B; SkarŻyw 324; StryjKron 477; BielSjem 29; KlonWor 5, 25.

Wyrażenia: »boginie lasow« = dryjady (1): Hamadryades, Nymphae sylvarum, Boginie láſów. Mącz 153a.

»ciemny las« = nemus Murm, BartBydg; silva umbrosa BartBydg; opacum nemus, opaca silva Mącz [szyk 10:1] (11): Murm 20; Nemus, gay, siłva umbrosa, cyemny lyasz. BartBydg 97; RejPs 42; Mącz [18]a, 264c [2 r.]; (marg) Wroćił ſię do Włoch ná puſzcżą. (‒) Tám w ćiemnym bárzo leſie cháłupkę ſobie poſtáwił/ y ogrodek ku żywnośći vcżynił SkarŻyw 167; KochPam 88; Calep 215b; GrabowSet Iv; KlonWor 61.

»las czarny« = atrum nemus Mącz [szyk 1:1] (2): Mącz [18]d; Láſy cżarne y w polách nowo zápuſzcżone Gáie/ y wy bezludne y nie oſádzone Puſzcże/ od Kárytáńſkich gor do pułnocnego Brzegu KlonŻal A3v.

»gęsty las« = opacum nemus, saltus, aspera a. densa a. impedita silva Mącz [szyk 20:7] (27): March1 A4; March3 V3v; RejPs 199; HistAl K6; Poráżon z woyſkiem Abſálon/ poległo mu ludzi dwádzyeściá tyſiąc/ á ſam vciekł w gęſty lás ná Mule. BielKron 72v, 365, 399, 433, 459v; Za cżaſem poginęli ci bożkowie mali/ Mych my ſię też po gęſtich leſiech rozſtrzelali. KochSat Bv, A2; Saltus, Dąbrowá/ Chróſt/ Gęſty lás. Mącz 365d, [18]a, 82a, 264c, 294b; KochPs 125; StryjKron 442 [2 r.]; KochJez B2; WisznTr 30; KochPieś 9; KochSob 63; Calep 1040a; GostGosp 106; GrabowSet H4v; LatHar 347.

»głuchy las« [szyk 4:1] (5): RejPs 142; LubPs G4v; RejWiz 13; RejPos 210; Gdźieś to człowiekowi/ Wolno było ták látáć/ iáko gołębiowi: Lećiałbych conadáléy miedzy głuché láſy KochPs 80.

»puste lasy; pustynia lasow« [szyk 7:1] (7:1): LibMal 1544/84v; KochMon 20; Ná pány wzgárdá przyſzłá/ że ſye kryć muśieli/ A z puſtych láſów wyźrzéć nie śmieli. KochPs 166; w dálekich á głębokich puſtyniach láſow dla ſpokoyney chwały Chriſtuſowey wiele Chrzeſćian mieſzkáło StryjKron 150; KochFr 85; KochPieś 19; A ia/ bych ieno o tobie niewiedźiał/ Y w puſtych leśiéch ſam rad będę śiedźiał. KochFrag 28; LatHar 347.

Szeregi: »lasy, (i, takież) błota« [szyk 4:1] (5): á lud kmieczy z dziecmi y z bydłem po leſiech y po błothach [in paludes et sylvas] ſie pokryli. MiechGlab 8; BielKron 399; KochJez B2; GórnRozm L4v; SmrzRyt C3. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.].

»bor, (i, albo, bądź) las« [szyk 5:4] (9): FalZioł IV 45b; ZapWar 1551 nr 2684 [2 r.]; UstPraw E4v; Mącz 81b; StryjKron 652; A między bóry/ y puſtémi láſy/ Sam ieden lata po ſwe wſzyſtkie czáſy KochPieś 19; PudłFr 41; GostGosp 12. [Ponadto w połączeniach szeregowych 11 r.].

»lasy i dąbrowy« [szyk 1:1] (2): ktory Krok wſzytkim roſkazał áby byli ſworni á goſpodárni/ ták iż zá iego cżáſu wiele láſow y dąbrow wykopáli/ wſi y zamkow nábudowáli. BielKron 318v; Mącz 365d. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.].

»tak w domu jako i w lesie« = wszędzie (1): A ten ſłyſzy/ wydzy/ wſedzie Gdie kolwiek kto wolać będzie. A ku niemu ſercze wznieſie Tak wdomu iako y wleſie. RejKup k3v.

»lasy, (i) drzewa« (2): Láſy theż y drzewá [silvae et omne lignum] podáwáiące wdzięcżną wonność/ ná roſkazánie Boże záſłonią ćieniem Twym Izráelá. BibRadz Bar 5/8; Mącz 495c. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.].

»las, (i, albo, a) gaj« = silva et gaius; silva et nemus JanStat [szyk 13:4] (17): kadym przeshedl rzeką nrową przesz lasszy ygaye od granycze proszkowskyey alesz do granycz moszenskych ZapWar 1532 nr 2403, 1529 nr 2430; FalZioł I 154c; GroicPorz ii3v; Mącz 245b [2 r.]; RejZwierc 238v; Calag 555a; GórnTroas 17; SarnStat 64, 471, 655, 668 [2 r.], 1090, 1243; Wáńcżoſem gáie y niezmierne giną/ Láſy perzyną. KlonFlis C4. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.].

»(tak) gory (a. pagorki), (i, albo, ani, jako) lasy« = montes, (et) silva PolAnt, Modrz [szyk 11:9] (20): MiechGlab 23, 61, [88]; BielKron 8, 90, 243v, 280, 291v; KochSat Bv; RejPos 327; BudBib Ios 17/18; ModrzBaz 143; Iáko ſtráſzliwy ogiéń/ iáko pożar/ który Gęſté láſy puſtoſzy/ y odziané góry. KochPs 125, 75; SkarŻyw 473, 487; StryjKron 757; WYſokié góry y odźiané láſy/ Iáko rad ná was pátrzę KochFr 90, 90; ArtKanc I3. [Ponadto w Połączeniach szeregowych 23 r.].

»jeziora (a. jezierzyska), (i, a, albo, także) lasy« [szyk 4:2] (6): Przeto Loktek nigdy w domu nie ſypiał/ iedno w leſiech álbo miedzy ieźiory. BielKron 368v, 406, 433; BielSpr 19v; Bo nas oto walká ogárnęłá/ y wprzod y wwtył [!]/ á wody Iordańſkie y ſtąd y z owąd/ tákże iezierzyſká y láſy [et palus et sylva]/ że więc niemáſz kędy vćiec. BudBib 1.Mach 9/45; StryjKron 642. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.].

»lasy albo łowiska« (1): PRzydzie źimá ázaſz máła roſkoſz kto ma láſy álbo łowiſká z rozmáitym ſie źwirzem nágonić RejZwierc 111. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»pola, (i, albo, a) lasy« [szyk 7:1] (8): ale iakoby bydło po polach mieſzkaiąci y po leſiech [campos et sylvas], żadnego miaſta ani wſi [Tatarzy Przekopscy] nie maią. MiechGlab 74, *4, 5; RejPs 199; UstPraw B2; Strum C4v; KochPs 145; GrabowSet X. [Ponadto w połączeniach szeregowych 12 r.; w przeciwstawieniu 1 r.].

»lasy, (a) pustynie« (2): [Zenobija] chcąc záchowáć cżyſtość ſwoię do śmierći/ w leſiech á puſtyniach mieſzkáłá/ chroniąc ſie z ludźmi obcowánia. BielKron 153v, 406v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»puszcza, (i, a, abo) las« [szyk 4:1] (5): RejPos 210; ModrzBaz 31; ZapKościer 1582/33; O móy ſynu/ [...] Gdźie tá puſcza/ gdźie ten lás/ coby ćie záſłónił? GórnTroas 37; GrabowSet V v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.].

»lasy i role« (1): zburzyło ſie poſpolſtwo ná ſláchtę y Pány/ iż im odięli wolność w leſiech y w rolách/ dla cżego przyſzło do zbroie. BielKron 234. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.].

»rzeki, lasy« (1): Rzeki/ láſy wſzędy wielkie á pożytecżne BielKron 293. [Ponadto w połączeniach szeregowych 9 r.].

»lasy i skały« (2): KochPam 88; Zayźrzę wam gęſté láſy y wyſokié ſkáły/ Ze przedemną będźiećie táką roſkoſz miáły KochPieś 9. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»lasy i starzyny« (3): á ták Mendog z Litwą/ á Swárno z Ruſią [...] przez láſſy y ſtárzyny wtárgnęli milczkiem do Mázowſza StryjKron 335, 390, 442. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»lasy, (albo) wody« [szyk 2:1] (3): MiechGlab *5; RejWiz 93v; A ieſli nie ma láſow álbo wod wielkich/ ázaż też zła ſarnká álbo wilcżek s ſiathkámi go poſzukawſzy RejZwierc 111. [Ponadto w połączeniach szeregowych 9 r.].

»las albo zapust« [szyk 2:2] (4): kto máiąc lás álbo zapuſt [sylvam vel mericam JanStat 1109] od śiebie dáleko/ wieprze ſwoie álbo świnie przez dźiedźinę innégo/ która ieſt w pośrzodku y w ſąáiedztwie/ chćiałby gnáć do tegóż láſu SarnStat 670, 671 [3 r.]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

Wyrażenia przyimkowe = leśny (o zwierzętach i roślinach) [w niektórych przykładach trudno rozstrzygnąć czy wyrażenie przyimkowe ma funkcję przydawki czy okolicznika miejsca] (24):»z lasa« (9): WróbŻołt cc2; boy ſye áby ćię nieziadł wilk z láſá/ gdy wſámopás ſam chodźiſz bes ſtrożá. OrzRozm H3; PowodPr 35.

~ W porównaniach (6): RejJóz H3v; RejKup v6; RejWiz 26v; Yvyzrzałem/ á ono iákoby Lew záiuſſony z láſu rycżący Leop 4.Esdr 11/37; RejZwierz 59v; ktorzy ſię wyrwą iáko dzicy wieprzowie z láſá [ut apri de silva] BibRadz 4.Esdr 15/30. ~

»w lesie« (15): WróbŻołt Q4v; RejWiz 5v, 52v; RejZwierz 105v; BibRadz Ez 15/2; RejZwierc [213]v, 217; Wſzytkie zwierzętá polne przydzćie ieść wſzytkie zwierzętá wleſie [fera in siłva]. BudBib Is 56/9; GrabowSet H.

~ W porównaniach (6): A drudzy márnie wyią iáko w leſie wilcy. RejWiz 67, 38, 60v; RejZwierc 144v, [233]; BudBib I 374b marg.

Szereg: »w lesie abo w polu« (1): Ty Cerkwi Izráelſka nie daſz ſię vhamowáć wnáuce áni przeſtrzegániu/ poczynaſz co chceſz iáko zwierzę w leśie ábo w polu BudBib I 374b marg. ~

W przen (7): RejRozpr F3v; Podrąbią lás iego/ mowi Pan: ábowiem im licżby niemaſz/ bo ich mnoſtwo więcżſze niż ſzárańcżey/ y licżby im nie będzie. BibRadz Ier 46/23; A coż to byłá zá pociechá/ ſkoro máło podrozſzy ſzedł do láſá/ nie vkazał ſie iáwnie ną ſwiát RejPos 320v; Sprochniáły pień podśiecżony/ pátrz iáko zá cżáſem/ Oſadza ſię nowym láſem. Z ćiáłá matki pobutwiáłey młodź wynika nowa/ Nádźieiá drzewá gotowa. KlonŻal C2v; WyprPl B2v.
a) W zagadce (2): Odpowiedział Apollon. Corká láſu kraſnego/ ieſt łodź z drzewá wielkiego HistRzym 24, 24.
Przen (41):
a) Świat ze wszystkimi niebezpieczeństwami grożącymi człowiekowi i jego duszy (26): RejRozpr D; iż w tym márnym leſie nie naydzieſz iedno wilki/ niedźwiedzie/ á lwy: ktorzy chodząc rozdzyeráią páſzcżeki ſwoie/ á niſzcżą to ſtadko Páńſkie RejPos 168v, 167v, 211v, 275v, 327.

W charakterystycznych połączeniach: błędny (obłędliwy) las (3), marny (3), świata (tego) (11); obłędliwość lasa; (za)błądzić w lesie (3); wybłądzić się z lasu.

Wyrażenia: »ciemny las (świata tego), ciemność lasu« (2:1): Cżemu mu [pasterzowi swemu] zádawaſz tę pracą/ iż ſie muśi wrácáć zá tobą/ á ſzukáć cie po tych ciemnoſciach márnego láſu thego? RejPos 168v, 168v, 323v.

»głęboki las« (2): RejWiz 129v; Aby káżdy rozmyſlał ná ſwe powołánie/ A pomniał káżdy pilnie ná ſwe przyſzłe cżáſy/ By ſie potyrn nie zátłukł gdzie w głębokie láſy. RejZwierc [272].

»głuchy las (świata tego)« (17): RejJóz E4; RejKup q5v, ſ2; O nędzna owiecżko á nędzny cżłowiecże/ cżemu ná tho nie pomniſz/ po iákim głuchym leſie tu chodziſz w tym mizernym żywocie zá tym ſwiętym páſterzem ſwoim? RejPos 168v, 52v, 167v, 168v [3 r.], 169, 196 (12); RejZwierc 137v, 138v.

Szereg:»lasy a rozboje« (1): Y przez iákie głuche láſy á ſrogie rozboie ſwiátá tego tą drogą ſie puſzcżamy RejZwierc 137v.
b) Zawiłość, niejasność (5):

W przeciwstawieniu: »doma ... w lesie« (1): Lepiey ſie domá oſędzić Niż wtym głuchym leſie błędzić Bo zaż iedno ten ſwiat rządzi Ktory zá pięć groſſy ſądzi RejRozpr F2v.

Wyrażenia: »gęsty las« [w tym: czego (3)] (4): iákoby ſię ty kołá gdźie dáleko w gęſty lás nieprzyſtoyney niepobożnośći nie zábiegáły. CzechEp 4; áby obacżyć mógł w iáko gęſty lás niezlicżonych błędow niezgodliwych wlaſł CzechEp 183, 138, 148.

»głuchy las« = o prawie (1): RejRozpr F2v cf W przeciwstawieniu.

c) To, co rośnie w lesie; rośliny i owoce jako źródło pożywienia oraz drzewo jako materiał (3): żywią ſie laſſem/ ribami/ á zwierzyną, tylko wodę pijąc á w kożuchach chodząc MiechGlab 62; KochSat C; Támże też rzecżká co nią płáwią láſy/ Po wſzytkie cżáſy. KlonFlis G3.
d) Niebezpieczeństwo (6): MAluią go ſlepego/ on chromego nieſie/ Iżeby gdzye obádwá/ nie zginęli w leſie RejZwierz 115.

W połączeniu szeregowym (1): Iáko on nas probował przez nyemáłe cżáſy/ Wiodąc nas w ogień w wodę y w rozlicżne láſy LubPs P3v.

Zwroty: »zajechać w las« = zabłądzić (1): Bowiem myſl bez rozumu iáko łodź ná wodzye/ [...] Albo gdy lecowego mocno nie náwiedzyeſz/ Pewnieć gdzye koło złamáć/ pewnie w lás záiedzyeſz. RejWiz 29v.

»w las (za)wieść« [szyk zmienny] (4): LubPs P3v; Nie dufay rádzę nikt práwie Fortunie/ Záwiodſzy cie w lás ni wzwieſz kiedyć dunie. RejZwierc 229v, B4, 216v.

e) Wielką ilość (1): Lás gęſty zá nimi Drzéw wyſokich á wſzyſtko z wierzchy kolącimi. KochJez A4.
a. Jako miejsce i przedmiot kultu pogańskiego u ludów starożytnego Wschodu, u starożytnych Greków i na Litwie; lucus Vulg, Mącz, Calep; nemus, silva Miech (24): takież y laſſi rycerſthwu ſwemu kazał [Jagiełło] porębać kthore Zmodz w wielkiey czci miała, iako domy Boſkie y to czo w tich leſiech było, iako ptaki, zwierzętá, robaki za ſwiętą rzecż mieli nie ſmieiącz żadney rzecży tykać czo kolwiek by tam weſzło MiechGlab [89], **2v, [90]; BielKron 24v, 50, 382; Lucus, Piękny á weſoły lás. Też poſwięcony á prziwłaſzczony lás któremu Bogu ku czći. Mącz 198c; WujJud B2v.

W połączeniach szeregowych (8): Leop 2.Par 14/3; Włádźiſław kazał ich [Litwinów] kośćioły błędliwe popalić/ láſy poſiekáć/ węże pobić/ ogień ſwięty niezgáſzony zálać BielKron 382, 44, 344v, 382; WujJudConf 9v; Zácżym y gorom/ y láſom/ y innemu ſtworzeniu/ cżeść Boſką dáiećie. SkarŻyw 76; StryjKron 542.

W charakterystycznych połączeniach: las chwalony, poświęcony (2); las bogom poświęcić, chwalić (2), niszczyć, popsować, porębać ((wy)rąbać) (3), posiekać (posiec, wysiec) (4), (po)wycinać (2), wypalić; lasom cześć dawać.

Wyrażenia: »las bałwański« = lucus Vulg [szyk 1:1] (2): Y pocżynili ſobie ſlupy/ y láſy Báłwáńſkie ná káżdym wyſokim pagorku [statuas et lucos in ornni colle]/ y pod wſſelkim drzewem gáłęźiſtym Leop 4.Reg 17/10, 2.Par 14/3.

»ciemny las« = lucus BartBydg, Calep [szyk 2:1] (3): BartBydg 84; wſzákże Gedimin nád to Lás ćiemny Bogom poſwięćił StryjKron 400; Calep 615b.

»las święty« (2): MiechGlab [90]; Báłwány ich/ Láſſy ſwięte/ Węże y inſze zabobony Pogáńſkie [...] [na Żmudzi] wyſiekli/ y popſowáli StryjKron 542.

Szeregi: »lasy a gaje« (1): Ołtarze ich rozmiecćie/ słupy połamćie/ láſy á gáie ich wypalćie [lucos igne comburite] Báłwany zdruzgocćie: á imioná ich wygładzćie z onych mieſć. Leop Deut 12/3.

»gory, lasy« (1): bo ſobie nádzyáłáli ołtarzow po gorach po leſiech bogini Cybele BielKron 83. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

W przen (1):
Szereg:»puszcza i las« (1): Ten tedy nayduk táki [Turczyn = naród turecki]/ co ſie niewiém z iákich puſcz/ y z báłwochwálſkich láſów wyrwał OrzJan 26.
b. Jako miejsce ucieczki, a także ogólnie bliżej niesprecyzowana odległość lub czas, daleko, nie wiadomo gdzie i kiedy (37): Iadą [goście] choćia ich nieproſſą Y pan ich czáſem nieczeka Co nadáley precz vćieka Niedba by mu odeczćili By go iedno wlás puſćili RejRozpr H4v; A thocziem nagorſa do was Gdy nalepey tedy wywlas. RejKup k5v; Y przywiodł [anioł] go [młodzieńca] ná ſkáłę gdzye puſtelnik ſiedzyał/ [...] Zepchnął go z oney ſkáły áż ſie w kęſy ſpádał/ A on też záſię drugi bárzo k láſu ſkłádał. RejWiz 131v.
[Przysłowie: gdyż thrudno ma woz dobrze iść/ kiedy ieden ſtháry woł ciągnie dobrze ſáſá/ á drugi młody do láſá GilPos 127 (Linde).]
Zwroty: »by(wa)ć w lesie« = by(wa)ć w kłopocie, w złej sytuacji, być zagubionym, pokonanym [szyk zmienny] (10): Czo kto zaſluzył to nieſſye Slym byċ yzodpuſty wleſzye. RejKup k5v, h4, aa7v; RejWiz 79; RejZwierz 56, 101v, 117v; RejZwiercPodw 183v; ZA nicby dziś twe ſtrzały ſtały Herkuleſie/ By go vyrzał y z nimi byłby prętko w leſie. PaprPan V4, G3.

»(by(wa)ć) w lesie« (6): RejKup x6v; Pierwey drugich poſági/ iuż będą gdźieś w leſie/ Niżli pánią małżonkę do domu przynieſie BielSat D4 [idem BielRozm]; RejZwierc 89v; Gdyż ná ten cżás gdy ſie bić gdzyeś bywacie w leſie. PaprPan B4; BielRozm 30; wAuguscie iescze potomek był w Lesie y nie wiem iaki miał bydz aiuż oiego opatrzeniu obiecaliácie concludowac. ActReg 23.

»(by(wa)ć) w lesie« = by(wa)ć zapomnianym (4): RejJóz K5; Wiedząc iż káżda hárdość nic mu nie przynieſie/ Iedno gęby wznoſzenie á rozum gdzieś w leſie. BielKom F5; Cżapkę tylko z głowy wznieſie/ A ſerce będzye gdzyeś w leſie BielKom G3; RejZwierc 241.

»być w lesie« = być swawolnym (1): Lecż go nie ledáiáko/ młoda myſl vnieſie/ Bo ma ná nię wędzidło/ iż iey nie być w leſie. RejZwierz 57v.

»być w lesie« = nie mieć racji (1): Lecżći prawdá nienawiść v niektorych nieſie/ Wżdy ty o to nic nie dbaſz/ być tym przedſię w leſie. RejZwierc 266.

»do lasa dunąć, myć; bieżeć, uciec (a. uciekać) w las« [szyk zmienny] (4:1;1:2): O yakys tho był ſmiały mąs Czo przed zatkem biezi włas RejKup n8; Dwornik oſtátek zmłoćił y do láſá dunął/ A klucżnik drugą dzyurą zá nim ſie wyſunął. RejWiz 12v, 13; RejFig Bb6, Dd6v; Lecż lepyey w tym nierządzye/ ſpołu pocżekaymy/ Aż nas wſzytki podſkubą/ toż w lás vciekaymy. RejZwierz 104v; RejZwierc 242v; BielSen 10.

»do lasa się pytać« = uciekać (2): Gdyć ſie przydzye od mieyſcá do mieyſcá pomykáć/ A cżáſem y do láſá muśiſz ſie więc pytáć. RejWiz 93v, 92.

Szeregi: »lasy i bory« (1): y dowiódłeś tego/ piérwéy w Chimerze/ którąś Fránćiſká Sztánkárá Arcykácérzá z Przemyſkiéy Ziemie/ ná láſy y ná bory do Zochowá precz wygnał OrzQuin Ev.

»gory, lasy« (1): Wołáiąc biádá/ biádá/ iuż przyſzły te cżáſy/ Muśim przed Antychryſtem/ vćiec w gory láſy. BielSen 10.

Wyrażenie przyimkowe: »w lesie« = dáleko, nie wiadomo gdzie (1): Iuż drudzy potomkowie dawno dyſzą w leſie. Teſtáment leży zdárty prochem przypadł w kącie RejWiz 58v.
c. Gałęzie drzew pozorujące las (3): Gáłęzi nárąbawſzy/ lás vcżynić dáłá/ Co przed nią ludzie nieſli/ bydłá tám nágnáłá. RejZwierz 45; RejZwierc 163v [2 r.].
2. n-loc (29):
a. Miejscowości (10):
Zestawienia: »Carenski Las« (2): Carensky Lyeſz d. Poznan yeden groſch y Sto Tholp soli MetrKor 59/277, 57/117v.

»Czarny Las« (1): Sobótkę/ iáko czás nieśie/ Zápalono w czarnym leśie. KochSob 55. [Ponadto Czarnolas 5 r.].

»Czarny Las« (3): BielKron 417, 417V; Potym ná ſchodzie Nouembrá/ Tátarowie ktorzy z Moſkwy wyciągnąwſzy/ położyli ſię byli v czarnego láſſu StryjKron 752.

»Pośrzedni Las« (1): Inutrium locus Germaniae in Vindelicia prope Augustam, Po niemiecku zową Mittemwald/ Poſrzedni lás. Mącz 174a.

»Suchy Las« (3): Sthymze marczinem pyerziną wſuchym lyeſzye panu Comorſkyemv vkradli LibMal 1546/117v, 1544/93, 93v.

b. Nazwy gór (19):
Zestawienia:»Czarny Las« = Hercinia Silva Murm, BartBydg, Mącz; Ercinia Silva, Marciana Silva Mącz; Hercinia Calep [szyk 11:2] (13): Murm 20; BartBydg 67b; Dunay wychodzi z Szwabſkiey źiemie z cżárnego láſu BielKron 281v, 202, 283v, 286, 288, 288v, 289; Mącz 107c, 155a, 209c; Calep 478b.

»Las Czarny« = Czeski Las (1): Cżechy dzielą gory od Niemiec/ takież lás cżarny iáko przyrodzony mur ze wſząd okrążony BielKron 291v.

»Czeski, Czeskiej Ziemie Las« = Gabreta Silva Mącz [szyk 2:1] (2:1): gdzie cżtherzy rzeki w Dunay wchodzą/ idą wſzytki z láſu Cżeſkiey źiemie/ iáko Dunay idzie z láſu cżarnego. BielKron 288v, 289; Gabreta sylva, Herciniae pars, Czeski lás. Mącz 141d.

»Las Ottonow« (1): Tá wſzytka włość [Województwo Reńskie] więcey ma gor/ ſkał/ á láſow/ bo ieſt wielka cżęść Herciniey y láſu/ álbo cżarnego láſá/ ktory zową lás Ottonow. BielKron 288.

Szereg: »Hercynija i las« (1): BielKron 288 cf »Las Ottonow«.
3. n-pers (4): ktoriſz to napisany Lias kupil od niego dom ze wszitkimi grunthowemi przipadki ZapKościer 1581/21, 1583/41v.
Zestawienie (2): ſtalo się doplacenie domu od Vtćiwego Iakuba Liaſa Mieſczanina wKosćierzinie, Opatrznemu Irzemu Pieſzkowi zdąbrowki ZapKościer 1581/21, 1581/21.

Synonimy: 1. bor, gaj, puszcza, zapust.

Cf ŁAMILAS

ZZie