[zaloguj się]
[pdf]

MUSZKATELLA (25) sb f

muszkatella (15), muszkatełła (5), muszkateła (3), muszkatela (2), [moszkatella]; muszkatella Murm, Mymer1, BartBydg (2), FalZioł (3), LibLeg, RejRozpr, BielKron (2), Mącz (2); muszkatełła RejWiz, RejFig, RejPos, KlonWor; muszkatella : muszkatełła RejZwierc (1 : 1); muszkatella : muszkateła : muszkatela SarnStat (1: 3 : 2).

-szk- (21), -sc- (2), -sk- (2).

Oba a oraz e jasne; moszkatella z tekstu nie oznaczającego ó.

Fleksja
sg pl
N muszkatella
G muszkateł(ł)y, muszkatel(l)e, muszkatelli muszkatel(o)w
A muszkatellę muszkatełły
I muszkatellą muszkatelami

sg N muszkatella (8). ◊ G muszkateł(ł)y (5), muszkatel(l)e (3), muszkatelli (1) FalZioł; -y RejWiz, RejFig, RejPos; -y : -e SarnStat (2 : 3). ◊ A muszkatellę (3). ◊ I muszkatellą (3). ◊ pl [G muszkatel(o)w.] ◊ A muszkatełły (1). ◊ I muszkatelami (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Wino deserowe, słodkie, aromatyczne o korzennym zapachu zbliżonym do zapachu gałki muszkatołowej, produkowane w południowej Europie; apianum vinum Murm, Mymer1, BartBydg, Cn; Falernum Cn (25): Apianum vinum Muſkateller weyn Muſkátellá. Murm 163; Mymer1 41 v; BartBydg 11b, 170b; FalZioł V 19b, 25v; LibLeg 11/95; Iuż miáſto muſzkátełły w gárdłoć ſmołę leią RejWiz 84; Wygrał/ y roſkazał mu/ po biały chleb poſłáć/ A gárncá Muſzkátełły też gdzie dobrey doſtáć. RejFig Cc4; gdy przez miáry pił Kſiądz Iánuſz z dworzány ſwymi troynik z muſzkátellą mieſzáiąc. BielKron 419v, 461v marg; Mącz 283a; że thu nie były áni bębny/ áni piſzcżałki/ áni ſkrzypice/ áni ſobie w ocży dmucháły imbierem/ ábo cynámonem s konfektow ábo z muſzkátełły/ áni ſkakáły ſpiewáiąc rozlicżnych pieſni ſwiátá tego. A coż cżyniły? [...] dawáły chwałę Pánu Bogu ſwoiemu RejPos 297.

W połączeniach szeregowych (2): Quasi reficiatur potatio dicta, Gdy ſie zwłaſzczá ráno Muskátellą/ Máłmaſią álbo gorzałką po wczoráyſzym przepiciu trzeźwią Mącz 352d; RejZwierc 59.

Szeregi: »małmazyja, (albo, i także i) muszkatella« [szyk 7 : 2] (9): FalZioł V 62; Muszkátellę/ Máłmázią To iuż więc tą pijáł liją RejRozpr G3v; Máłmáziiéy Włoſkiéy y Muſzkátele kwartá [Malmatici Italici et Muscatellae una quarta JanStat 1050] nie ma bydź płáconá drożey trzech groſzy. SarnStat 274; Od Máłmáziiéy, Muſzkáteły, y innych Gréckich win, wydworné bádánie tám znaydźieſz. SarnStat 349, 273, 288, 289, 970; KlonWor 56. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»wino albo muszkatella« (1): Pátrzże iákiego tu żołądká trzebá ná tákie záklijone á záziębłe potráwy/ álbo też ná owy zápalone/ czo ie winy álbo muſzkátellámi zálewáią. RejZwierc 59.

2. [bot. Pirus communis L.; grusza pospolita, drzewo owocowe z rodziny różowatych (Rosaceae) o owocach jadalnych, zwanych gruszkami aptekarskimi i używanych od najdawniejszych czasów do sporządzania konfitur, mających znaczenie lecznicze; moschatula pyra vel poma,pyra mustea Cn: Konfekt z Moſzkátelli gruſzecżek máłych. SienHerb 351b; Muſzkátelow wpráwowánie/ 351.6. 622. de SienHerb B#2; niektore owoce gruſzek doſtawáią śię do kśiężycá Cżerwcá iáko Muſzkátelle/ niektore Lipcá iáko one ktore Máłgorzátkami zową Cresc 1571 386 (Linde).]
3. [bot. Adoxa moschatellina L.; piżmaczek wiosenny, bylina z rodziny pizmaczkowatych (Adoxaceae) o kwiatach pachnących piżmem: Piżemko Moſchatela/ Herba moſchata, Biſemkraut/ Diſemkraut SienHerb L#v.]

Synonim: 2. gruszka.

Cf MUSZKATEŁKA

AKtt