[zaloguj się]
[pdf]

NA NICE (34) av

a oraz e jasne (w tym w e 1 r. błędne znakowanie).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w. s.v. nice.

Na lewą stronę, na odwrót, na opak (34):

W przeciwstawieniach: »na nice ... na lice« (2): A wywrocżćie te ſzáty ná ſobie ná lice. W ktorych dawno ná nice przed ludźmi chodźićie CzahTr F2; Z tych rozmáitych ladrow ten trzos vrobiono: [...] Mercurius przykrawał: á Proteus ná nice Stucżny worek wywrácał, cżáſem też ná lice. KlonWor **v.

Zwroty: »oblec, obłoczyć na nice [co]« = invertere vestem Cn [szyk zmienny] (3:1): Strzes ty Mnichu tey Kapicze By yey nie obłok na nicze Bo by cżie za chłopa miąno Ieſli bý czie niepoznąno RejKup t3v; Iż kto tę márną ſuknię obłocży ná nice/ Nigdy iey fam nie dodrze inſzy iey dochodzi RejWiz 14; Poźrzy ná páſámany á ná pſtre tkánice/ Pátrząc ieſli gdzye cżego nie oblokł ná nice. RejWiz 53v; [Żyd] gdy ſie kłádźie ſtrzeże tego áby pierwey nog nie położył niż głowy/ tákież gdy wſtawa boi ſie by koſzule nánice nieoblokł BielKron 464v.

»[co] wywrócić na nice« (1): Vſłyſzał to Herkules/ ſzedł ná głos do ſkáły/ Żeby mu lie koniecżnie woły odiſkáły. Więcey ſie głoſu trzymał/ niżeli oślády: Nie poſzły Kákuſowi one dawne zdrády. Indźiey ſię ślad pokazał/ indźiey było lice: Bo kopytá bydlęce wywroćił ná nice Syn Wulkanów KlonWor 24.

»wywrócić mieszek, wacek [czyj, komu] na nice« = wyłudzić wszystkie pieniądze [szyk zmienny] (4:1): Przedaway też Iáktorze Weneckie tkánice/ Wywroć głupim źiemiánkom ich mioſzek ná nice. BielRozm 11 [idem BielSat B3], 13; POydźieſzli też do owey piękney Sukiennice/ Tám też prędko wywrocą twoy mieſzek ná nice. BielSat B3v [idem BielRozm 13], B3; Proſzę/ nieznaćie kogo/ cobym bez przyſády Koniá v niego kupił: bo dźiś pełno zdrády? Znam tám kilku/ [...] Prędkoby wam ná nice wácek wywróćili. WyprPl B2.

Przen (22):
Zwroty: »pość, ześć (się) na nice« = skończyć się na niczym (1:1): Ano pánie wielka to rzecz Kto chce tego práwie oſtrzec By ſie ninaczym niemylił Ná ſtronę nie nieuchylił Bo gdy przydą obietnice Zeydzie ſie więc y nánice RejRozpr D2; Iuż widzę myſli moię nie poydą ná nice. RejWiz 85.

»wywrocić (a. wywracać), obrocić, wytrząsnąć (prawie) na nice« = (z)niszczyć [w tym: co (11), kogo (5), czego (2)] [szyk zmienny] (16:1:1): Bowiem pewnie ta zła zona Ieſt kaczerſtwem zarażona. Spowiedz/ odpuſt/ obietnieze [!] Wſytko wywrączą nanicze. RejKup k6; [syn mówi do Świata] Nie chcę wſiádáć do twoiey łodzice/ By mię nie obroćiłá ná nice BielKom D5v; Wywrácaſz mię fáłſzywą powieſcią ná nice/ Ieſzcże ſmieſz bráć w gębę ſwą ſwięte piſmo ná mię BielKom D7, E3; RejWiz 174; Dalekoſcie ſię od ſwych przodkow odſtrzelili/ A prawieſcie na nice Polſkę wywrócili. KochSat A2v; BielSat G; Aleby nas Sláchty nie drzeć/ A pocżynić nam gránice/ Praw nie wywrácáć ná nice. RejZwierc 234; Ktorych [obietnic] nam nie wywráca nigdy Pan ná nice RejZwierc 270; Vkazawſzy iey piękne s kryſztału tablice/ Wywroćił rozum zacny k ſwey myſli ná nice. PaprPan [Hh5]; wywrócą teraz Loikowie pogáńſką filozofią wſzytko ná nice/ poſtáwią nogámi wzgorę CzechEp 105; NiemObr 21; [Turek] Skárby zboża y grunty wywroćił ná nice/ Pobrał miáſtá y zámki/ zwyśiekał winnice. BielSen 14 [idem: BielSat]; Wywrácaſz tu moy żywot ná nice. BielSjem 10; Wywroći miłość wnetże káżdégo ná nice. PudłFr 69; Lecz od dowćipu/ któryś wywróćił ná nice/ Y Gréczánin nie ieden poſłan w ćiemné kráie/ Ná co bezecnéy twoiéy chytrośći doſtáie. GórnTroas 52; KochFrag 16; Zemſczę ſie z teyże miáry: wiém też Czárownice/ Zmówim ſie nań/ owa go wytrząániem ná nice. GosłCast 62.

»wywrocić [kogo (z czym)] na nice« = pokonać (2): on kroi Ferideyſki ácż był mędrek wielki/ [...] Chociaż tho był wſzytek ſwiát ſpiſał ná tablice/ Wywroćiłby go káżdy [z Sienickich] z rozumem ná nice PaprPan S4v, I.

Synonimy: »na lewą stronę«, »na opak«, »na ręby«, »na wywrot«.

DJ