[zaloguj się]
[pdf]

1. MAJ (178) sb m

maj (178), [mej].

måj. ◊ maj- (125), måj- (13); maj- : måj- LeovPrzep (1:1), SkarŻyw (12:11), StryjKron (7:1).

Fleksja
sg
N måj
G maja
A måj
I maj(e)m
L maju
inne pl N a. A - maje

sg N måj (19). ◊ G maja (147). ◊ A måj (1). ◊ I maj(e)m (4); -ęm (1), -(e)m (3). ◊ L maju (7). ◊ [pl N a. A maje [w znacz. 3.].]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Piąty miesiąc w roku; Maius Murm, Mymer1, Mącz, Calep, Cn (172): Murm 9; Mymer1 5; FalZioł V 7, 46v; LudWieś B2 [2 r.]; 13 now Maya Goski A8, A8v [2 r.]; Było temu lat od wyścia Zydow z Egiptu 480. roku czwartego pánowánia Sálomonowego/ mieſiącá wtorego/ ktory v nas zową May BielKron 77; Koncilium kthore miáło być w Mántue mieſiącá Liſtopádá/ Papież ie odłożył do Máiá BielKron 216v, 222v; Ibi esse volo usque ad pridie Calendas Maias, Aż do oſtátecznego dniá przed Máyem. Mącz 321d; SienLek 43; Calep 630b; LatHar [++3] żp; Zá mężowe pieniądze cáły May gáchował. KlonWor 60.

W funkcji okolicznika czasu [w tym: G sg (113), w + L (6)] (119): FalZioł V 118 [2 r.]; ConPiotr 34v; Przetho tego to przyſzłego Maia na wioſnę pokaże ſie iaſno. LudWieś B2; GroicPorz bbv; RejZwierz 131; Tego roku Máiá o S. Stániſłáwie/ puł Krákowá zgorzáło BielKron 420, 217v, 448v; Máiá miey żywot wolnieyſzy SienLek 43, 36, 177; Strum O3v; Oczko 9v; SkarŻyw 319 marg; BielSjem 2; GostGosp 158; po święćie Swiętégo Stániſłáwá/ któré bywa Máiá SarnStat 958; Cieślá ſię vcży od ptakow gdy w Máiu/ Buduią w gáiu. KlonFlis 33. Cf W połączeniu z określniem dnia, Wyrażenie.

W połączeniu z określeniem dnia [zawsze G sg; w tym: w funkcji okolicznika czasu (87); z wyrazem „dnia” (48), z wyrazem „dzień” (21); określenie + maj (105), maj + określenie (9)] (114): ForCnR Av; Ponim panowoł oſmy: Machometh ſin iego ktory wziął Conſtantinopolim. Roku Bożego 1453. w oſtatecżny dźień Maia MiechGlab 67, *4 [2 r.], 68; GroicPorz B2; oſtátniego dniá Máiá vmárł BielKron 387, 39v, 191v, 204v, 229v, 362v (10); Wiedz że tedy/ iżći kreẃ wCzłowiecze [!] poczynaſye mnożyć od Czternaſtego dniá Lutego/ áż do Czternaſtego Máiá SienLek 41v, 41v; wydáne ſą ty kśiąſzki roku 1561. Máiá 18. CzechRozm 19; Ognie od pirwſzego dniá Máiá/ áż do pirwſzego dniá Wrześniá/ ſkoro po zachodźie słońcá/ áby w żadnem domu niebyły cżynione. ModrzBaz 83v; Vmęcżeni trzećiego dniá Máiá w ſobotę/ zá pánowánia Páná náſzego Iezuſa SkarŻyw 445, 383 marg, 388 marg, 396 marg, 402 marg, [407] marg (22); StryjKron 210, 427, 557, 617, 737; ZapKościer 1582/33v, 1586/64; Dat: w Krak: 15. dniá Máiá 1587. KochWrJan 18; 3. Dniá Máiá. LatHar 387 marg, ++8 [43 r.], 417 marg, 418 marg, 430 marg, 449 marg [2 r.], 460 marg; WujNT 784; SarnStat 56; Dan w Lublinie w dźień vrocżyſty Swiątecżny ktory przypadł ná 21. dźień Máiá: w roku Páńſkim Miłośćiwoletnim 1600. KlonWor 4. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »miesiąc, księżyc maj« [w tym: w funkcji okolicznika czasu (23); w połączeniu z określeniem dnia (11)] [szyk 27:5] (24:8): Naprzod gdy przydzie mieſiącz May/ thedy bądz pilen gdy pełnia iego będzie FalZioł V 93v, I 39c, V 47, 113v; ROku od narodzenia Bożego, Iedennaſtego po tyſiączu y po dwu ſet, w Maiu kxiężiczu MiechGlab 2, *3; Dan wKonstantinopoliv xyezicza Maya LibLeg 10/92v, 11/22v; RejWiz A8v; Látá 1211. Byłá wielka Kometá/ przez ośmnaśćie dni trwáłá mieſiącá Máiá BielKron 359v, 232v, 235, 362v, 399v, 446v (10); Mącz 205a; LeovPrzep C4, E3; BudBib c3v; SkarŻyw 383, 385 żp; StryjKron 145, 611, 662; ZapKościer 1582/28v; Dan z Gárbátki wśi Klaſztoru Siećiechowſkiego/ Mieśiącá Máiá/ dniá trzydźieſtego. Roku Páńſkiego/ 1583. WerKaz 277; vſtáwiamy: áby káżdy z oſobná Woiewodá zwyczáie káżdy z ſwégo Woiewództwá ſpiſáli/ y tu do Krákowá ná dźiéń piérwſzy mieśiącá Máiá do nas poſłáli. SarnStat 56, 1195.
Przen: Człowiek stały (1): SAlomon o niewieſcie/ ták ſtałey nápiſał/ Iż ná końcu ſwiátá/ iey zapłátę ſłyſzał. A ieſliże ták drogo/ pániam zácenioná/ Cżemużby też miáłá być/ v nas obelżoná. Bo gdy możeſz Máyem być/ przecż ſie Márcem cżyniſz RejZwierz 133.
2. Zielone rośliny (6):
Szereg: »maj a trawy« (1): Przy maiu/ a przy trawach roskoſz plodzic. FalZioł V 49v.
a. Ścięte zielone gałęzie lub kwiaty używane jako ozdoba; festae frondes Mącz, Cn; corymbus, eresione, laurus triumphalis, thyrsus, verbenae Cn (5): Fasciculus olfactoriolum, Garść kwiecia do woniánia/ Rownianká. May. Mącz 119b, 125c.

maj z czego (1): Servia, May z kwiátków/ álbo puſz álbo rownianká/ yákie pánny pánicóm do czapki ygiełką przitikáyą. Mącz [388]c.

W połączeniu szeregowym (1): Topiarium, dicitur opus ex arbore aut frutice, aut herba factum ad decorem, [...] Gruba z darnów vczyniona/ yátá ogrodek/ letnie ſiedzenie/ máyem/ zielem á kwieciem rozmáyitym przipráwione. Mącz 458c.

Zwrot: »ochędożyć majem« (1): Ochędozyć máięm. Ornare coronis. Calag 351b.
b. [peior. Zielsko; tu o wizerunku roślinnym na herbie: Herb kupił (marg) Kupne Herby (‒) á nie cżynił nic godnego/ Lecż mu też mowią/ o towárzyſzu hey/ W twoim Herbie Mey StryjGoniec E2v.]
3. [zool. Prawdopodobnie Meloë proscarabaeus L. (Rost: maik); oleica, chrząszcz z rodziny majkowatych (Meloidae): Wezmi robaki co ie zową maie LekKoń F2.]

ZZa