a. praw. O zobowiązaniach materialnych: dawać rękojmię; cavere pecuniam, sponsiones facere Mącz (69): ZapWar 1507 nr 2038; LibLeg 11/94v; Kto ręcży ten niewolą/ ſam ſobye zádawa/ A kto w długi záchodzi/ w więzyeniu rad ſtawa. BielKom B8; A tácy [co przed sądem ręczą] niemogą ſye od rękoiemſtwá wyzwolić/ ále powinni zá ſtronę wyręczoną tylą ſummę płáćić iáko ręczyli. GroicPorz r2v; kthory kolwiek by s nich [tj. z tych, którzy wspólnie ręczyli] dług zápłáćił/ wſzythki inne wyzwala/ wſzákże przećiw drugim kthorzy s nim ręczyli [...] może czynić/ co ná ich częſć przyydźie. GroicPorz r3, oo; UstPraw F;SarnStat 1160.

ręczyć czego komu za kogo (1): Ia kom ya nyeraczyl vyrzeczenya dobrze vrodzonemu Stanislawowy phalaczkyemu choranszemu varschewszkyemu szaslachethna Magdalana rodzona przerzeczonego Rhaphala ZapWar 1507 nr 2038.

ręczyć komu (10): ZapWar 1547 nr 2639; BibRadz Prov 27/13; ieſli poddány ręczył cudzému poddánému, á páná ſie nie dołożył [tj. nie spytał o pozwolenie] przedtym, tedy pan niewinien ſpráwiedliwośći czynić. SarnStat 1276. Cf ręczyć czego komu za kogo, »ręczyć za dług«, »ręczyć pokoj«, »spolną ręką ręczyć«, »ręczyć pod zakładem«.

ręczyć ku czemu (2): Rękoymia ktory zá dłużniká ręczył ku oddániu przyſyęgi/ á on dłużnik nie oddawſzy przyſyęgi zmárłby/ powinien ieſt przyſyęgę wypełnić GroicPorz ſ. Cf »ręczyć ku prawu«.

ręczyć kogo (G a. A) (1): Zábierz ſzáty iego kto ręcżył cudzego/ á kto przyrzekł zá obcą/ poćiędzay go [tj. zajmij mu mienie za dług]. BudBib Prov 20/16; [A co sie tknie tych listow, ktore sąm przi Jurdze Derowskim, tedy W⟨aszych⟩ M⟨iłościwych⟩ Ks⟨iążąt⟩ proszę, żeby je Derowski do kancelaryjej W⟨aszych⟩ Ks⟨iążęcych⟩ M⟨iłości⟩ włożył, a tam niechaj leżą dotąd, aż sie ta sprawa dokończy cosmy Ramstya [lege: Ramszla] ręczyli. ListyPol 1529/8]. Cf [»ręczyć [kogo] w [jakiej] summie«].

ręczyć co (żywotne) [= za co] (1): A ieſliby iſćiec ręczył bydło ſwoie niż ſzeſć niedzyel wynidą/ tedy mu ma być dano: á o ſzkody ſąd Grodzki ma odeſłáć do zyemſtwá. UstPraw F.

ręczyć o co (3): Gdy kto zá kogo ręczy o iáką ſummę pieniędzy/ do czáſu ſłuſznego/ á ten co zań ręczy nieda ná czás poſtánowiony onego długu: [...] tedy rękoymiowi ma być daná ſłuſzna zaſtáwá UstPraw F4v, F4v [2 r.].

ręczyć za kogo [= przyjmując na siebie czyjeś zobowiązania] (40): a to vedle they vgodj ktorą przes ny ktore [lege: niktore] swe przyaczioly miedzy soba syedney strony a zdrugiey z [...] brathem swem rodzonem za ktorego tesz ręczyl pan Stanislaw vilczkj [...] zobopolnye są postanovily ZapWar 1548 nr 2668, 1502 nr 1910, 1528 nr 2466, 1547 nr 2639, 1549 nr 2658, 1550 nr 2665; MetrKor 40/816 [3 r.]; Za ktorego Ormienyna reczilo kylko LibLeg 11/94v, 11/95; Rękoymia kiedy może czynić przećiw temu zá kogo ręczył. GroicPorz oo, r2v, r3v [3 r.], r4v, ſ; SYnu moy/ ręcżyſzli zá przyiaćielá twego/ vwiąźiłeś inemu rękę twoię/ vſidliłeś ſie ſam ſłowy vſth twoich Leop Prov 6/1; Dzyeći máłe o trzy rzeczy winny odpowiedáć: Iedna [...]. Druga/ gdyby kto zá ich oycá ręczył/ [...] tedy dzyeći winny onę rękoymią wypráwowáć. Trzećie/ [...] UstPraw H3, E2, F4v [4 r.]; BibRadz Prov 27/13; Mącz 410a; Człowiek dobry ręcży zá przyiáćielá/ ále ten ktory wſtyd ſtráćił odbieży go. BudBib Eccli 29/17; GórnRozm I; Kmieć ktory nie záśieie/ iuż wiáry nie godźien: á we zły rok y w głod Pan go nie záłoży/ áni zborguie: nikt zań ręcżyć nie będźie. GostGosp 38; Ani ten który gra, áni co zan ręczy nie ieſt obowiązan płáćić długu. SarnStat 706, 1244; CiekPotr 34. Cf ręczyć czego komu za kogo, »ręczyć pokoj«, »przed sądem ręczyć«, »spolną ręką ręczyć«, »ręczyć pod zakładem«.

ręczyć za kogo [= w czyim imieniu] (1): A czi panowie Chlewiensczi Gabriel y Kristow na ssię przerzeczony zaklad prziięli iako czi ktorzi maią Latha a za Ieronima ktory Lath nyma vrodzony Mikolay Chlevienski ocziecz ych ręczy y then zaklad na ssię przeymvye ZapWar 1550 nr 2655.

ręczyć za co (7): za czo wssiczczi ręczemy pod thym ze obyczaiem wissei opisanym czo to przirzekamy wssyczko s dzierzecz ZapWar 1549 nr 2657; a gdy [poruka, tj. poręczyciel] prziſzyąnze thedi on dluznik bandzie powinyen placzicz tho za czo rączila. MetrKor 40/816; LibLeg11/95; UstPraw F4v [2 r.]. Cf »ręczyć za dług«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: iż (3), żeby(1)] (4): yakom ya nyeraczil za sliachathna malgorzathą voynova z opaczy zeby myala opravycz vyano swe synovy svemv sthanyslavovy ZapWar 1528 nr 2466,1547 nr 2639, 1548 nr 2668; [pan za pozwanego poborcę ma się stawić u sądu] y ręczyć zań/ iż práwu doſtoi/ á zá ſwoy wyſtępek doſyć vczyni. UstPraw E2.

cum inf (2): Iakom ya nyerączyl szwroczycz zamykolaya Thobolycza [...] kolnyerza parlovego ZapWar 1502 nr 1910; (nagł) [Rota przysięgi] O rękoiemſtwo. (–) IZ ty ręczyłeś zá ſzláchetnégo N. z N. zápłáćić dwádźieśćiá grzywien pieniędzy/ [...]. SarnStat 1244.

W połączeniach szeregowych (2): DLużnikiem kto bywa [...]. Naprzod/ gdy v kogo co pożyczy/ gdy zá kogo ręczy/ gdy co kupi/ gdy obieca zá kogo dług płáćić. GroicPorz r2v; Fideiubeo, Słubuyę/ ręczę, przirzekam/ záſtępuyę kogo/ bierzę to ná ſię. Mącz 126a.