[zaloguj się]
[pdf]

MODRZEWIOWY (30) ai

modrzewowy (18), modrzewiowy (11), modrzewiewy (1); modrzewowy FalZioł (18); modrzewiowy RejWiz, SienLek (10); modrzewiewy Calep.

Oba o oraz e jasne.

Fleksja
sg
fNmodrzewiowå nNmodrzewiow(e)
Gmodrzewiowéj Gmodrzewow(e)go
Dmodrzewiowéj D
Amodrzewiową A
Imodrzewiową I
Lmodrzewowej Lmodrzewowym
pl
N subst modrzewiowé
G modrzewiowych

sg f N modrzewiowå (10). ◊ G modrzewiowéj (14); -éj (3), -(e)j (11). ◊ D modrzewiowéj (1). ◊ A modrzewiową (1). ◊ I modrzewiową (2). ◊ L modrzewowej (1). ◊ n [N modrzewiow(e).] ◊ G modrzewow(e)go (1). ◊ [L modrzewowym. ◊ pl N subst modrzewiowé. ◊ G modrzewiowych.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

Przymiotnik od „modrzew”:
1. Zestawienia w funkcji nazw botanicznych (22):
a. »modrzew(i)owa gębka« = Fomes officinalis (Vill.) Neum,; żagiew lekarska, grzyb pasożytniczy z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae), wyrastający na pniu modrzewia, w Polsce bardzo rzadki, stosowany niegdyś jako lek przy dolegliwościach żołądkowych; agaricon Calep; agaricum, fungus larignus Cn [szyk 13 : 8] (21): Wezmi piłułi de agarico dragmę iednę, modrzewowey [modrzewiowey SienHerb 23a] gębki trzecią cżeſć dragmy FalZioł I 18a; O modrzewowey gębcze. Agaricus. Modrzewowa gębkha ieſt ciepła w wtorym ſtopniu/ ſucha wtrzecim [...] Ieſth dwoiakha/ Samiecz y ſamicza. Samicza ieſt lepſza á okrągła FalZioł III 3v, +6, I 66c, 84c, III 3v [4 r.] (15); Gębká modrzewiowa/ ieſt grzyb ábo bdłá ktora ná ſuchym modrzewiu rośćie: lepſza ieſt niż świérkowa/ bo ieſt y bielſza: s tąd ią zową niéktorzy białą goryczką. SienLek X4v, 94v, 155v, 166v, Xv; Agaricon ‒ Modrzewiewą gębká. Calep 41a; [Modrzewiowa gębká/ Gorycżká biała/ Agaricum. Dannenſchwam. SienHerb K4#, E#; AGARICUS. Po polſku Modrzewiowa gębká. Zwyczay ludzkiégo mówienia przezwał Agaricum Modrzewiową gębką UrzędowHerb 14a, 14b, 15a [2 r.], 16a].
b. »modrzewowe drzewo« = Larix Mill.; modrzew, drzetwo z rodziny sosnowatych (Pinaceae) (1): ieſt to gębka ktora wyraſta s korzenia modrzewowego drzewa FalZioł III 3v; [Modrzeń/ modrzew/ álbo modrzewiowe drzewo/ Larix. Lerchenbaum SienHerb K4#; V nas doſyć wielkich Modrzewiowych drzéw UrzędowHerb 14b, 354].
2. Wydzielany przez modrzew (7):
Zestawienie: »modrzew(i)owa żywica« = naturalna wydzielina drzew iglastych, bardzo zasobna w olejek terpentynowy; żywica modrzewiowa i jodłowa długo utrzymuje się w stanie płynnym; resina. larigna, terebinthina Cn [szyk 6 : 1] (7): Terpentina. Modrzewowa zywicza. FalZioł III 29b, +6v; Weźmi modrzewiowéy żywice/ co ią nieſłuſznie Terpentyną zową: ponieważ inné drzewo ieſt Terobin/ s kthorégo terpentyná ćiecze/ Láćinnicy ié Therebyntus zową SienLek 175, 93, 175, 179, 181; [Weźmi żywice ſoſnowey białey/ żywice modrzewowey [iodłowey żywice FalZioł V 98] to ieſt terpentiny SienHerb 387a; Modrzewiowa Zywicá/ iż bywa braná miáſto Terebintowey Zywice/ zową ią Terpentiną/ po Láćinie Terpentina. Lerchbaumen Hartz/ Terpentin. SienHerb K4#, 225a, 388b, E#; W Herbarzu polſkim Terpentinum wykłáda Modrzew/ á Terpentina Modrzewiowa żywicá: ále prawdźiwie Terpentina ieſt żywicá inſza/ od Modrzewiowéy żywice UrzędowHerb 354a, 354b].
3. Wykonany z modrzewia (1): A rynna modrzewiowa pewnie áby byłá/ Bowiemby tá iodłowa bárzo prętko zgniłá. RejWiz 84v.
4. [Stanowiący część modrzewia:
Wyrażenia: »liście modrzewiowe«: Liśćie álbo ośći Modrzewiowé [...] boléść vśmierza UrzędowHerb 354b.

»ości modrzewiowe«: UrzędowHerb 354b cf »liście modrzewiowe«.

»skorza modrzewiowa«: popiół z ſkórzy Modrzewiowéy dobrze pożywáć ná przetárćié/ y opalenié. UrzędowHerb 354b.]

Synonimy: 1. zest. »modrzewiowa gębka«: agaryk, »biała goryczka«.

Cf MODRZEJOWY, MODRZEWI

AKtt