[zaloguj się]
[pdf]

LICHTARZ (50) sb m

lichtarz (47), liktarz (3); lichtarz : liktarz WujNT (5 : 3).

a pochylone.

Fleksja
sg pl
N lichtårz lichtårze
G lichtårza lichtårz(o)w
A lichtårz lichtårze
I lichtårz(e)m
L lichtårzu lichtårzach

sg N lichtårz (10). ◊ G lichtårza (4). ◊ A lichtårz (15). ◊ I lichtårz(e)m (3). ◊ L lichtårzu (8). ◊ pl N lichtårze (7). ◊ G lichtårz(o)w (1). ◊ A lichtårze (1). ◊ L lichtårzach (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) ‒ XVIII w.

Podstawa o różnych kształtach i wielkości służąca do osadzania świec, świecznik; candelabrum Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; lychnuchus Calep, Cn; dimyxos Calep; lampas, lychnopodas, lychnus, nocticula, obeliscolychnium Cn (50): Murm 126; Mymer1 7; Zathem lichtarzem kthori na ſtolye ſtall na thegoſz wyerzchowſkiego vderzel LibMal 1545/102v; KrowObr 5; Spráwiſſ y lichtarz [candelabrum] vkowány ze złotá nacżyſtſſego Leop Ex 25/31, Ex 25/34, 37, 39, 26 arg, 30/27, 2.Par 13/11, Matth 5/15; Lichtarze dwa ſrebrne WyprKr 54v, 52v, 53; BibRadz Ex 30/27, 31/8, 35/14, 2.Par 4 arg, 13/11, Mar 4/21, Luc 8/16; ine rzecży ták nacżynie/ lichtarze/ kubki/ iáko ołtarze były przynieſione z Arką Bożą do tego kościołá. BielKron 77, 33 [3 r.], 33v, 35v [3 r.]; Iako ná oko widzimy/ iż niektorzy wolą świecznik zwać lichtarżem BudBib b4v; SkarŻyw 51; Calep 325b, 622b; GostGosp 10; WujNT 21, Hebr 9/2; KlonWor 10, 72.

W porównaniu (1): Abowiemći dam dwá ſlugi moie: Dominiká/ y Fránćiſſká/ ktorzy Swiát náwrocą do ćiebie. Bo ty dwie Regule/ ſą iáko dwá lichtárze ná ſwiećie. KrowObr 146.

W charakterystycznych połączeniach: lichtarz polerowany, srebrny (3), złoty (ze złota) (4).

Szereg: »świecznik, (albo) lichtarz« (4): BartBydg 22; Vdzyáłaycie mi też świecżnik albo lichtarz ze złotá wybornego s ſtolcem ſwoim BielKron 33; Mącz 33b; Calep 157a.
W przen (6): Swiátłość świátá/ y miáſto ná gorze leżące/ y świecá ná lichtarzu/ ieſtći ſtan duchowny/ y wſzytek kośćioł Boży WujNT 21; Biſkupi ſą gwiazdámi kośćiołá: iáko ſáme kośćioły ſą złote liktarze świátá. WujNT 842, 21, Luc 8 arg, Apoc 1 arg, 842.

Synonim: świecznik.

KN