[zaloguj się]
[pdf]

MALOWANIE (80) sb n

Oba a oraz o jasne (w tym w pierwszym a 2 r., w drugim 1 r. błędne znakowanie); w e wahania.

Fleksja
sg pl
N malowanié malowaniå
G malowaniå
D malowaniu
A malowanié malowaniå
I malowani(e)m, malowanim
L malowaniu

sg N malowanié (23); -é (1), -(e) (22). ◊ G malowaniå (10); -å (9), -a (1); -å : -a SkarŻyw (1 : 1). ◊ D malowaniu (3). ◊ A malowanié (12); -é (1) KochWr, -e (1) BiałKat, -(e) (10). ◊ I malowani(e)m (8), malowanim (3); -(e)m FalZioł, RejWiz, RejAp, RejPos, ModrzBaz (2), PowodPr; -im SkarŻyw, KochProp; -(e)m : -im Mącz (1 : 1). ◊ L malowaniu (7). ◊ pl N malowaniå (7). ◊ A malowaniå (7).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Wytwór pracy malarza (62):
a. Obraz, malowidło, rysunek; pictura Murm, Mymer1, Mącz, Cn; imago Calag, Cn; forma, opus pictum, simulacrum, species, tabuła picta Cn (61) : Murm 127; Mymer1 8; Malarze niektorzi w miaſtho Burzſtinu dzałaią z niey pokoſth ktorem na malowanie pokoſzcżaią aby długo thrwało FalZioł III 30b; Też ieſtliby weſpołek nogami y rękami dziecię chciało ſie vrodzić iako na thym malowaniu widziſz [tu ilustracja], Tedy baba ręką ma nogi dziecięce ku gorze wpychać FalZioł V 23a, V 22b, 44v; BielŻyw 108; BielKron 216v; Linearis pictura, Graece Graphis, Liniámi tylko álbo kreskami náznáczone málowánie. Mącz 194b, 11b, 17a, 40d, 126d, 152a (17); RejPos 349v; RejZwierc 52v; WujJud 51; BudBib Is 2/16; ModrzBaz 53, 53v [2 r.], 82v; Ták iż kośćioł Rzymſki ná on cżás od nich malárze brał/ iáko widziem wſtárych kośćiołách Kátholickich/ y w ſamym Rzymie gdzie málowánia ſą Greckie. SkarJedn 227; SkarŻyw 87 marg, 206 [3 r.], 300, 566; CzechEp 187; GórnRozm L3; Calep 74b; WujNT 688; SarnStat 1277; PowodPr 36.

malowanie czego [= w czym, na czym] (1): Ktorzy [posły Włodzimierza] iáko prośći á grubi/ gdy tylo ná ſtroie zwierzchowne y málowánia Kośćiołow y obrázow pátrzáli/ á v Grekow świetnieyſze y ozdobnieyſze widzieli/ z Greki przeſtáć woleli. SkarJedn 226.

malowanie czyje [= przedstawiające kogo] (1): Lecż dla tego pámiątki y málowánia Swiętych mamy/ ábychmy cnot y żywotá ich náśláduiąc/ w nich Páná Bogá chwalili WujJud 50.

malowanie czyje [ = przez kogo wykonane] (1): Iednégo iest drzewiána tablicá, á ná niey drugiego przepyſzne málowánie. SarnStat 1277.

W połączeniach szeregowych (3): KwiatKsiąż G4v; y owſzem świát ten wſzyćiek/ niebo y ziemię [Bóg] poſtáwił/ iáko tablice y obraz y kśięgi wſzechmocnośći ſwey y málowánie nieiákie á ślad Boſtwá ſwego niewidomego SkarŻyw 301; ReszHoz 116.

W porównaniach (4): Cżás to zetrze iáko málowánie BielKom F4v; że ſzátan oto ſię ſtára/ [...] áby [...] inſze niezlicżone Bogi wwiodł nie znáiome [...] Prorokom/ Kryſtuſowi/ y Apoſtołom/ co tu iáko na málowániu łácwie obacżyć. GrzegRóżn G4; Tu iuż Duch ſwięty práwie iáko málowániem iákim kontrefetuie roſkoſzy RejAp 180v; KochWr 27.

W charakterystycznych połączeniach: foremne malowanie, greckie, marne, misterne, naznaczone [czym], nierządności pełne, nieuczciwe, piękne (najpiękniejsze) (2), pojednostronne, przepyszne, rozkoszne, sprosne (3), stare (po staremu) (3); malowanie świętych; malowanie na podwojach, na tablicy (2); kształt malowania, naznaczenie, pożytek; cechować malowanie, obejrzeć, popalić, przeględać, ukazywać; na malowanie pokoszczać, zapatrzyć się; na (w) malowaniu widzieć (2); przypiększyć malowanim.

Wyrażenie: »malowanim ozdobiony« (1): Málowánim/ Proporzec/ tákim ozdobiony/ Wźiął ná ten czás/ od królá/ Olbrycht przerzeczony KochProp 14.
Szereg: »obraz i (et) malowanie« (3): Ná on cżás v Rzymian obrázy y málowánia były ſtáre SkarJedn 227, 227; Calag 91b.
W przen (1):

W połączeniu szeregowym (1): Ale oto wnet okazał [Zacheusz] ony krzyżyki pięknie málowáne/ á ony świece iáſnie zápalone w ſercu ſwoim onemu Pánu ſwoiemu [...]. O piękneſz to były opony á wdzyęcżne málowánia Pánu temu/ o wdzyęcżneſz to było ochędoſtwo domu onego iemu. RejPos 351.

Przen (2):
a) Ozdoba [czego] (1): Gwiazda ieſt malowanie nieba BielŻyw 136.
b) Opis słowny; tu pogard. (1): Thákże gdy [Luter] ſzkáráde á ſmrodliwe málowánie był wydał/ háńbiąc vrząd Papieſki y Ceſárſki/ [...] wneth go [Jan Schleidan] prorokiem vczynił BiałKat 163v.
b. Rzecz powleczona farbą; tu o kunsztownie ozdobionych potrawach (1): (marg) Pothráwy pozłocżyſte. (‒) Pátrzże ná potrząſki rozlicżne/ pátrz ná pozłotki/ ná fárby/ ná málowánia dziwne/ á ſnadźby ich mogł nie zwáć potráwámi/ ále obraſki iákiemi málowánemi. RejZwierc 58v.
2. Nazwa czynności od „malować” (18):
a. Praca malarska: powlekanie farbą lub tworzenie obrazu; pictura Calep, Cn; actio pingendi Cn (16): Rozumyem themu iż cudnosć nye ná fárbye należy/ ále ná porządnem málowániu/ yeſliſz tedy málarz co ma dobre fárby ná málowányu chramye/ á obrázow nye dobrze ſtáwya/ imyę ſwe tráći y vpuſſcża. GliczKsiąż P8‒P8v; Mącz 239d, 332c, 375a; GórnDworz B2v; Calep 806b; nie odrzuczać Apoſtoł wſzelákiego ofiáry Páná Chriſtuſowey powtarzánia/ iáko ieſt w málowániu/ w rozmyſlániu/ w czytániu/ ábo w ná pámięć ią ſobie przywodzeniu WujNT 770.

malowanie czego (1): Tubálkaim [...]/ ten napirwey wymyſlił [...] málowánie twarzy cżłowiecżych BielKron 4v.

malowanie czyje [= przez kogo] (1): KochPropKKoch 3 cf Szereg.

W charakterystycznych połączeniach: porządne malowanie; malowanie mistrzow, twarzy; godzien malowania; do malowania używać; malowaniem wyrażać; na malowaniu chramać.

Szereg: »malowanie i rzezanie« (1): Godźienbyś ſławnodawnych miſtrzow málowánia/ Y ręką Mentorową w mośiądzu rzezánia. KochPropKKoch 3.
α. Zwyczaj upiększania za pomocą malowidel (2): Widziałeś iáko málowanie w kośćiele Bożym ſtáre ieſt/ z ktorego Ambroży święty/ poznał oſobę Páwłá świętego. SkarŻyw 568, 566 marg.
β. Sposób malowania; określona technika malarska (4): Tedy ma być malowana iaka rzecż czudnym malowaniem na lewą ſtronę: położona FalZioł V 44v; RejWiz 24v; Cerostrotum, picturae genus Czworo gránne málowánie Mącz 49c, 230c.
b. Kreślenie liter [czego] (1): Nie wſpominam tego/ iż ſámym piſániem á liter iákoby málowániem [literarum quasi exaratione]/ nie tylko pámięć ſię vmacnia ModrzBaz 88.
c. Upiększanie twarzy (1):
Wyrażenie: »twarzy malowanie« (1): chroń ſie prożnowánia/ Zbytnim koſztem vbyorow twarzy málowánia. BielKom C6v. [Cf MAGLOWANIE].

Synonim: 1. obraz.

Cf MALOWAĆ

ZCh