[zaloguj się]
[pdf]

LICEMIERNIK (139) sb m

licemiernik (139), [lucemiernik].

Pierwsze e jasne; -mier- (38), -mier- (1); -mier- : -mier- OpecŻyw (35:1).

Fleksja
sg pl
N licemiernik licemiernicy
G licemiernika licemiernik(o)w
D licemiernik(o)m
A licemiernika licemierniki
I licemierniki(e)m licemierniki
L licemierniku licemiernikåch, licemiernikoch
V licemierniku licemiernicy

sg N licemiernik (16). ◊ G licemiernika (9). ◊ A licemiernika (3). ◊ I licemierniki(e)m (1). ◊ L licemierniku (2). ◊ V licemierniku (2). ◊ pl N licemiernicy (57). ◊ G licemiernik(o)w (25). ◊ D licemiernik(o)m (6). ◊ A licemierniki (7). ◊ I licemierniki (7). ◊ L licemiernikåch (1) KromRozm II, licemiernikoch (1) RejPos. ◊ V licemiernicy (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

Członek stronnictwa religijno-politycznego w Judei (II w. p.n.e. – II w. n. e.) posiadającego duże wpływy i znaczenie w społeczeństwie żydowskim, drobiazgowo przestrzegającego przepisów religijnyeh Tory i tradycji ustnej, wyznającego zasadę teokratyzmu (przywódcy byli przeciwnikami Saduceuszów i Herodianów i zwalczali sekty wczesnochrześcijańskie), faryzeusz; pharisaeus Vulg (139): OpecŻyw 45v, 51, 55v, 59, 62v (13); OpecŻywList C2; A w licemyernikach to gánił/ Iż wſſyſtkye ſwe vczynki czynili/ iżeby byli widzeni od ludźi. KromRozm II yv, b3v; Tedy przyſtąpili kniemu zwolennicy Ianowi/ mowiąc: Czemuż my y licemiernicy cżęſto á gęſto pośćimy: á twoi zwolennicy nie poſzcżą? Leop Matth 9/14, Matth 9/11, 22/15, Ioann 9 arg; Goski A14v; (marg) Licemiernicy czo byli/ á iż ich y dziś doſyć. (‒) Bo Licemiernicy ná on cżás byli tákowi/ ktorzy ſie wyłącżáli s ſpołecżnośći ludzkiey/ á od ſpołecżnych obycżáiow ich/ á ſámi ſobie wymyſláli á wynáydowáli dziwne á inákſze y modły/ y poſtháwy y poſty/ y vbiory/ y ine dziwne rzecży. RejPos 200v; iż gdy obacżyſz tho ták przeſtráſzone ſumnienie ſwoie/ iuż nie do Licemiernikow/ iuż nie do vmárłych ſwięthych/ iuż żadney iney rády áni pomocy nie ſzukay/ áni ná niebie áni ná zyemi/ ále co rychley vpaday v nog Páná ſwego RejPos 311, 11v, 12v, 13v, 67, 77v (41).

W połączeniach szeregowych (18): Lud twoy ij biſkupowie twoij/ miſtrzowie w piſmie naucżenij/ licemiernicy ij wſſytcy przelożenij żydowſcy ciebie mi ſędzitz dali OpecŻyw 133v, 43, 68v, 69, 70v, 107v, 112; Licemiernici, naucżeni y inſzy okrutni myſlili aby mie zabili. WróbŻołt O; KrowObr 114; Ale oni wołowie tłuśći/ oni kſięża/ oni popi/ oni bogacże/ oni Licemiernicy/ oni Fárizeuſzowie/ y ſámi to wzgárdzili/ y inych wiele odwodzili od thego ſwiętego powołánia iego RejPos 159; Abowiem ći nędzni Licemiernicy/ á ty omylne ná ten cżás kſiążętá/ á przełożeni kápłani ludu onego/ záwżdy á vſtáwicżnie o tym myſlili/ iákoby ſie byli mogli wydrzeć s poſłuſzeńſtwá Ceſárzá Rzymſkiego RejPos 251, 66v, 76v, 117, 170v, 199, 208v, 277; [Tácy byli zá żydow/ co ie zwano Lucemiernicy/ ktorzy/ ſmętną/ á nabożną poſtáwą/ vbiorem/ á chodzeniem inákſſym/ od ludźi byli rozni/ y innymi wymyſły/ czynili domnimánie o ſobie/ wielkiey świątoſći ErazmJęzyk O2, O2v [2 r.], Ee3v, Ii2v].

W przeciwstawieniu: »licemiernik ... jawnogrzesznik« (5): Dwá cżłowieki przyſzli do koſciołá/ ieden był Licemiernik/ á drugi Iáwnogrzeſznik. RejPos 200v, 199, 202v, 214; BudNT przedm c3.

W porównaniach (4): To ieſt ná ty przymowká/ ktorzy iáko Licemiernicy tylko poſtáwámi ſwoimi á wymyſły ſwoimi okázuią nabożeńſtwo ſwoie/ á ſerca ich dáleko ſą od Bogá. RejPos 29v; Cżarth vcieka od wiernego iáko Licemiernik od Kriſtuſá. RejPos 253v marg, 202v [2 r.].

W charakterystycznych połączeniach: licemiernik hardy (2), nadęty, nędzny (5), niewierny, pyszny (3).

Szeregi: »biskupowie (żydowscy) i (a) licemiernicy; biskupowie z licemierniki« (3;2): Biſkupowie z licemierniki radę vcżynili/ aby milégo pana Iezuſa zabitz mogli. OpecŻyw 69, 74; OpecŻywSandR nlb 3; Támże też iuż podobno wieſz y ſłycháłeś/ iáką rádę vcżynili oni Biſkupowie á Licemiernicy około zginienia á śmierći iego RejPos 104v; ArtKanc C13. [Ponadto w połączeniach szeregowych 9 r.].

»doktorowie (zakonni, żydowcy) i (a) licemiernicy« [szyk 3:2] (5): OpecŻyw 43, 51v, 52; Ná inym myeſcu tenże pan przykázuye/ abyſmy czynili co kolwyek nam powyedzą doktorowye zakonni y licemyernicy/ ſyedzący ná ſtolcu Moizeſſowym/ ále wedle vczynkow ich ábyſmy nye czynili. KromRozm I C4; RejPos 176. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»licemiernicy i duchowni« (1): KAijfáſs ze wſſytkimi licemierniki ij duchownymi/ dáwſſy związatz wielmi twardo milégo Iezuſa iakoby zlodzieia/ kázál ſilny lańtzuch na iego ſſyię wlożytz OpecŻyw 117. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»licemiernicy i faryzeusze« (2): Vmieymyſz tu rozeznawáć [...] wolą Páná ſwoiego/ bo tu nam powieda/ áby byłá ſpráwiedliwość náſzá więtſza niż Licemiernikow á Fárizeuſzow/ y zakonu nam ſrożey popráwuie. RejPos 181v, 159v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»hipokryte albo licemiernicy« (1): A gdy też przyſzli Hipokryte álbo Licemiernicy [multos pharisaeorum et saducaeorum Vulg Matth 3/7]/ rzekł im BielKron 137v.

»licemiernicy, (i, a) książęta (kapłańskie, żydowskie); książęta kapłańskie z licemierniki« [szyk 8:5] (12;1): OpecŻyw [61], 70v, 75v, 76, 77 (8); OpecŻywSandR nlb 3v; WróbŻołt L5v; Y poſlali Kxiążęthá y Licemiernicy [Ioann 7/32: principes et pharisaei] ſlugi áby go poimáli Leop ZZ; RejPos 12v, 250v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.; w połączeniu niewspółrzędnym 1 r.].

»licemiernicy i (a) mistrzowie żydowscy (a. nauczeni w zakonie)« (2): OpecŻyw 60v; Bo też thám dopirkoż w onych Licemiernikoch/ á w onych Miſtrzoch náucżonych w zakonie/ nawiętſze ſie okrucieńſtwá zácżęły/ przećiwko ſwiętey á zbáwienney náuce iego. RejPos 21v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»nauczeni w zakonie (a. w piśmie) i (abo) licemiernicy« [szyk 4:2] (6): TarDuch B5v, B7v; WróbŻołt gg8v; Bo tho wam powiádam/ ieſliże nie hędzie obfitowálá ſpráwiedliwość wáſzá więcey niżli onych náucżonych w Zakonie/ y Licemiernikow [scribarum et pharisaeorum]/ nie wnidziećie do Kroleſthwá niebieſkiego. Leop Matth 5/20; RejPos 165v, 178. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.; przy innym szeregu 1 r.].

»niewiernicy a licemiernicy« (1): Co ſie to iuż wſzytko było okazáło przed ocżymá tych niewiernikow á tych Licemiernikow/ iáko tu y w tey Ewányeliey ſłyſzyſz. RejPos 66v.

»licemiernicy i (a) przełożeni kapłańscy (a. w zakonie)« [szyk 1:1] (2): gdy obacżyli oni przełożeni kápłáńſcy/ á oni Licemiernicy/ iż ná nie ſie ſciągáły ony przypowieśći iego/ ſzukáli tego pilnie RejPos 251, 9. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»licemiernicy i przykryci« (1): Bieda waám licemiernicy ij przykryci/ ktorzy ocżyſciácie co ieſt zewnątrz a w nątrzeſcie pelni krádzietztwa/ niecżyſtoty/ lakomſtwa/ ij wſſech grzéchow. OpecŻyw 76v.

Przen: Fałszywie, powierzchownie ujmujący prawdy religijne, upatrujący religijność w zewnętrznych praktykach (11): (marg) Káżdy z nas Licemiernik. (‒) A byś ſie práwie chciał dotknąć/ tedyś ieſt práwy Licemiernik z onych Licemiernikow/ ktorzy zábáwiwſzy ſie ſpráwámi ſwiátá tego/ niechcieli nicz dbáć o ſpráwy Páná ſwoiego. RejPos 67; Iáko ſie thych Licemiernikow wiele miedzy námi záwadza. RejPos 144, 10, 144, 200v [2 r.].

W połączeniach szeregowych (2): Słyſz ty licemyerniku/ Ancykryſtow ſlugo/ nyeprzyyaćyelu prawdy y krzyżá Kryſtuſowego. (‒) Kogo ten woła ták pyęknymi przezwiſki? KromRozm I A3; Ale ſłuchay ſrogiego dekretu Páńſkiego/ ná thákie márne Licemierniki/ á ná tákie mnimácże o ſobie/ á ná tákie niewſtydliwe wymyſlácże ſwiátá tego/ thák ſwieckie iáko y duchowne RejPos 200v.

Szeregi: »faryzeusze a licemiernicy« (1): Niedbayże tedy ty nic ná ty Fárizeuſze/ á ná ty Licemierniki ſwiátá tego/ ktorzy ſzemrzą y o tobie y o tym Pánu twoim RejPos 169.

»licemiernik i grzesznik« (1): Skruchá czyni wyętſſem licemyernikyem y grzeſſnikyem. KromRozm I H.

Synonim: faryzeusz.

Cf LICOMIERNIK

KN