[zaloguj się]
[pdf]

NASZCIE (25) sb n

naszcie (19), naście (5), najście (1); naście ModrzBaz naście : najście GórnRozm (4:1).

na- (16), nå- (4); na- : nå- GórnRozm (2:3), SarnStat (11:1); e pochylone.

Fleksja
sg
N naszcié
G naszciå
A naszcié
I naszci(e)m
L naszciu

sg N naszcié (7); -é (3), -(e) (4). ◊ G naszciå (4). ◊ A naszcié (8); -é (3), -(e) (5). ◊ I naszci(e)m (1). ◊ L naszciu (5).

Sł stp: naście, Cn brak, Linde bez cytatu.

Znaczenia
Napaść, najazd; impetus Vulg; invasio JanStat (25): Iakom ya nyenassethl na dom robothnego Iana Piekutha [...] Anym thesz przithym nascziv zadał cztherech Ran krwavych yemv ZapWar 1549 nr 2663, 1558 nr 2686; Bo Státut ieſt/ iż cżłowiek proſtego ſtanu/ ieſliby śláchćicá (ktoryby przycżyny z śiebie náśćia niedał [qui causam nullam praebuisset se invadendi]) zábił álbo ochromił/ álbo ſrodze ránił/ da gárdło. ModrzBaz 71; GórnRozm Hv, H2 [2 r.]; SarnStat 505, 1169.

naszcie kogo, czego (6): ComCrac 16v; O náſzćiu Młyná. SarnStat 1169. Cf Wyrażenie.

naszcie czyje (1): A gdy ſię sſtáło náſzćie Pogánow y Zydow z kſiążęty ich/ áby ie [Apostołów] ſpotwarzyli/ y vkámionowáli: dowiedźiawſzy ſię/ vdáli ſię do miaſt Likáońſkich WujNT Act 14/5.

W charakterystycznych połączeniach: naszcie młyna, zabitego; naszcie było, stało się; kazać odprzysiądz się [komu] od naszcia; w naszciu [kogo] ranić.

Zwrot: »naszcie uczynić« (2): aby powiedziaeli [!] iesli bi pan Marczin Dworzinski sprziiacziolmy swoiemy nąssczie albo nayasth vczinili na dom pana Mikolaya Rynyewskiego ZapWar 1558 nr 2686; SarnStat 150.
Wyrażenie: »naszcie domu, na dom, w dom, domowe« (4:4:1:3): ZapWar 1558 nr 2686; Nuż co tych co ráni ſąśiádá nie dáleko domu ſwego á chcąc z tego wyniść/ y podrápawſzy twarż ſwoię/ á drżwi porąbawſzy/ y wożnemi [!] oświadczywſzy/ opiſze náiśćie ná dom/ ná onego ktorego ſamże ránił/ y pozwie pierwey o naśćie domowe do grodu/ niż ow o rány. GórnRozm H; Bezecni ſą którzy náſzćie domowe vczyniwſzy/ z króleſtwá vćiekáią. SarnStat 150; A ieſliby tákié náſzćié domu było z ſzlácheckich oſób/ tedy áktcia o tákowé náſzćie/ należy onému ſzláchćicowi którégo on ieſt dom SarnStat 1169, 293, 499, 507 żp, 507, 626, 1169 [2 r.].
Szeregi: »naszcie a(l)bo najachanie« [szyk 1:1] (2): Gdzieby kto broniącz gardla ſwego zabiel wdrodze, wgoſpodzie abo wdomv, o vinnoſczi a nievinnoſczi iego za naſcziem abo za naiachaniem tego zabitego, [...] ComCrac 16v; SarnStat 1169.

»naszcie, (albo) najazd« [szyk 1:1] (2): ZapWar 1558 nr 2686; NAIAZD DOMOWY. NASZCIE. INVASIO DOMVS. SarnStat 505.

Przen (1):
Wyrażenie: »naszcie gwałtowne« (1): Nie wymownym y táiemnym/ ktorego ludźie widźieć nie mogą/ obyczáiem ofiárowánia/ zrządzenim twoim P. Chryſtus vprzedza náſzćie gwałtowne/ y ſam śiebie ofiárę y zábićie ofiárował zá nas SkarKaz 158b.

Synonimy: najazd, najechanie.

Cf NAJŚĆ

JR, LW