Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NARDOWY

Następne hasło: [NARDUSEK] »

NARDUS (4) sb m

a jasne.

Fleksja

	sg
N	nardus
G	nardusu
A	nardus
I	nardus(e)m

sg N nardus (1). ◊ G nardusu (1). ◊ A nardus (1). ◊ I nardus(e)m (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. narda, Linde XVII w.

Znaczenia

1. bot. Lavandula latifolia (L.) Vill., lawenda szerokolistna; półkrzew z rodziny wargowych (Labiatae), występujący w południowozachodniej Europie; kwiaty dostarczają cennego olejku aromatycznego (3)
2. bot. Valeriana officinalis L., kozłek lekarski, bylina z rodziny kozłkowatych (Valerianaceae), której kłącze zawiera olejek aromatyczny stosowany w lecznictwie (1)
3. [bot. Rhamnus catharica L., szakłak pospolity; krzew z rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae), pospolity w całej Polsce; roślina lecznicza i trująca. W lecznictwie stosowane są jej owoce (do produkcji syropu pod nazwą Baccae spinae cervinae) oraz korowina (Cortex Rhamni catharici). Owoc dojrzały jest czarny; albo: Helichryzum areanarium Moench., kocanki piaskowe; bylina z rodziny złożonych (Compositae), pospolita na piaszczyskach i w suchych borach sosnowych. Od dawna stosowana w fitoterapii i w lecznictwie ludowym (całe kwiatostany); albo: Asarum europaeum L., kopytnik pospolity; bylina z rodziny kokornakowatych (Aristolochiaceae), pospolita w lasach liściastych. Znana już Rzymianom, lecznicza. Ziele i kłącze zawiera olejek lotny o nieprzyjemnej woni]

1. bot. Lavandula latifolia (L.) Vill., lawenda szerokolistna; półkrzew z rodziny wargowych (Labiatae), występujący w południowozachodniej Europie; kwiaty dostarczają cennego olejku aromatycznego; nardus Murm, Cn; comagene, lavendula, ozaenitis Cn (3): Nardus frutex odoratus, Narde. Nárduſz. Nardum idem Murm 111; Spikus y Nárdus y Mirábolany poſyła kráiná Kolumbáiá. BielKron 454v.

Zestawienie: »nardus ogrodny« (1): W komorze mieć ziela wonne y do łóża naſlać, iako piołynu/ rumnu wonnego/ rożey/ roiowniku/ narduſu ogrodnego/ maiorany/ baſiljey FalZioł V 62.

2. bot. Valeriana officinalis L., kozłek lekarski, bylina z rodziny kozłkowatych (Valerianaceae), której kłącze zawiera olejek aromatyczny stosowany w lecznictwie (1):

Zestawienie: »polski nardus«: KOzłek ieſth ciepły [...] á ſuchy mało niethakież, ma moc podobną ſpicanardi/ Wiele ludzi naucżonych w lekarſtwie ktorzi powiedaią iżbi był [kozłek] polſkhim narduſem FalZioł I 152c.

3. [bot. Rhamnus catharica L., szakłak pospolity; krzew z rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae), pospolity w całej Polsce; roślina lecznicza i trująca. W lecznictwie stosowane są jej owoce (do produkcji syropu pod nazwą Baccae spinae cervinae) oraz korowina (Cortex Rhamni catharici). Owoc dojrzały jest czarny; albo: Helichryzum areanarium Moench., kocanki piaskowe; bylina z rodziny złożonych (Compositae), pospolita na piaszczyskach i w suchych borach sosnowych. Od dawna stosowana w fitoterapii i w lecznictwie ludowym (całe kwiatostany); albo: Asarum europaeum L., kopytnik pospolity; bylina z rodziny kokornakowatych (Aristolochiaceae), pospolita w lasach liściastych. Znana już Rzymianom, lecznicza. Ziele i kłącze zawiera olejek lotny o nieprzyjemnej woni:

Zestawienie: »swojski nardus«: Baccar herba ... quae et rusticum nardum apellatur. Swoski [!] nardus. Cervus Inst F8.]

Cf NARD, [NARDA]