[zaloguj się]
[pdf]

MŚCICIEL (19) sb m

N sg e prawdopodobnie pochylone (tak w -ciel), w pozostałych przypadkach prawdopodobnie jasne (tak w -ciel-).

Fleksja
sg pl
N mściciél
G mściciela
A mściciele
I mściciel(e)m

sg N mściciél (7). ◊ G mściciela (1). ◊ I mściciel(e)m (10). ◊ pl A mściciele (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

Taki, który odpłaca złem za zło wyrządzone sobie lub komuś innemu; ultor BartBydg, Vulg, Modrz, Cn; vindex Vulgy PolAnt, Modrz, Cn; zelotes BartBydg; ulciscens Vulg (19): Zelotes, aemulator, ultor [...] msczicyel, zapalyony gnyevem BartBydg 175b; Gdy ze ſpánia wſthawáł vderzył iey lekko wzywot mowiąc/ to pocżęcie bądz mſćicielem [Hec conceptio sit ultrix; tho począczye nyeyach [!] bądzye pomszczenye HistAl 1510 35] HistAl A4v; A kto niebędzie chćiał słucháć słow iego ktore będzie mowił/ w imię moię/ ia będę mśćićielem [ego ultor existam]. Leop Deut 18/19, Ps 98/8; BiałKaz M3v; ModrzBaz 86v [2 r.]; Abyś wyniſzcżył nieprzyiaćiele y mśćićiele twoie [ut destruas inimicum et ultorem Vulg Ps 8/3]. LatHar 353; Nie máſz tám nieprzyiaćielá y przećiwniká: nie maſz mśćićielá y pokuśniká: nie máſz grzechow/ y do nich ſkłonnośći LatHar 597; Abowiem [zwierzchnik] ieſt ſługą Bożym: mśćićielem ku gniewu [vindex in iram; mśćićielem WujBib] przećiwko zle czyniącemu. WujNT Rom 13/4.

mściciel kogo (2): bo ſtworzyciel ſtworzył mnie, vſtanowiwſzy mię ſprawczą dobrych á mſcicielem złych, iemuż dziękuię ze wſzitkiego dobredzieyſtwa BielŻyw 149; LatHar 353.

mściciel czego (2): Bo i Pan Bog mściciel takowych niesprawiedliwości, tak rozlicznych niepobożności dłużej ręki swej nie zatrzyma, aby karanim swojem nas omieszkać miał Diar 21; ModrzBaz 87.

mściciel o co (1): Nie deptáć áni oſzukáć wſpráwie brátá ſwego: tem iż mśćićiel (ieſt) Pan o wſzytko to [vindex est Dominus de omnibus his]. BudNT 1.Thess 4/6.

Zwrot: »mieć [kogo] mścicielem« (1): Záprawdę ći/ ktorzi niedawáią/ y niecżynią co powinni/ Bogá będą mieli mśćićielem [Deum habebunt vindicem]. ModrzBaz [38].
Wyrażenia: peryfr. »on najwyższy mściciel« = ille (summus) vindex Modrz; Bóg (2): tego też chce lepſzy nád przyrodzenie Bog/ on naywyżſzy Miſtrz/ Hetman/ mśćićiel/ y nágrodźićiel. ModrzBaz 136v, 104v.

»sprawiedliwy mściciel« (1): Iáko pan wiernym krzywdę ćirpiącym/ ieſt ſpráwiedliwjm mśćicyelem LubPs X4v marg.

»srogi mściciel« (1): cżeść Bogu wyrządza/ ktory ſam tylko ieſt świádkiem myśli náſzych á rzecży táiemnych/ y ſrogim ieſt mśćićielem krzywoprzyśięſtwá [severus ultor periuriorum]. ModrzBaz 87.

W przen (1): A ták vciekayćie od miećżá/ boć miecż ieſt mśćićiel niepráwośći [quoniam ultor iniquitatum gladius est; zemśćićiél WujBib] Leop Iob 19/29.

JB