[zaloguj się]
[pdf]

NAMAZOWAĆ (99) vb impf

Wszystkie a oraz o jasne.

Fleksja
inf namazować
indicativus
praes
sg pl
1 namazuję
3 namazuje namazują
fut
sg
2 m będziesz namazowåł, namazować będziesz
imperativus
sg
2 namazuj
conditionalis
sg
3 m by namazowåł

inf namazować (4). ◊ praes 1 sg namazuję (10). ◊ 3 sg namazuje (3). ◊ 3 pl namazują (2). ◊ fut 2 sg m będziesz namazowåł (8) FalZioł, namazować będziesz (1) SienLek. ◊ imp 2 sg namazuj (67). ◊ con 3 sg m by namazowåł (1). ◊ part praes act namazując (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) w.

Pokrywać powierzchnię mazistą lub płynną substancją; inungere Mącz, Calep, Cn; superungere Mącz, Cn; exungere, linire Calep, Cn; superinungere Mącz; allinere, collinere, superlinere Calep; illinere, perlinere, perungere, pollingere, superlinire, ungere Cn (99): Superungo, et superinungo, Po wierzchu námázuyę. Mącz 503b, 503b; Allino ‒ Namaſuie, Naczierąm. Calep 54a; Vnctor ‒ Tenktori namazuię. Calep [1136]b, 215b, 401a, 560b, 606a, [1018]b (9).

namazować co (1): Niewiáſtá námázuie głowę iego. WujNT 175.

a. O zabiegach leczniczych: nacierać, smarować (85):

namazować komu (3), czemu (an) (8) [w tym: co (6), czym (7)] (11): Oleiek s korzenia koſaćczowego/ ieſt dobry naprzeciwko paraliżowi y khurcżowi/ y naprzeciwko denney boleſci namazuiącz ſobie ty mieſcza. FalZioł I 67c, I 103c; Weź mi oleiu konopnégo/ á zmiéſzay ze pśią krwią nápoły/ námázuyże tym koniowi żyły ná pierśiach. SienLek 170, 172, 175, 177, 181, 183, 189. Cf namazować komu, czemu około czego.

namazować komu, czemu (an) około czego (2): Ieſtliby to lekarzſtwo namienione do kończa nie pomagało/ thedy wziąwſzy oliwy dobrey/ zagrzawſzy namazuy dziecięciu około vſzek FalZioł V 39v; SienLek 167.

namazować co [w tym komu (7), czym (51)] (68): Theż proch bożego drzewka s prochem korzenia gorycżkowego, á zmieſzawſzi to ſpołem namazuy kroſti białe na twarzy FalZioł I 59a, I 10b, 27a, 29d, 61d, 67c (52); SienLek 50, 51, 96v, 130, 134 (14); Widźiałem w Allexándryiéy opuchłe/ y ná boki lewé choré/ którzy źiemię z Egiptu vżywáli/ lędźwié/ vdy/ rámióná/ zad/ boki/ y pierśi námázuiąc/ á znaczną pómoc odnoſząc. Oczko 17v, 28v.

namazować co [= czym] (2): Ale gdy moſzny puchną/ łoy ćielęcy zbiałą álbo wárzoną ſolą vmieſzawſzy zágrzey/ á lethno námázuy. SienLek 118v, 82.

namazować na co (2): rozpuſć woſk y ſmołę, y oliwę na rincze mieſzaiącz wſzitko ſpołem / á potym gdy ochłodnie á z twardnieie/ tedy potrozſze na chuſtę będzieſz namazował á na ranę przykładał. FalZioł V 74v, I 33c.

namazować czym (67): Theż gdy fokiem iego będzieſz namazował brodawkbi/ ſpądza ie precż FalZioł I 71c; Też na ſpędzenie piegów z licza/ mąka cżarnuſzkowego naſienia zmieſzana z blaywaſem/ z ocztem á thym namazuy piegi gdziekolwiek chczeſz FalZioł I 91b; Też łayno gołębie z oływą [!] zmieſzane/ á tym żywot namazuy/ barzo mocznie zaſtanawia. FalZioł V 86, I 5c, 10d, 19c, 25b, 27c (42); A gdy kogo s przygody głowá boli/ weźmi dwie łyſzce ſoku płodźiſzkowego/ [...] Nozdrze tym idąc ſpáć námázuy SienLek 50, 96v, 134, 170, 175, 180v, 183; Oczko 26. Cf »maścią namazować«, »namazować olejkiem«.

Ze zdaniem okolicznikowym miejsca [gdzie(kolwiek)]: A thym [olejkiem] namazuy gdzie chczeſz aby wylazły włoſy. FalZioł II 23v; SienLek 175, 181.

W charakterystycznych połączeniach: namazować dziecię, konia, miejsce (jakie) (11); nazwa choroby (21), nazwa części ciała (30); namazować na chustę, na dziwę mięso; namazować koniowi (4); namazować ciepło, letno.

Zwroty: »maścią namazować« [szyk zmienny] (12): A ieſtliby cżuł bolenie na bokhach/ thedy namazuy ſobie maſcią dialteą boki w cieple FalZioł I 103c, I 16c, 73b, 97a, 120a, III 4b (8); námázuyże koniowi thą máśćią kopytá/ gdy ſye mu zſycháią SienLek 177, 167, 172, 181.

»namazować olej(ki)em« [szyk zmienny] (5): Takieſz y wſzythkę głowę Fiiołkowym oleykiem ciepłym namazuy. FalZioł V 38v, V 27; SienLek 130, 143v; námázuią drudzy y grzbiet y paćierze wſzyſtki/ oleykiem różánym/ fiołkowym/ álbo którym infzym Oczko 28v.

b. O zabiegach rytualnych; tu o sakramentach bierzmowania i ostatniego namaszczenia [kogo, co] (2): Tertullian ſtárodawny Doktor/ wfzytkie ceremonie bierzmowánia wyráził temi ſłowy: Ciáło námázuią/ áby duſzá byłá poáwięconá WujNT 429.
Zwrot: »namazować olejem« = ungere unguentis Cn (1): Yeſli kto myędzy wámi zányemoże/ nyechay wzowye ſtárſſych koſcyelnych/ to yeſt kápłanow/ á oni nyechay ſye nád nim modlą/ námázuyąc go/ oleyem w imyę páńſkye KromRozm III K6.

Synonimy: a. nacierać, smarować.

Formacje współrdzenne cf MAZAĆ.

Cf NAMAZOWAN, NAMAZOWANIE

TK