[zaloguj się]
[pdf]

RDZAWY (7) ai

a jasne.

Fleksja
sg
mNrdzawy fNrdzawå nN
A Ardzawą Ardzaw(e)
L Lrdzaw(e) L
pl
A subst rdzaw(e)

sg m N rdzawy (5). ◊ f [N rdzawå.] ◊ A rdzawą (1). ◊ [L rdzaw(e)j.] ◊ n A rdzaw(e) (1). ◊ [pl A subst rdzaw(e).]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. O metalach: pokryty warstwą rdzy lub śniedzi; rubiginosus Murm, BartBydg, Mącz, Cn; aeruginosus, ferruginosus, rubigineus Mącz; ferrugineus Cn (6):
a. O żelazie: zardzewiały (5): Murm 125; BartBydg 133b; Rubiginosus, Rdzáwy/ Zárdźiewiáły Mącz 359b, 4d; [á ták ten poſeł według źiemſkiego zwycżáiu do mnie z poſelſtwem iedźie w ták rdzáwey zbroi HistOtton 58v, 55v; StryjKron 734; Dziś oracz, pługiem rolą tam kopając krzywym. Najduje hełmy rdzawe StryjPocząt 232; Volck Xxx2].

[W charakterystycznych połączeniach: hełm rdzawy(-a), zbroja.]

Wyrażenie: »rdzawe żelazo« (1): Dobrze też y to ná párzenie/ gdy rdzáwe żelázo roſpaliſz/ a octhem ie poleieſz/ onę párę w śię puśćiſz SienLek 116v; [SienHerb 614b].
b. O miedzi: zaśniedziała (1): AErugo – Rdza na miedzi albo, na s´rebrze. AEruginosus, aerugine obductus – Rdzawij. Calep 36a.
2. W kolorze rdzy: czerwonobrunatny; rubiginosus Cn (1): [Ferrugineus Eiſenfarb/ oder Schwartz vnnd roth wie Roſt Rdzáwy/ Ridzy ArtNom Mv.]
Szereg: »śmiady albo rdzawy« (1): Po czym poznac płod vmarły [...]. Szoſte gdy ocży brzemienney wpadną á barwa iey biała w ſmiadą albo w rdzawą ſie przemienia FalZioł V 32v.
a. [Zabarwiony na czerwono z powodu obecności rdzy:
Szereg: »rdzawy albo rudawy«: Wodá rdzáwa álbo rudáwa/ to ieſt z rudą ſzpiże nieiákiey zmieſzána [...] poſpolićie ſą złe wſzytki Cresc 1571 11 (Linde).]

Synonimy: 2. śmiady; a. rudawy.

Cf NIERDZAWY, RDZEWIAŁY, [RDZOWATY], RDZYSTY, ZARDZEWIAŁY

PP