[zaloguj się]

NAŚLADOWAĆ (1224) vb impf

naśladować (1174), naszladować (49), naśledować (1); naszladować KochDz, KochMarsz, KochPhaen (2), KochMRot (2), KochSob, PudłFr, ZawJeft, GórnTroas (4), KochCn, KochPij (3), KochFrag (3), OrzJan, SarnStat (20), SiebRozmyśl (3), CiekPotr; naśladować : naszladować KochPs (6:3), KochPieś (1:1); naśladować : naśledować PaprUp (1:1).

Do form naśladować, naśledować zaliczono zapisy: ſ- (852) -ś- (305), -(s)- (18).

Wszystkie a oraz o jasne; naśledować z tekstu nie oznaczającego é.

Fleksja
inf naśladować
indicativus
praes
sg pl
1 naśladuję naśladujemy, naśladujem
2 naśladujesz naśladujecie
3 naśladuje naśladują
praet
sg pl
1 m naśladowałem, -m naśladowåł m pers -chmy naśladowali
2 m -ś, -eś naśladowåł m pers naśladowaliście, -ście naśladowali
f naśladowałaś, -ś naśladowała m an
3 m naśladowåł m pers naśladowali, naśladowali są
f naśladowała m an
n naśladowało subst naśladowały
fut
sg pl
1 m będę naśladowåł, naśladować będę m pers będziem(y) naśladować, naśladować będziem(y)
2 m będziesz naśladowåł, naśladować będziesz m pers
3 m będzie naśladowåł, naśladować będzie m pers
f będzie naśladowała, będzie naśladować m an
n będzie naśladować subst
imperativus
sg pl
1 naśladujmy
2 naśladuj naśladujcie
3 niech, niechåj naśladuje niech, niechåj naśladują
conditionalis
sg pl
1 m bych naśladowåł, bym naśladowåł m pers bychmy naśladowali, bysmy naśladowali, bychom naśladowali
f bych naśladowała m an
2 m byś naśladowåł m pers byście naśladowali
n subst byście naśladowały
3 m by naśladowåł m pers by naśladowali
f by naśladowała m an
n by naśladowało subst by naśladowały
con praet
sg pl
2 m byś był naśladowåł m pers
3 m by był naśladowåł m pers by byli naśladowali

inf naśladować (291).praes 1 sg naśladuję (25).2 sg naśladujesz (15).3 sg naśladuje (101).1 pl naśladujemy (16), naśladujem (3) SkarJedn (2), SkarKaz; -emy SarnStat (2), -émy OpecŻyw (2), -(e)my (12).2 pl naśladujecie (11).3 pl naśladują (133).praet 1 sg m naśladowałem, -m naśladowåł (11).2 sg m -ś, -eś naśladowåł (5). f naśladowałaś, -ś naśladowała (2).3 sg m naśladowåł (59). f naśladowała (6). n naśladowało (3).1 pl m pers -chmy naśladowali (1).2 pl m pers naśladowaliście, -ście naśladowali (2).3 pl m pers naśladowali (64), naśladowali są (1); naśladowali : naśladowali są RejPos (7:1). subst naśladowały (7).fut 1 sg m będę naśladowåł (5), naśladować będę (1).2 sg m będziesz naśladowåł (16), naśladować będziesz (4).3 sg m będzie naśladowåł (9), naśladować będzie (1). f będzie naśladowała (2), będzie naśladować (1). n będzie naśladować (1).1 pl m pers będziem(y) naśladować (6), naśladować będziem(y) (5); będziem (7), będziemy (4); -em BielŻyw, HistAl, BielKron, WujJud (2); -emy KuczbKat, OrzJan; -em : -emy RejPos (2:2).2 pl naśladować będziecie (3), będziecie naśladować (1).3 pl naśladować będą (9), będą naśladować (4).imp 2 sg naśladuj (68).3 sg niech, niechåj naśladuje (8).1 pl naśladujmy (19).2 pl naśladujcie (22).3 pl niech, niechåj naśladują (4).con 1 sg m bych naśladowåł (7), bym naśladowåł (1) KochMarsz. f bych naśladowała (1).2 sg m byś naśladowåł (13).3 sg m by naśladowåł (27). f by naśladowała (2). n by naśladowało (1).pl 1 m pers bychmy naśladowali (25), bysmy naśladowali (15), bychom naśladowali (1); bychmy RejPs (6), LubPs, BibRadz, RejPos (11), WujJud (3), ArtKanc, WysKaz; bysmy PatKaz III, SeklKat, KromRozm I, KwiatKsiąż, OrzQuin, BiałKat, ModrzBaz (2), SkarJedn, SkarŻyw, WujNT (2); bychmy : bysmy LatHar (1:2); bysmy : bychom OpecŻyw (1:1).2 pl m pers byście naśladowali (5). subst byście naśladowały (1).3 pl m pers by naśladowali (36). subst by naśladowały (2).con praet 2 sg m byś był naśladowåł (1).3 sg m by był naśladowåł (1).3 pl m pers by byli naśladowali (1).part praes act naśladując (139).

stp, Cn notuje, Linde XVIIXVIII w.

1. Iść w ślad za kim, być blisko; sequi BartBydg, HistAl, Mącz, PolAnt, Vulg, Calag, Calep, Cn; subsequi BartBydg, Vulg, Calag, Calep, JanStat, Cn; insequi, sectari Mącz, Calep, Cn; consectari Calep, Cn; assectari, comitari Mącz; persequi, prosequi Calep; pergere Cn (170): MurzNT 93v [2 r.]; Sequor, Náśláduyę/ trzymam ſie kogo/ ydę zá kim Mącz 384c, 61a, 384d, 385a; Calag 358b; Calep 245b, 542a, 790a, [864]a, [971]a [2 r.].

naśladować kogo, czego (8): [osieł do liszki] Wolęć iuż iednák z tobą iść Niżli záwżdy w tey pracy być. Gdy tedy liſzki náſládował/ Lew z iáſkiniey nań ſie wyrwał BierEz Q2v; OpecŻyw 21, 39v, 49, 67v; Gdy ſamica rodzi/ ſamiecz iey naſladuie, á na ziemię ſie na ty Ikri puſzcża aby ie ożywił. FalZioł IV 38d; HistAl G7. Cf »trepow albo śladu naśladować«.

naśladować kogo (A) (1): Ty téż nie lenij ſie prowadzitz tę krolową/ naſladuiątz ią/ a ſlyſs z daleka/ iako rozmáwiá z ſynacżkiem miłym ij z vcżenniki. OpecŻyw 41v.

naśladować kogo (G a. A) (89): BierEz B3, D3v, L4; bo wy ieſteſcie ktorzy naſladuiecie mnie/ a ieſteſcie ſemną w pokuſach ij w przeciwnoſciach moijch OpecŻyw 95v; Matuchna go naſadowała/ a záby go wypuſſcżonégo widziała. OpecŻyw 121, 40, 41v, 47, 86v [2 r.], 107 (19); TarDuch B2; RejKup o7; HistAl D3v, E3v, F, M7v; Owce moie ſłuchaiąć głoſu moiego i znám ié iá/ i chodzą za mną (marg) naſladuią mię (‒)/ a iá im dawám żywot wieczny MurzNT Ioann 10/27, k. 29v; KromRozm III 15; BielKom D8; Leop Num 32/15, 1.Reg 11/7, Mar 10 arg, Luc 18/43, Act 12/9; Vestigiis alienis insistere, Naśladowáć kogo/ dzierżeć ſie czyich tropów. Mącz 397a, 385c; RejAp 121v, 160v; Ná Mátheuſzá záwołał/ wſtań á náſláduy mię. RejPos 147v, 45, 45v, 66, 67v, 80 (19); RejZwierc 271; Ieſli chceſz być doſkonáłym/ idź przeday wſzyſtko co maſz/ á náśláduy mię [veni, sequere me Vulg Matth 19/21] WujJud 143v, 123v, 143v; WujJudConf 130v; HistHel C4v; CzechRozm 234; SkarŻyw 55, 38 [2 r.]; KochTr 5; Albo móy myśliwcze tedy/ Pokwáṕ ſye do domu kiedy: Albo mnie ćiężko nie będźie/ Ciebie náſzládowáć wſzędźie. KochSob 64; ArtKanc D13v; Calep [971]a; Phil O; KochCn B4v; WujNT przedm 34 [2 r.], s. 155, Luc 9/49, s. 233, Xxxxx2, Zzzzzv, Aaaaaa; SiebRozmyśl Hv [2 r.], K2v. Cf naśladować kogo dokąd.

naśladować kogo dokąd (2): Dziwna opátrzność Páńſka nád tymi/ ktorzy Páná Chriſtuſá ná puſzczą/ ná wywołánie/ y do więzienia náſláduią. WujNT 232; KlonFlis E3.

W różnych połączeniach strukturalnych z czasownikami oznaczającymi ruch; najczęściej typu: [kto] szedł (a. [kogo] wiedziono) a [ktoś (go)] naśladował (17): A kiedy go vłápiono/ Do ſzubienice wiedziono: Mátká go náſladowáłá/ Tey przygody żáłowáłá. BierEz L4, B3; gdy vzrzeli ijże ſie tak rychlo pochwácila ij wyſſla: naſladowali iey OpecŻyw 67v, 26, 49, 112v; Ceſarzu wielki/ [...] gdzieſzkolwiek ſie obroćicie/ Máieſtatu wáſzego będziem naſládowáć HistAl G7, D3v, E3v [2 r.]; RejPos 1v, 45, 66v, 67v, 80, 254v; Poſłowie tákże ziemſcy s poſpolſtwá iecháli/ A Legatowie s cudzych ſtron náſládowáli. StryjWjaz B3v.

W przeciwstawieniu: »opuścić ... naśladować« (8): A gdy ſie dokonały gody/ pán Iezus wezwál Iána naſtronę ij rzekl. Opuſtz tę mánżolkę (tzuſs żonę) a naſladuy mię OpecŻyw 4 1v, 40, 86v; A przypłáwiwſzy ony łodzi do brzegu/ opuśćiwſzy ono wſzytko/ náſládowáli ſą iego. RejPos 174, 173, 276v; WujJud 143v; WujNT Xxxxx2.

W porównaniu (1): bo pochlébce/ pókiś w ſczęśćiu/ iáko ćień w iáſny dźień/ ták ćię náſzláduią KochCn B4v.

Zwroty: »z daleka naśladować« (1): GDy z ogroda Iezuſa wywiedziono/ Piotr z daleka z boiaznią naſladowál Iezuſa milégo OpecŻyw 112v.

»w pięty naśladować« (1):Subsequor – Wpięti naſladuię. Calep [1020]b.

»stopeczkami [czyimi] naśladować« (1): Nie lza/ nie lza/ iedno ſye zá tobą gotowáć/ A ſtopeczkámi twémi ćiebie naśládować KochTr 5.

»trepow albo śladu naśladować« (1): Legere vestigia, Cziych trepów álbo ſliadu náſládowáć. Mącz 187b.

»ze wszem naśladować« (2): A tedy potrzeby zábierz/ A zemną ſie rychley pośpieſz: Ezop w tey rzecży niemieſzkał/ Ze wſzem Xántá náſládował. BierEz D3v.

Szeregi: »iść za kim a naśladować« (2): A opuśćiwſzy wſzytko ſzli zá nim á náſládowáli iego RejPos 173, 74.

»przedchadzać i naśladować« (2): A záſtępowie ktorzy przedchádzali paná Iezuſa/ ij téż ktorzy go naſladowali/ wolali rzekątz: Oſanna OpecŻyw 71v.

»wędrować [za kim] a naśladować« (1): Potym zá Heliaſzem/ ſam záſię wędrował/ A tego iuż iák páná/ ſwego náſládował. HistHel C4v.

Przen (57):
a) O mistycznej drodze do zbawienia śladem Chrystusa [kogo] (13): RejAp 129; RejPos 83; nie da zábłądźić żadnemu/ On vlicżká ieſt ſam práwa/ tym ktorzy go náśláduią. ArtKanc L3v.

naśladować dokąd [w tym: do czego (2), tam (2)] (4): [Chrystus rzekł] Wſzák wieſz dobrze iż ia po ſmierći ſwey poydę do Oyczá ſwego niebieſkiego [...] támże mie będzyeſz naſládował/ y tám zemną wnidzyeſz RejPos [279]; [Chrystus] rzekł do Piotrá s. iż ſie káżdemu tákiemu dopuśći náſládowáć/ áż do kroleſthwá ſwego ſwiętego RejPos [279]v, 281, 281v.

Ze zdaniem okolicznikowym miejsca [w tym z zapowiednikiem: tam (2); gdziekolwiek (3), gdzie (2), kędykolwiek (1)] (6): RejPs 99v; Ci ſą/ ktorzy z niewiáſtámi/ pomázáni nie ſą/ ábowiem dziewice ſą: ći Báránká náſláduią/ gdziekolwiek idzie [sequuntur Agnum quocumque ierit Vulg Apoc 14/4]. KrowObr 229; RejAp 117, 119; RejPos [279]v; Cić náśláduią Báránká/ kędykolwiek idźie: Cić ſą kupieni ſłudzy zá pierwiaſtki Bogu y Báránkowi. WerKaz 293.

Szereg: »naśladować a (i) wniść« [szyk 1:1] (2): tám zá nim wnidzyeſz/ á tám go náſládowáć będzyeſz/ gdzye rádoſciam twoim [...] nigdy iuż żadnego końcá nie będzye. RejPos [279]v, [279].
b) O ruchach ciał niebieskich po orbicie (2):
Zwrot: »naszladować drogi« (2): Strzelcá chróniąc ſye Perſeus/ odbiégł práwéy nogi: Y kray Nawy/ téyże z nim náſzladuie drogi. KochPhaen 23, 16.
c) Być z czym związanym, łączyć się z czym, towarzyszyć komu (42):

naśladować czego (2): wiáry náſláduią tákie rzecży/ ktore ſámemu Pánu Bogu przynależą. BiałKaz F3, F3v.

naśladować kogo, co (8): A znamiona ty ludzie ktorzyby vwierzyli tyto naſladowatz będą/ Wijmię moie diábly wyganiatz będą OpecŻyw 173; SeklWyzn 3v; KromRozm I N2v; dla tego zwykłá żywe známienite ludzie nienawiść naſládowáć. KwiatKsiąż B4v, B2; Iuncta invidiae gloria, Zazdrość s doſtoynością złączona/ álbo nienawiść doſtoyność náſliáduye. Mącz 177d; wyſtępki tylko náſzláduią y obowiezuią té którzy ie vczynili [peccαta teneant suos tantummodo Actores JanStat 630] SarnStat 580, 154.

naśladować kogo (G a. A) (30): Et miſericordia tua ſubſequatur me: omnibus diebus vitae meae. A (dla tych ſwiątoſci) miłoſierdzie twoie będźie mnie naſladować/ po wſze dni żywota mego WróbŻołt 22/6; RejPs 54v; RejKup d7v, g8v; HistAl D8v; BibRadz 2.Petr 2/2; Video quanta tempestas invidiae nobis impendat, Widzę yáko wielka nienawić [!] nas náśláduye. Mącz 443d; RejAp 58v, 123v, 124, 124v [4 r.], 125v, Ff2, Ff2v; HistRzym 117; hárdego á vpornego potłocży Pan. A ćichego w ſercu záwżdy będzye náſladowáłá wielka pocżćiwość od niego. RejPos 265; RejPosWiecz3 97v; CzechRozm 190, 232; Troſki mię z lat namłodſzych moich náſzláduią/ Twoie mię ćięſzkié ſtráchy zéymuią. KochPs 132; KochTr 4; NiemObr 9; A cudá/ tych co vwierzą/ te náśládowáć będą. WujNT Mar 16/17, s. 556 [2 r.]; SarnStat 1067; CzahTr L4v.

naśladować za kim (1): záwżdy zá wiernemi krzyż náſládowáć muśi/ to ieſt ſmutki/ troſki. LubPs ee3.

W przeciwstawieniu: »uprzedzać ... naśladować« (2): Bo on ſpráwuie w nas y chcenie y wypełnienie/ według dobrey woley. Y miłośierdźie iego vprzedza nas/ y náſláduie nas. WujNT 556, 556.

Zwroty: »jako cień naśladować« (2): SeklWyzn 3v; Iáko ćién [!] nieodſtępny ćiáłá náſzláduie/ Ták zá cnotą w też tropy zazdrość poſtępuie. KochPieś 44.

»naśladować w pięty, tuż za piętami« (2:2): RejKup d7v; káżdego náſłádowáć muſzą tuż zá piętámi właſne vcżynki iego. RejAp 124v.

Szereg: »naśladować a być nierozdzielnym« (1): Tyć ſą rzecży ktorem láſkom wáſzym pokazał ktore wiáry záwzdy náſláduią/ á przy wierze záwzdy ſą nierozdźielne. BiałKaz F3v.
2. Nastawać, następować po kim lub po czym, dziać się po czym; zastępować kogo; sequi Mącz, JanStat (16): Caetera series deinde sequetur, Yna ſtroná/ álbo częśk [!] będzie náſládowáłá. Mącz 30d.

naśladować kogo, czego (4): pan bog będzie panował w domu Iacobowym [...] to ieſt w pokoleniu tych kthorzy patriarchy Iacoba naſladowali. WróbŻołt S7v; PaprPan C4; KochPs 26; Niechay y Aſzkanius lath doroſcie ſwoich/ Ze náſládowáć potym/ będzie mogł ſpraw twoich. PudłDydo B4v.

naśladować co (1): Adolescentiae senectus obrepit, Młodość wnet ſtárość náſláduye. Mącz 352c.

naśladować kogo (G a. A) (1): po cżłowiecżey śmierći/ cżáſem zoſtawáią ſynowie ktorzy oycow náśláduią KuczbKat 60.

W przeciwstawieniach: »uprzedzić, ustępować ... naśladować« (2): RejPosWiecz2 90v; Dźiéń vſtáwicznie nocy náſzláduiąc/ Noc tákże dniowi/ wzaiem vſtępuiąc/ Opátrzność páńſką iáwnie wyznáwáią KochPs 26.

Zwrot: »potym naśladować« (1): Sequuta est fames, Głód potym náśládował. Mącz 384c.
a. [Fraza: »jak naśladuje« = jak następuje [poprzedza wyliczanie wskazówek]: W poniedziałek/ we Wtorek/ we Czwartek/ y w Piątek w Krolewcu Nieſpor ma być trzyman/ podług porządku iak naſladuie. UstKościel 144v.]
b. Wynikać, być konsekwencją czego (7): Ista sic reciprocantur ut si divinatio sit, dii sint, Si dii divinatio sit. Ty rzeczy ſie weſpołek obrácáyą/ álbo yedná z drugiey wychodźi/ y náśláduye yeſli yeſt wieſzczbá/ tedy ſą y bogowie á yeſli bogowie ſą/ tedy też y wieſzczbá yeſt. Mącz 324b.

naśladowaś czego (3): KromRozm II p3; Improborum facta primo suspicio insequetur deinde sermo, Złych ludźi vczinków pirwey podęyźrzenie á potym omówka náśláduye Mącz 385c; Wielkich pieniędzy/ wielką troſká naſzláduie KochPieś 36.

naśladować k czemu (1): Ad haec mała, Hoc mihi accedit etiam [ ..] K temu nieſzczęściu to drugie nieſzczeście náſláduye. Mącz 43c.

naśladować co (1): Foecundi calices quem non fecere disertum, Hoyne napiyánie/ náſláduye wielkie zálecánie. Mącz 32a.

naszladować za czym (1): á gdy będźie pokonan/ tedy tylko ma bydź karan winą/ która zwykłá náſzládowáć zá tákim vczynkiem dopuſczonym. SarnStat 257.

3. Wyznawać czyją naukę, postępować według czyich wskazań, być posłusznym komu lub czemu; być pod czyim wpływem; sequi Vulg, Mącz, JanStat, Cn; assentire, obsecundare Mącz [często metonimicznie, np. naśladować kogo = wyznawać czyją naukę] (447): Obsecundo, Być posłuſznym/ kwoley być/ náśládowáć. Mącz. 378b; Autoritatem alicuius sequi, Náśládowáć/ álbo dawáć wiárę komu w czym. Mącz 384d; Otóż potrzéb náśládowáć Páná y iego pokornéy náuki/ tákże pokornych ſpraw. iáko náśládowali Apoſtołowie. BiałKat 38v; GrabowSet P3v.

naśladować kogo, czego (224): TarDuch B5v; Turkowie ktorzi naſladuią ſecti Machometowey poſzli z grubych ludzi WróbŻołt cc2, E6v; RejPs 166v, 177v; SeklWyzn 3v; KromRozm II v4; KromRozm III C2v; (nagi) Praca mowi. (‒) Młodzyeńce ia rádzę tobye/ Pomni ſie miey mnie przy ſobie/ Náſladuy moich vrzędow/ Chceſzli vść wſzech świeckich błędow BielKom D6v; [jeśliby dzieci były nie według prawego małżeństwa] tedyć máthki rádſſey náſláduyą [a] nye oycá GliczKsiąż B8; SeklPieś 32; KrowObr 206; RejZwierz 130; BibRadz Ex 23/24, I 123c marg; [krześcijaństwo skarży na papieża i jego naśladowce] yż oni więcey błędów náſláduią/ niż prawdziwego piſmá ſwięthego BielKron 216, 200, 346, 387v; GrzegRóżn E2v; KwiatKsiąż C, Q2; Cui assensi sunt ad unum, Którego mniemánia wſzyści náſládowáli/ to ſie ym zdáło co y yemu. Mącz 383a; Sequax, Náśiáduyąci/ któri zwłaſczá łatwie czego náśláduye/ łatwie ſie vwieść da. Mącz 384d, 383a; SienLek 10v; RejAp 83; RejPos A5v [2 r.], 7, 9v, 30, 117 (14); KuczbKat 160; WujJud 38, 41v [2 r.]; WujJudConf 38v; CzechRozm A6, 126v, 201v; ModrzBaz 61v; gdy ſię [...] pſowáć pocżęłi/ y rozmaitych kácerſtw náſládowáć/ w ręce pogáńſkie wpádli SkarJedn 165, 118, 316; Radbych był (powiáda) Ná zgodę wáſzę pátrzał/ lecż/ iż być niemogła Mnie nielża/ ieno więtſzey cżęśći náſládowáć. KochOdpr C2v; Długóż rzeczy znikomych náśládowáć chcećie? Y ledá wiátru głupi chwytáć ſye będźiećie? KochPs 6, 179; StryjKron 667; NiemObr 73; Day to Pánie miłośćiwy/ byſmy nic nie wątpili/ náśláduiąc głoſu wierney twey świętey Ewánieliey. ArtKanc L3v; WujNT ktv, s. 825; SarnStat 554, 561. Cf Zwroty.

naśladować kogo, co (2): KromRozm I G3v; kto do tych trzech [osób Trójcy św.] pewnych podrzuca czwartego By śię z tych Trzech náſzydźił ten czártá ſprosnego Synem ieſt/ á dáleko bárzo odſtępuie Od prawdy Kryſthowey/ w thym ſam ſię náſláduie. GrzegRóżn O2v.

naśladować kogo (G a. A) (199): A ktoregoby [radzce] cnym nieznał/ Aby go nie náſládował BierEz G; Tys panie boże náſs przykázál/ Ktomi ſluży niecháy mię naſladuie OpecŻyw 180v, 56 [2 r.], 171; OpecŻywPrzedm C4; OpecŻywSandR nlb 3; BielŻyw 69; RejPs 49v, 74, 80, 102v, 189 (8): SeklKat I2, X3v; RejKup g4v, cc2v, ee7v; KromRozm I E3; MurzNT 29v; KromRozm II e2v, ſ4v; Yam yeſt ſwyátłoſć ſwyátá rozumyey przez náukę ſwoyę á ewányelią: kto mye náſláduye [qui sequitur me Vulg Ioann 8/12] nye chodźi w ćyemnoſćyach. KromRozm III B8v, N6v, O4; GliczKsiąż F; LubPs B; Leop Deut 1/36, 2.Par 13 arg, 3.Reg 18/21, Prov 21/11, Soph 1/6, Zach 1 arg; BibRadz *7, Deut 13/4, I 351a marg, Ier 11/10, Luc 14 arg; my wiárę trzymamy ktorey nas Pan Kryſtus náucżył/ w ktorey nam zákázuie ſrodze cżárownikow náſládowáć BielKron 453, 78v, 82v, 84v [2 r.], [852], 155v (9); KwiatKsiąż K4; Astipulator, Któri kogo náśláduye przizwala komu/ yednego s kim mniemánia yeſt. Mącz 416d, 176d, 384c, 420a; SienLekAndr a2v; Idźcie nieſláchetni przeklętnicy ná ony ſrogie mieyſcá ktore wam y s kſiążęciem wáſzym ktoregoſcie zá żywothow ſwoich náſládowáli ſą od wieków zgotowáne. RejAp 194, 88, 164v; HistRzym 116v, 126; A coż to ieſt náſládowáć go [Chrystusa]/ nic inſzego iedno mu wiernie wierzyć/ á nádewſzytko miłowáć. RejPos 144v, A5v, Bv, 10v, 20v, 67v (66); RejPosWiecz2 90v; KuczbKat 45, 280, 290; RejZwierc 258; WujJud 35v, 39v, 55v, 58, 116v (9); RejPosWstaw [1102]; CzechRozm 108v, 183v, 225 [3 r.], 225v [2 r.], 232v (12); SkarJedn 285; SkarŻyw 108, 189; CzechEp 52, 53, 65, 93, 131; NiemObr 140, 148 [2 r.]; ArtKanc A10v, B12, I5, I20, L8, M16v; GrabowSet B4; LatHar 308, 324, 426; KołakSzczęśl Cv; WujNT 35, Matth 10/38, 16/24, s, 81, 84 (20); WysKaz 26; PowodPr 40; KlonFlis E.

naśladować czym (2): NAoſtátek przyſzedł ſam Kryſtus ná świát/ ábyſmy [...] náſláduiąc dobremi vcżynkámi woley iego/ zaprzeli ſię rzecży ćieleſnych BibRadz *7; LatHar 435.

naśladować w czym (20): Ale nauki Poetow takież y Oratorow w kłamie naſladować niemamy. BielŻyw nlb 13; GroicPorz ii2; GrzegRóżn K2, O2v; RejPos 81v, 325, 325v; CzechRozm 247v; byłáby rzecz nieſłuſzna náſládowáć ich zdánia w wybierániu Krolá ſobie. StryjKron 667; CzechEp 65; NiemObr 18; WujNT Aaaaaa3; SarnStat 554, 561; Y to ćię proſzę bácżnie w ſtátki łáduy/ Hezyodá w tym mądrego náśláduy/ Ktory ták vcży/ mieyże to ná piecży/ Bo bárzo k rzecży. KlonFlis E. Cf »we wszem naśladować«.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): A ták obácż iż v niego nic nie ieſt wdzięcżnieyſzego iedno tho/ ábychmy thego náſládowáli/ co ieſth wola ſwięta iego. RejPos 40.

W połączeniach szeregowych (19): Iedno mu też trzeba duphać Pylnie iego Laſki ſzukać. Iego woley naſladować Za dobrodzieyſtwa dziękować. RejKup d2v; KromRozm II v4; Náſláduyćież Páná Bogá wáſzego/ á boyćie ſie iego/ tegoż roſkazánia chowayćie/ á głoſu iego ſłuchayćie/ iemu ſłużąc á ſtáthecznie przy nim trwáiąc. BibRadz Deut 13/4, Ex 23/24; Bo iáko ſam Pan powieda/ iż nie kożdy kto woła zá mną pánie pánie wnidzie do kroleſtwá moiego/ ále ten owſzem rychley ktory cżyni/ pełni/ á náſláduie woley moiey. RejPos 29v, 83, 139v, 144v, 281v, 289v; WujJud 143v; MycPrz I [A3]v; CzechRozm 225v; ReszList 191; ArtKanc B, N10; Ieſli kto chce zá mną iść/ niech ſam śiebie záprzy/ y weźmie krzyż ſwoy/ á náśláduie mię. WujNT Matth 16/24, Mar 8/34, s. 154 marg.

W przeciwstawieniach: »opuścić (a. opuszczać) (26), odstąpić (a. odstępować) (10), strzec (2), wystrzegać się (2), nie dbać, być na odpor, odwracać się, przeciwić się, puścić, wiarować się, wystąpić, wzgardzać ... naśladować« (48): O zápłacie tych ktorzy wſſytko opuſciwſſy/ naſladuią pana Iezuſa. OpecŻyw 56, 56; OpecŻywSandR nlb 3; Iáko mamy wzgárdzáć możnoſći ſwieckie náſláduiąc páná bogá. RejPs Ff3, 74, 80; Bos go [Pana swego] wielie krocz opuſczal Czartas pilniey naſladowal. RejKup g4v; A ſnaċ ktemu wſyſczy pṙziſſlj Iż otwe Pjſma niedbali Mych wieczey naſladowali RejKup ſ7, cc2v; KromRozm I C4, D2v; MurzNT 58v; Cyeſſy ich/ y pobudza ku yednoſci y pokorze/ á iżeby ſye żydow ſtrzegli/ á yego náſládowáli nápomina KromRozm II c2v; KromRozm III N6v; Leop Soph 1/6, Zach 1 arg; BielKron 82v, 84v; GrzegRóżn O2v; RejAp 80; RejPos 30, 39, 40v, 82v, 117 (18); vcżynili złość przed ocżymá Páńſkiemi/ odſtępuiąc od woley ſwięthey iego/ náſláduiąc bogow cudzych y rády ich RejZwierc 258; [Bóg okazuje każdemu] co prawdá á co błąd/ cżego naśládowáć/ á cżego ſie wyſtrzegáć mamy. WujJudConf 38v; ModrzBaz 61v; CzechEp 52, 93; ArtKanc M16v, N3v; WY ktorzyśćie wſzyſtko opuśćili/ á náśládowáliśćie/ mię/ [...] żywota wiekuiſtego ośiádłość otrzymaćie. LatHar 426; WujNT 81, 212.

Zwroty: »nauki naśladować« [szyk zmienny] (43): Sąciem wżdy ludźie cznót wybornych/ ktorzy iego nauki aż do ſmierći naſladuią. ForCnR A3v; BielŻyw nlb 6; RejPs 187v; KromRozm I C4; Náuk dobrych náſláduy cżáſu nie vtracay BielKom C4; LubPs B marg, bb2 marg; KrowObr A2v, 40v, 126v; BielKron 9, 196, 199v, 201 [2 r.]; GrzegRóżn O; KwiatKsiąż F, K; Peripatetici, Philoſophowie á mędrcy którzi Ariſtotelisowey nauki á mniemánia náśládowáli Mącz 291c, 1d, 178c; RejAp BB8, 26v; RejPos 10v, 30, 44 [3 r.], 82v, 84v (11); BiałKat 38v; RejZwierc 195v; WujJud 218; RejPosRozpr c4v; MycPrz I [A3]v; SkarJedn 21; CzechEp 43; NiemObr 18; WujNT 690.

»pilnie naśladować« [szyk zmienny] (5): RejKup g4v, ee7v; LubPs bbv; Mieyże ſie rádzęć ná piecży/ á náſláduy pilnie Páná ſwego/ chodząc ná wſzem w poſłuſzeńſtwie iego. RejPos 57, 277v.

»Pisma (Świętego) naśladować« [szyk zmienny] (6): BielŻyw nlb 9; RejKup ſ7; ták my chcąc náſládować prawdzywego piſmá ſwiętego/ zwaśniliſmy ná ſię ſtárſze BielKron 201v; RejPos 70; ReszPrz 101; Wſzytkim haeretykom ktorzy piſmo S. przyimuią ták ſię widzi/ że piſmá náſláduią/ gdy ſwych ráczey błędów náſláduią WujNT ktv.

»naśladować prawdy« [szyk zmienny] (2): LubPs F3v; Może y Pogánin przyiąć álbo nieprzyiać Ewángelią/ y nátchnienie Duchá świętego álbo wypełnić/ álbo ie odrzućić: y vznáney prawdy álbo náśladowáć álbo nie. WujJud 66.

»naśladować rady« [szyk zmienny] (18): RejPs 122; MurzHist M3; Tedy Moiżeſz náſláduiąc rády świekrá ſwego [oboedivit Moseh voci soceri sui]/ vczynił ták wſzytko iáko mu on powiedźiał. BibRadz Ex 18/24; SarnUzn G8; Ale ty náſláduy rády moiey/ wykuṕ kędy możeſz/ zedrzy s kogo możeſz/ wylichẃ iáko możeſz RejPos 239v, 82v, 115v, 172, 218, 264 (9); WujJud 213; Nie roſkázuieć tego wſzytkim/ ále rádzi tylko: á tey rady náśláduią práwi zakonnicy. WujNT 164, 271, 405; SarnStat 18.

»naśladować rozkazania« [szyk zmienny] (5): y owſſem błogoſláwieni ſą/ kthorzy náſláduiąc roſkázánia iego vpełnem ſercem ſtáráią ſie oto áby ſie podobáli iemu. RejPs 175; LubPs bbv, bb2 marg; RejPos 39, 40v.

»rozumu (swego) naśladować« [szyk zmienny] (5): BielŻyw 92; Toćby yuż było wyęcey ludźi ſlucháć niżli bogá/ gdźyebyś mimo ſlowo boże/ rozumu ſwego náſládował. KromRozm III Mv; BielKron 9; GrzegRóżn K2v; GórnDworz LI3.

»prawym (a. czystym, a. ochotnym itp.) sercem naśladować« [szyk zmienny] (7): á ći ktorzy práwem ſercem páná náſládowáli záwżdy wſſego dobrá bywáli obfituiący. RejPs 49v; LubPs F3v; BibRadz *7; RejPos [279], 281v, 326v; ArtKanc 120.

»słow [czyich], słowa Bożego (a. świętego) naśladować« [szyk zmienny] (6:4): LubPs bb2v; Wſzytko ſię obráca ku dobremu tym ktorzy náſláduią słowá Bożego. BibRadz Prov 2 arg; BielKron 84v; RejPos 87, 144v, 336v, Ooo3v; ArtKanc Cv, N10, S.

»szczyrze naśladować« (1): A wpodobieńſtwie wielkiey vczty nápomina ábychmy go ſzczyrze náſládowáli/ gdy nas wźywa [!]. BibRadz Luc 14 arg.

»naśladować ustaw, zakonu, prawa, reguł« = sequi legem Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (7:5:3:1): PatKaz III 151v; MurzNT 58v; KromRozm III O8; LubPs bb6v; więcey zwyczáiu álbo właſnych vſtaw wſzędy náſláduią/ niżli tego opiſánia GroicPorz d3v, ii2; lud záś Iſráelſki náſláduiąc zakonu ſpráwiedliwośći [sectando legem iustitiae]/ ku zakonowi ſpráwiedliwoſći/ nie przyſzedł. Leop Rom 9/31, Phil 3 arg, 2.Mach 8/36; Ktory náſláduie zakonu [qui quaerit legem]/ będzie im nápełnion BibRadz Eccli 32/17, 2.Mach 8/36; BielKron 100; RejPos 44, 57v; SkarJedn 127; SarnStat 1112 marg.

»[czyjej a. jakiej] wiary naśladować« = wyznawać głoszone zasady wiary; imitari fidem PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (13): SeklWyzn e4, g2v; koſćyołá wyáry náſláduy/ á doſyć przeſpyecznym będźyeſz. KromRozm I P[2]v, O6; BibRadz Hebr 13/7; SarnUzn G6v; BiałKat 151v; rozumięm że [...] tey prawdźiwey wiáry náſládowáć będźiećie/ á do błędów/ vmyſłow ſwoich nákłonić niebędźiećie racżyli BiałKaz H; ReszPrz 112; LatHar 435, miał być Oycem [...] wſzytkich narodow/ ktorzy náśláduią wiáry iego. WujNT 534, Hebr 13/7, k. Aaaaaa2v.

»wiernie naśladować« [szyk zmienny] (7): LubPs bb2 marg; Zaden nigdy opuſzcżon nie był/ kto Páná wiernie náſládował. RejPos [279] marg, 10v, 30, 64, 82, 221v.

»naśladować wolej [czyjej]« [zawsze o Bogu] = propositum alicuius sequi PolAnt [szyk zmienny] (43): BielŻyw 83; RejPs 53, 97, 121v, 180v, Ff2v; wiernie miłuy pána ſwégo A náſladuy wſſedy woley jego RejKup ov, b2, d2v, Q; LubPs S6v marg; BibRadz *7; RejAp 143v; A gdyżeś ſie iuż sſtał tákim miłoſnikiem iego/ á będzieſz náſládował ſwiętey woley iego/ iuż ſie wypełnią nád tobą wſzytki obietnice iego RejPos 30, 10v, 29v, 30, 39 [2 r.], 40v (24); RejZwierc 195v, 256; BudBib 2.Mach 9/27; MycPrz I A4v; A ták wſzechmogący Pánie/ rácż dáć z łáſki ſwey vznánie/ bychmy ćię práwie poználi/ woley twey náśládowáli. ArtKanc D8v, N3v.

»na wszem, we wszem (a. wszytkim) nasladować« (5:5): BielŻyw 83; RejKup b2, ee7v; KromRozm III O8; Mącz 178c; on ciebie lecży ná duſzy/ á każeć y vpomina cie s tego/ ábyś go ná wſzem náſládował RejPos 211, 70, [219]v; We wſzytkim náſláduiem S. Oycow Doktorow kośćielnych SkarJedn 285; ArtKanc M16v.

Szeregi: »(nie) chodzić (a. iść [za kim]), (a, ale, i, to jest) naśladować« [szyk 8:4] (7:5): GliczKsiąż F; Ieſliże Pan ieſth Bogiem/ náſláduyćieſz go: á ieſli Báál/ idzćieſz zá nim [Si Dominus est Deus, sequimini eum: si autem Baal, sequimini illum]. Leop 3.Reg 18/21; Thu ieſt ſpráwá/ iż ktokolwiek naſláduie Páná/ á w poſłuſzeńſtwie iego chodzi/ dziwno mu ſie wſzytko ſporzyć będzye RejPos 80 marg; ſam [Pan twój] cie vpomina/ ábyś [...] ſzedł zá nim/ to ieſt/ ábyś náſládował ſwiętey rády á náuki iego RejPos 327v, 81v, 82, 83, 122v, 280; CzechRozm 225 [2 r.]; Iść zá Chriſtuſem y náśladowáć go/ ieſt/ nie mieć żony/ nie mieć nic właſnego/ y żyć ſpołecznie. WujNT 81.

»naśladować a czynić wolą [czyją]« (1): náſláduy mie á cżyń wolą moię/ á damći ty bogáctwá wſzytki. RejPos 115v.

»dzierżeć się albo naśladować« (1): Obácżże ieſliże ſie dzierżymy álbo náſláduiemy ſwiętey woley álbo náuki iego RejZwierc 195v.

»naśladować i pilnować« (1): A zwłaſzcżá/ iż on/ BOgá y Oycá ſwoiego długo ćierpliwego náſláduiąc/ y wewſzem woley iego pilnuiąc/ ćierpi Antychriſtowi przećiwnikowi ſwoiemu/ że go záraz [...] nie wygłádzi. CzechRozm 183v.

»naśladować a pilnym być« (1): iedno to ſą wierni iego/ kthorzy náſláduią á pilni ſą ſwiętych ſpraw y ſłow iego. RejPos 336v.

»naśladować i (a) być posłusznym« [szyk 1:1] (2): BielKron 200; My ſtolice Apoſtolſkiey náſláduiem y iey poſłuſzni ieſteſmy iáko miłość wáſzá wie SkarJedn 118.

»(nie) słuchać, (a, ale, i) naśladować« [szyk 13:4] (17): RejKup ee7v; [Mieszko Wtóry] żony ſwey więcey ſłuchał y náſládował niż rádziec poſpolithey rzecży. BielKron 346; RejPos 64v, 70, 79v, 172, 274v (10); CzechRozm 247v; ArtKanc Cv; WujNT 825; á w tych wſzytkich rzeczach ſumnienia mego rozſądku będę náſzládował y ſłuchał [sequar et audiam JanStat 497] SarnStat 561 [idem] 554.

»naśladować a (i) służyć« = abire ad serviendum PolAnt (2): Poidźmy á náſláduymy bogow opcych/ ktorych nye znaſz/ á ſlużmy im KromRozm II ſ4v; BibRadz Ier 11/10. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»naśladować a stać [przy kim]« [szyk 1:1] (2): A iákie też ſą hoyne zapłáty zgotowáne tym ktorzy ich wiernie náſláduią/ á mocno przy nich ſtoią. RejPos 64, 30.

»szukać, (a, i) naśladować« (10): A to przeto/ áby więcey ſzukał á náſládował Páná ſwego á miłoſierdzia iego/ gdy themu zrozumie/ iż mu bárzo złe bez niego RejPos 49v, 9v, 20, 72, 147, 276 (10). [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»trzymać [z kim] abo nasladować« (1): ſtęmi będę trzymáł których więcyi/ abo tych będę naśladował/ gdźie zácnieiſzy MurzNT 28v.

»trzymać się [kogo] i naśladować« (1): Ktorych náuk trzymáiąc ſie/ y náſláduiąc Biſkup Krákowſki/ mnie vbogiego y naniſſſego ſlugę Páná Iezu Kryſtá [...] w tych kxięgach ſwoich bes wſzelkiego roſsądku y boiázni Bożey nazwał Apoſtátą KrowObr A2v.

»uczyć i naśladować« (2): to yeſt ſſczyre ſlowo boże/ y práwe vżywánye ſwyątoſći/ ktorego koſćyoł/ [...] vczy y náſláduye. KromRozm III C2v; KrowObr 40v.

»zachowywać a naśladować« (1): powiedział/ iż Zydowie máią Bogá obrońcą/ á przetoż być niedobythe y niezwoiowne/ że záchowywáią á náſláduią zakonu [quod sequerentur leges] ktory im on poſtánowił. Leop 2.Mach 8/36.

»zgadzać się a naśladować« (1): będzyecieli ſie zgadzáć á tych vſtaw náſládowáć ktorem vſtáwił/ rychło ſwiátu wſzemu roſkázowáć będzyecie. BielKron 100.

W przen (5):
Zwrot: »naśladować drogi [czyjej]« = sequi viam Vulg [szyk zmienny] (5): KromRozm I D2v; Stoikow drogi náſládował/ ktorzy pokładáli ſwiát nigdy nie być ſtworzon/ iedno od wieká wiekow być BielKron 156; RejPos 277v; Bom ia záwżdy świętych iego dróg naśladował/ A nigdym od Bogá ſwégo nie odſtępował. KochPs 24; WujNT 2.Petr 2/15.
Przen: Ulegać pokusom, dawać się zwieść [w tym: kogo, czego (20)] (21): OpecŻyw 130v; WróbŻołt K7v; Nienáſláduy w mocy twey żądze ſercá twego [Ne sequaris in fortitudine tua concupiscentiam cordis tui] Leop Eccli 5/2; thedy każdy narod náſládował pożądliwośći ſwoiey/ á dopuſzczáli ſię dźiwnych rzeczy przed tobą BibRadz 4.Esdr 3/8; GórnDworz L13; A ták iáko nas piſmo vpomina/ ábychmy tákich myſli krewkiego ſercá náſzego nie náſládowáli. RejPos 312; SkarŻyw 268; NiemObr 7; GrabowSet N2; Cieleſnych żądzy nie mamy náśládowáć. WujNT Yyyyyv, 460, 2.Petr 2/2.

W przeciwstawieniach: »odstąpić, opuścić ... naśladować« (2): odſtępuieſz go y ſwiętey woley iego/ á náſláduieſz ſwiátá tego/ nie niedbáiąc o ſwięte miłoſierdzie iego RejPos 30v, 173v.

W charakterystycznych połączeniach: naśladować ludzkich dum, myśli krewkich, skażonej natury, pożądliwości, zmysłow (a. smyslności) (2), żądze (2).

Zwroty: »ciała swego (a. naszego) naśladować« (2): Im więcéy ſám ſobie tu przepuſſcżáſs/ á ſwégo ciała naſladuieſs/ tym ciężéy potym będzieſs cirpiál OpecŻyw 191v; SeklKat S2v.

»świata naśladować« [szyk zmienny] (6): RejAp 78v; A nie dáy ſie vwodzić dyabłu kſiążęciu ſwiáthá tego/ ktory cie będzie záwżdy przywodził/ ábyś zápomniawſzy powinnośći ſwey/ náſladował ſwiátá tego. RejPos 24, 30v, 336; Doſtánieć wam do nowégo/ W dómkách wſzyſtkiégo dobrégo: Iedno ſie wy Bogá bóyćie/ A świátá nie náſzláduyćie. KochMRot A4v, B.

4. Wzorować się na kimś, brać przykład z czyjegoś postępowania, starać się być taki jak ktoś, dorównywać komuś; imitari Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, Cn; aemulari Mącz, PolAnt, Cn; sequi Mącz, Modrz, Cn; exemplo alicuius facere, vestigiis alterius instare, subsequi Mącz, Cn; consuescere, insequi JanStat [dopełnienie wyrażone rzeczownikiem oznaczającym cechę lub stan występuje zwykle w połączeniu z przydawką przynależnościową] (438): Subsequi aliquem et imitari, Náśládowáć álbo tráfiáć w cziye obyczáye Mącz 386b; SkarŻyw 136, 227; Imitor ‒ Nasliaduię. Calep [507]a, [507]a; Widzieliſmy nawyżſzego kápłana do nas przychodzącego [...] á on zá nas kreẃ ſwoię ofiáruie. Náśláduymy iáko możem kápłani/ ofiáruymy zá lud ofiárę SkarKaz 158b; SkarKazSej 668b.

naśladować kogo, czego [w tym: w czym (15)] (181): Rozżáluy ſie tey panny dóſtoyné/ a iey vboſtwa naſladuy OpecŻyw 13, 14, 26v, 27, 54; OpecŻywPrzedm c4; PatKaz III 132v, 152, 153, 154v; GlabGad A2; KlerWes A2; H8v; RejPs 66, 175; KromRozm II kv; KromRozm II C6v; GliczKsiąż L7; LubPs aa5v; kiedyby Papież pokory Apoſtolſkiej náſládował/ tedyby tego Tytułu álbo przezwiſká Panu Kryſthuſowi nie wydzierał KrowObr 13v; Leop Deut 18/9, 4.Esdr 15/47, Sap 4/2; BibRadz *3, Lev 18/30, Deut 18/9, 4.Esdr 3/26, Sap 4/2; BielKron 82, 83; KwiatKsiąż O2; Quorum aemulari exoptat negligentiam, potius quam istorum obscuram diligentiam, Których ón dáleko woli niedbáłośći náſliádowáć niżli tych skritych á nieznákomych pilnośći. Mącz 316a, 51d; ktokolwiek iákiey iego cnoty/ choć z dáleká náſládowáć mogł/ ten káżdy/ ábo wielkim cżłowiekiem vroſł/ ábo w dziwnej miłośći ludzkiey vmárł GórnDworz B7v, E7; RejPos 314v; BiałKat 148v, 151; WujJud 135; zgołá náſláduymy ſług tych/ ktorym gdy Pan wodę przynieść roſkazał/ wnet go vſłucháli RejPosWstaw 44v; BudBibKaw A2v; WierKróc Av; CzechRozm 12βv, 201v [3 r.]; Bo/ á coż inſzego ieſt mśćić ſię krzywdy/ iedno náśládowáć [imitari] złośći tego ktory pirwey obráźił? ModrzBaz 68, [41]v, 42, 61v; KochPs 73; Tá młodziuchno owdowiawſzy/ wiecżną cżyſtość P. Bogu/ náſláduiąc mátki ſwey/ obiecáłá. SkarŻyw 195, 62, 185, 202, 263, 456 (10); CzechEp 62, 140; NiemObr 82, 97; Ia wolę prawdę głupią niż wáſzych chytrośći Náſzládowáć ZawJeft 36; A mnie k temu wſzytkiému godźi ſie gotowáć/ Iżbych mógł oycowſkiégo męſtwá náſzládowáć. GórnTroas 21; Láćińſki tłumácz náſládował podobno lepſzego y prawdźiwſzego Graeckiego exemplarzá. WujNT przedm 11; Haeretycy dziśieyſzy náśláduią niezbożnośći Zydowſkiey y Pogáńſkiey WujNT 60, przedm 9, 15, 16 [2 r.], s. 243, 288 (12); SiebRozmyśl Mv; SarnStat 1264; SkarKazSej 661b; Wſzák mędrzec każe náśládowáć mrowki/ Idźże też y ty przyrodzonym śladem/ Zá chytrym gádem. KlonFlis E3. Cf Zwroty,

naśladować kogo, co [w tym: w czym (3)] (11): GliczKsiąż O; Cżáſu krolá Sálomoná krolował Smerdes/ [...] ktory Rzecżpoſpolitą y práwá Egipcżánom vſtáwił/ ták iż y Solon Grek y Włoſzy wiele iego praw náſládowali. BielKron 8v; WierKróc A3; CzechRozm 51; y powiedział iey áby Iezábelę w wydzieraniu tey winnice nienáſladowáłá SkarŻyw 88; ták wielki gniew ná ćiáło ktorego [!] do grzechu wiodło/ chwálić y náſládowáć bárzo ſię godzi. SkarŻyw 321; ActReg 114; Calep [507]a; WujNT 509, 777. Cf »[czyj] żywot naśladować«.

naśladować kogo (G a. A) [w tym: w czym (79)] (187): Oracż niegdy w mieśćie chodząc A na ſtany ludzkie pátrząc: Nácżął ſam z ſobą rozmawiáć/ Ktorychby miał náſládowáć BierEz Pv; OpecŻyw 77, 130v, 135; OpecŻywPrzedm C3v; TarDuch B7v; Tego chwal á naſladuy ktoryby chciał vmrzeć mogąc być żyw. BielŻyw 145, nlb 15 [2 r.]; RejPs 34v; KromRozm I F2; MurzNT 28v; KromRozm II f2, t4v; KromRozm III B5v, H8; GliczKsiąż C8, E2v, E6v, F4v, F8, I4v, Kv; LubPs Y3v, bb6; KrowObr 6, 72 [2 r.], 79v, 190; Náſláduyże iedno tych ktorzy w ſwey zacności/ Wiedli záwżdy ſwe ſtany w zacney pocżćiwośći. RejWiz 3v, 111v; BibRadz *4v, *5v, I 121, 4.Esdr 15/46; ty zyemie Pan Bog Pogáńſkie dla złośći ich á báłwochwálſtwá im wzyął á wam dał/ tákież y wam może vdzyáłáć/ ieſli ich náſládowáć będzyecie. BielKron 45; á vcżynił to Ceſarz Máximilian nie nowym przykłádem/ ále przodów ſwoich náſládował BielKron 231, 79v, 86, 219v; KwiatKsiąż F3, P; Graecos imitari, Náſláduyę Greków álbo ſie vczę po grecku. Mącz 148a, 20c, 110c, 166a, 393c [2 r.], 418d; OrzQuin C3v; GórnDworz H2v, L4v, Gg4v; HistRzym 84; RejPos 70v, 177v, 281v, 337, 339v; BiałKat 35v, 148v, 331; KuczbKat 100, 435; RejZwierc 271; WujJud 58, 83, 89, 189, 209v, 242, 247v; RejPosRozpr c3v; RejPosWstaw [1102]; HistHel D2v; CzechRozm 54, 68v, 83v, 225, 233; Boć to podał Páweł S: ktorego ia náśláduię [quem ego authorem vehementer sequor]/ gdy ták piſze: Vcżynku ſwego niech doświadcży káżdy ModrzBaz 58v, 5v, 11v, 29v, 54, 79; SkarJedn 54, 126, 140, 306, 352 (8); Apoſtoł ták ſwych wzywa: Náśláduyćie mnie iáko y ia Chryſtuſa náśláduię. SkarŻyw A5v, 28 [2 r.], 29, 32, 35, 185 (19); StryjKron 1, 385; CzechEp 14, 47, 49, 51 [2 r.], 52 (17); NiemObr 20, 72, 96, 99, 139 (10); KochMarsz 155; WerGośc 265; PaprUp D2v, H2v, I; Phil B, P, R3; GórnTroas 50; KochFrag 25; LatHar +10, 196, 323, 351; Nie żeby nam to wolno nie było: ále żebyſmy wam ſámi śiebie ná wzor dáli/ ábyśćie nas náśládowáli. WujNT 2.Thess 3/9, przedm 16, s. 8, 56, 193, 252, 259 (20); SarnStat 59, 1306; O mytnicy/ poborcy/ lichwiárze/ łákomcy/ náśláduyćie tego Zácheuſzá. SkarKaz 457b, 85b, 349b; Náśláduyćie onego Chrześćijáńſkiego krolá/ ktory z woyſkiem wyćiągnąwſzy/ ná chorągwi ſwoiey námálowáć kazał ptaká SkarKazSej 670a, 661a, 690b. Cf naśladować kogo około czego, kogo czym.

naśladować kogo około czego (1): Przetho by około nakłádow lepiey náſládowáć vczonych w Práwie GroicPorz dd3.

naśladować kogo czym (1): obatzmy ieſli tho tzynićie/ co Kryſtus Syn Boży roſkazał/ ieſli pokorą Páná Kryſtuſá náſláduiećie KrowObr 6.

naśladować kogo, czego po przeczeniu [w tym: w czym] (47): KromRozm I E; Nye będźyeſz náſládował zgráye/ iżebyś źle czynił KromRozm II q2v, dv; KromRozm III M6v; LubPs Kv; KrowObr 240; BibRadz Prov 3 arg, Os 4 arg; BielKron 173v, 194v, 419v; GórnDworz E6v; WujJud 104; ModrzBaz 14, 88, 103; SkarJedn A4v, 165, 234, 330, 353, 401; Ludzkich wywrotów nie náśláduię/ To vſty mówię/ co w ſercu czuię KochPs 21; Nienáſláduy Pháráonowey zátwárdziałośći/ ábyś znim ná dno piekielne pogrążony niezginął. SkarŻyw 168, 47; Zowąc ſię Piotrowym namiástkiem onego nie náśláduie. CzechEp 107 marg; Dla tegoć ono y Piotr ś. w tym ſię oświádcża/ jż nie náſládowáli baiek ſubtylnie zmyślonych/ opowiedáąc moc Páná Iezuſá Chriſtuſá CzechEp 208, 38; NiemObr 8, 142; GórnRozm G4; Czemu nie náſzládowáć mężnéy Amázony/ Co biłá Greki/ bróń iéy/ nie miáłá obrony GórnTroas 47; KochPij C3 [2 r.]; WujNT Matth 23 arg, s. 99, 232. Cf »[czyich] postępkow naśladować«, »przykładu [czyjego] naśladować«, »spraw [czyich] naśladować«.

naśladować w czym (110): Serce téż moie pyſſné/ racż zmienitz ku ſwięté pokorze/ ijżbych cie w niéy przez wſſytek cżas żywota mégo naſladowál OpecŻyw 135, 130v; OpecŻywPrzedm C3v; PatKaz III 132v, 152, 154v; KlerWes A3; KromRozm I D4v, F2; KromRozm II dv, f2; ten koſćyoł zowyemy koſćyołem [...] krzeſćiyáńſkim/ náſláduyąc w tym páná Kryſtuſá/ ktory ſam ij koſcyołem ſwym v Máthuſſá S. názwał. KromRozm III B5v; Niechby wtem náſládowáli oracżow/ ktorzy náſiawſſy zboża/ nye záraz gdy wznidzye onego żną álbo ſieką/ ále gdi ſie yuż będzye godziło. GliczKsiąż I4v, C8, E6v, F4v, F8; LubPs Kv, Y3v, bb6; KrowObr 6, 79v; RejWiz 111v; BibRadz *4v; BielKron 219v; Exemplo alicuius facere, Naśladowáć kogo w czym/ Ták czynić yáko kto. Mącz 110c; Degenero, Odradzam ſie od ſwego rodzáyu/ to yeſt/ nie náſláduyę w záchowániu y w cnocie, Mącz 143d, 393c, 418d; GórnDworz E6v, H2v, L4v, Gg4v; RejPos 70v; KuczbKat 100, 435; Co też wáſzy bacżąc/ przed tym ſie máłą trzodą rádźi zwáli/ náśláduiąc w tym Ewángeliey WujJud 135, "83, 104; RejPosRozpr c3v; lecż y ten/ oycá náſládował. W tey ſproſnośći pogáńſkiey/ iż báłwány chwalił/ A ſwą myſl y też ſerce/ od Bogá oddalił. HistHel D2v; WierKróc Av, A3; ále ſie też y náſládowáć/ w tym co ſam ná przykład wſzyſtkim vcżniom ſwym [...] iáko Pan/ po ſobie zoſtáwił/ kazał CzechRozm 225, 54, 83v, 233; ModrzBaz 103; Y pułtorá tyśiącá lat Zydom nie pomaga/ iż ſwych przodkow w niedowiárſtwie náſláduią. SkarJedn 354, 243, 330, 378, [d10]; SkarŻyw 88, 185, 459, 593; TALes záś Mileſius/ [...] wſzyſtki rzeczy z wody być ſtworzone wywodził/ náſláduiąc w tym podobno Homeruſſa wſzyſtkieÿy dawnieyſzey Philoſophiey Autora StryjKron 1; CzechEp 49, 51, 65, 316 [2 r.], 336 (9); NiemObr 8, 99; bym go rad/ iáko y w rymie náſzládował. KochMarsz 155; WerGośc 265; Dźiwna to rżecz ieſt/ ze wy Polacy cudzoźiemcow w rżeczách dobrych náśladować niechcećie. GórnRozm G4; PaprUp D2v, H2v; Phil B, P, R3; GórnTroas 50; KochPij C3; Tegom téż pewná/ że mię nie miłuie: Niémam mu zá złé/ mnie w tym náſzláduie. KochFrag 25; LatHar +10, 351; WujNT przedm 16, s. 252, 509, 660, 799, 869; Byśćie [...] w czyſtośći/ y w cnotách świętych ſię kocháły/ A téy to świętéy pánny/ w tym náſzládowáły. SiebRozmyśl Mv. Cf »naśladować w pisaniu«, »w postękach [kogo] naśladować«, »w sprawach [kogo] naśladować«, »we wszem naśladować«, »w żywocie [kogo] naśladować«.

Ze zdaniem dopelnieniowym [w tym z zapowiednikami: tego (6), w tym (4); zaimek względny (7), aby (2), ] (10): OpecŻyw 51; Bo coż inſſego yeſt dzyecyę zgorſſyć/ yedno mu s ſiebye zły przykłád [...] dać/ áby też tego náſládowáło/ coby v nas álbo vſlyſſáło/ álbo vyrzáło. GliczKsiąż D7v; [Luter pisał listy do papieża] áby go też wtym nikt nienáſládował iż popędliwie ná Stolec Papieſki piſał BielKron 194v; OrzQuin C3v; BielSpr 35v; WujJud 245, 247v; SkarŻyw 194, 321; co dobrego w tych źiemiách ieſt/ náśládowáć tego niechcećie. GórnRozm D3.

W połączeniu szeregowym (1): Moim ty żyi przykłádem, moich obyczáiów Stároświetſkich náſzláduy y mocno ſię trzymay: A to coć przykázuię, pomni záwſze pełnić. CiekPotr 20.

W przeciwstawieniach: »opuścić, strzec się, wzgardzić ... naśladować« (3): OpecŻyw 14; BielKron 401; Bo to wſzytko ná cnotę należy/ rzecży złych ſię ſtrzec/ á zacnych ſpraw náśládowáć [vitiosa fugere, praeclara autem aliorum facta imitando consectari]. ModrzBaz 61v.

Zwroty: »naśladować drogi [czyjej]« = insistere vestigiis JanPrzyw (2): Ten [Józafat] ſie záchowawał w boiáźni Bożey/ náſláduiąc drogi prádzyádá ſwego/ bowiem wſzytki błędy zniewieściáłe z zyemie Iudá wykorzenił BielKron 84; SarnStat 943.

»[czyich] obyczajów, zwyczajów naśladować« = ritum profiteri Miech; persequi mores Mącz; mores imitari Modrz [szyk zmienny] (20:6): BielŻyw 88; MiechGlab 27; DiarDop 103; GliczKsiąż G4v; [Nero] Godował záwżdy od południá áż do połnocy. A kto náſládował iego obyczáiow/ ná tego był łáſkaw/ y vbogáćił go vrzędy. BielKron 115, 145, 180, 253v, 341v, 343 (8); I tego też czo ieſt w mieśćiech gdzieſmy ſię rodźily zwycżáiu nawięcey náſladuiemy KwiatKsiąż Fv, B4v Gv; Mącz 386a [2 r.], 410b; RejAp E3, 152; RejPos 205v; RejPosWstaw [1434]v; Aż ich wiele zchłopiáło/ w tych ſtaniech Rycerſkich/ Náſláduiąc zwytzáiow wſzelákich omierzłych. Skáżonych chłopſkich. WierKróc B; ModrzBaz 14; StryjKron 462; CiekPotr 20.

»opak naśladować« (2): Ewángelikowie Páwłá S. opák náſláduią. WujNT 654 marg, Yyyyy3.

»pilnie naszladować« = insequi et amplecti satagintes JanStat (2): Nád iéy grobem niech wzdycha/ kto cnotę miłuie/ A iey świętych poſtępków pilnie náſzláduie. PudłFr 65; SarnStat 899.

»naśladować w pisaniu« = authorem sequi, imitari Mącz [kogo] (4): Authorem aliquem sequi. Náśládowáć w piſaniu/ álbo/ w mowie którego skłádáczá. Mącz 20c, 51d, 166a; NiemObr 142.

»[czyich] postępków, uczynków naśladować; w postępkach (a. postąpieniu), w uczynkach [kogo] naśladować« = imitari vestigia JanStat [w tym: po przeczeniu (2)] [szyk zmienny] (6:1;3:2): Naſládowáłáś (wiedz wiedząc) nienawyſznego Bábilonu we wſſech vcżynkách iego [Odibilem imitata es in omnibus operibus eius] Leop 4.Esdr 15/48; BielKron 419v; KwiatKsiąż C3v; Iż pilni záwżdy onego Báránká niewinnego/ [...] á náſláduią go w káżdym poſtąpieniu iego. RejPos 339v, 337; CzechEp 22; PudłFr 65; OrzJan 49; Siedzących ná ſtolicy Moyzeſzowey roſkazánia ſłucháć każe/ ále vczynkow ich nie náśládowáć. WujNT 94; SkarKaz 85b; SarnStat 369, 382.

»[jakiego a. czyjego] przykładu naśladować« = imitari exemplum Modrz, Cn; moneri exemplo Calag; insistere exemplis JanPrzyw [w tym: po przeczeniu (4)] [szyk zmienny] (31): MurzHist M3; KromRozm II k; DiarDop 114; LubPs L4v, O6; GroicPorz gg2v; BibRadz *2v; A do ſwych ſtároſt piſał w ty ſłowá/ áby náſládowáli przykłádu dobrych páſterzow/ ktorzy tylko ſtrzygą owce ná pożytek/ á nie golą ich áni łupią s ſkory. BielKron 140; RejPos 313v; RejPosWiecz2 90v; RejPosWstaw [412]v; Przykłády przodkow náſzych ácż ſą wáżne/ wſzákże nie wſzytkich náſládowáć mamy. CzechRozm **4, 239, 244v; Cżemużbyſmy też y my niemieli náśládowáć Rzecżypoſpolitych dobrze poſtánowionych przykłádow? ModrzBaz 91, 13v, 14, 14v, 15; Calag 183b; SkarŻyw 71, 269, 309, 358, 497; Phil I; LatHar 468; WujNT 292; SarnStat 943; SkarKaz 637a; Niepomnią ná Záphirę/ ná Ananiaſzá: Náśláduią przykłádu chytrego Iudaſzá. KlonWor 50.

»[czyich] spraw naśladować; w sprawach [kogo] naśladować« = similare operibus Vulg; facta imitando consectari Modrz [w tym: po przeczeniu (4)] [szyk zmienny] (22;2): RejPs 58, 201v; Tobieć Pietrze nie krziwi nicz Darmo bys ſię ſniemi chczał bycz Iż twych ſpráw nienaſladuya RejKup y4v, r5v, z8v; ſą niekthorzy co náſláduią ſpraw y złośći oney krolowey Iezabel. RejAp BB8, 155; RejPos 71, 106v, 15βv, 164v, 209v, 281v; Ci ktorzy w ſzátánie mieſzkáią/ ſzátáńſkich ſpraw záwżdy náſláduią. RejPosWiecz2 93v marg; BudBib 4. Esdr 16/52; CzechRozm 242v; ModrzBaz 61v; KochPs 162; SkarŻyw 103, 271, 472, 497; A my nie nie bacżąc tego/ dobrodźieyſtwá Páná ſwego/ wolemy świátu folgowáć/ iego złych ſpraw náśládowáć. ArtKanc D8v; KołakCath A4.

»naśladować stop, śladów, tropów [czyich; zawsze Chrystusa]« (2:1:1): WujJud 93; CzechRozm 233; Boć y Chriſtus vćierpiał zá nas zoſtáwuiąc wam przykład ábyśćie náśládowáli ſtop iego [vobis relinquit exemplum, ut sequamini vestigia eius]. WujNT 1.Petr 2/21; WysKaz 26.

»jako jednym śladem naśladować« (1): Bo yáko on cżynił/ thák go też oni yáko iednym ſládem náſládowáli GliczKsiąż E2v.

»we wszem (a. wszytkim) naśladować« (8): OpecŻyw [27]; BielŻyw nlb 15; RejPs 34v; Tákżeć y Apoſtołowye nápełnyeni duchem śwyętym/ miſtrzá ſwego w tym (yáko we wſſyſtkim) náſláduyąc/ nye wſſyſtkyego rázem vczyli KromRozm II t4v; KwiatKsiąż F3; ludźie młodego wieku máią to ſobie zá rzecż piękną y oſobną/ rodźicow ſwych we wſzem náśladowáć [vestigia parentum sequi], ModrzBaz 11v, [41]v; SkarŻyw 452.

»na złe naśladować« (1): ábyſmy tłumu ludzi ná złe nie náſládowáli SkarJedn 165.

»żywota (a. życia) [czyjego], [czyj] żywot, w żywocie [kogo] naśladować« = comitari vitae, vitam exprimere Mącz [szyk zmienny] (14:1:2): PatKaz III 154; TarDuch B7v; A ták márnie zginie on nędzny człowyeczek/ [...] á náſláduiąc żywotá zwierzęcego też prawie iáko wzwierzę ſie obroći. RejPs 73v; GliczKsiąż H2; KwiatKsiąż B4v; Mącz 61a, 321a; RejPos 209v; GrzegŚm 41; Lecż dla tego pámiątki y málowánia Świętych mamy/ ábychmy cnot y żywotá ich náśláduiąc/ w nich Páná Bogá chwalili WujJud 50; SkarŻyw 178, 245, 471; ArtKanc O14v; Chrześćijánie dziatkom ſwoim máią dáwáć imioná nie pogáńſkie/ ále świętych ludźi: áby żywotá y cnot ich náśládowáli. WujNT 196, przedm 15, s. 232.

Szeregi: »naśladować i chcieć dostępić« (1): Przez rozmyſlanijé tedy cżęſté żywota Iezuſowégo/ ſerce [...] żądá naſladowatz ij chce doſtępitz iego wielkié tznotliwoſci OpecŻywPrzedm C4.

»nie chodzić drogami [czyimi], ale naśladować [kogo]« (1): żeś nie chodził drogámi oycá twoiego/ áleś náſládował Achábá/ nád to pobiłeś brácią lepſze nád ſię/ przepuśći Pan Bog ná cię plagę wielką BielKron 86.

»[przy kim] trwać i naśladować« (1): Abo co wżdy nam tákiego pokaże prawdźiwie y ſkutecżnie w cżym by przy Apoſtołách trwáli/ y w cżym ich náſládowáli? CzechEp 363.

»wyknąć i naśladować« (1): iużbyśćie pánowie Polacy chćieli obycżáiow Węgierſkich wyknąć y náśládowáć BielKron 401.

5. Postępować w określony sposób, przestrzegać czego; starać się być jakim; imitari HistAl, Modrz, Vulg, Jan Stat; sequi HistAl, Vulg; sectari Vulg; aemulari PolAnt [kogo, czego] (126): Rzecżi ſprawiedliwey naſladuj, nie leda ocż ſie prawuy. BielŻyw 19, 126; RejPs 72v; KromRozm I D2v, D4, M3v; potem powiedźiáł/ iako śię naoſtatek ſtyi ſwyi niecnoty vpamiętał ktoréi przes wielé lát nasladowáł MurzHist L4v; KromRozm II m3; Diar 48; Lecż ty moy miły brácie s krześćiáńſkiey cnoty/ Náſláduy kędy możeſz cnotliwey proſtoty. LubPs gg2; BielKron 81; KwiatKsiąż L, M3v, P; BiałKat 136; WujJud 20, 38; ModrzBaz 68; zbytków ſwych przeſtáć nie mogą: áni miernośći żadnym obyczáiem náſzládowáć chcą/ przez którąby y rozum/ y zdrowié ſpełná záchowáć mogli. KochPij C2; náturá ludzka łácno vpáda we złośći/ ták iże y rádźi náſzláduiemy wyſtępków. SarnStat 240; PowodPr 78; O nieoſzácowána dobroći y ku Rzeczypoſpo: miłośći/ kto ćię dźiś náśláduie? SkarKazSej 669a.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: tego (3), to; zaimek względny (7), aby] (8): káżdy człek [...] ma tego náſládowáć áby był roſproſſczon ku weſćiu do ſtráconey oyczyzny twoiey. RejPs 181, 55v, 87v, 180; KromRozm I C; co ieſt vććiwego náſláduyćie KrowObr 225v; BibRadz Eccli 51/23; Abowiem czemu ſie będąc młodymi zwycżáiemy/ tegoſmy będąc ſtárſzymi zwykli náſladować KwiatKsiąż Fv.

W przeciwstawieniach: »strzec się (3), chronić się (2), opuścić (2), wiarować się (2), gardzić, odrzucać, odstawać, poniechać, wystrzegać się ... naśladować« (14): Trzecié rozmyſlanijé żywota Iezuſa miłégo/ naucżá nás cżego ſie mámy wiarowatz/ a cżego naſladowatz OpecŻywPrzedm C3v; RejPs 55v; HistAl K4v; KromRozm I H2, L2v; KrowObr 187; KwiatKsiąż H3v; BiałKat 136; ModrzBaz 136v; NiemObr 156; Chrońże ſię chćiwośći młodźieńſkich: á náśláduy ſpráwiedliwośći WujNT 2.Tim 2/22, s. 518, 595, 1.Tim 6/11.

W charakterystycznych połączeniach: naśladować cichości, lubości (2), miłości (4), niecnoty, niezbożności, nikczemności, pobożności (2), prawdy, prostoty, pychy, szczerości, występku; naśladować chwalebnie, prawdziwie, sprawnie, wybornie; naśladować sercem, usiłowanim.

Zwroty: »cnoty naśladować« [szyk zmienny] (8): Puſtelnik ſie z drabem potkał/ A łáſkáwie go námawiał: Iuż przeſtań ſynu żołdowáć/ Bo maſz cżás cnot náſládowáć. BierEz P; KochSat B4; RejZwierc 140v, 142; DIonizius będąc w Papieſkim vrzędzye/ Wſzelkich cnot náſládował nie kochał ſie w błędzye PaprPan R4; KochPs 160; KochFrag 51 [2 r.].

»(co jest, czego) dobrego naśladować« = aemulari bonum PolAnt; rectam sequi sententiam Modrz; imitari a. sectari bonum Vulg [szyk zmienny] (9): człek [...] ſpoẃinnoſći miłoſći páńſkiey/ á wziętego dobrodzieyſtwá ma co ieſt dobrego ſpráwnie náſládowáć. RejPs 180, 55v; KromRozm I H2, L2v; BibRadz Eccli 51/23; ModrzBaz 1; WujNT 595, 1.Thess 5/15, 3.Ioann 11.

»naśladować dobroci« (6): WróbŻołt 37/21; HistAl 18; LubPs bb2; Ktorzy oddáią złe zá dobre/ vwłacżáli mi/ żem náſládował dobroći [quoniam sequebar bonitatem], Leop Ps 37/21; SkarŻyw 114; CzechEp 405.

»z wielką pilnością naśladować« (2): KwiatKsiąż M; z wielką pilnoſcią náſládowáćbyſmy mieli ſpraw á vcżynkow dobrych/ ſtháráiąc ſie/ zá pomocą Duchá Páńſkiego/ iákobyſmy ie wykonáć mogli RejPosWstaw 22.

»[jakiego] sposobu [w czym] naśladować« (2): Methodicus, Który krótkiego á yáſnego ſpoſobu w vczeniu náſliáduye. Mącz 219c; GórnTroas 5.

»naśladować sprawiedliwości« = sectari a. sequi iustitiam Vulg, PolAnt; iustitiam colere JanStat [szyk zmienny] (14): Tego ſobie za króla wybierzcie [...] ktory łży nie miłuie á ſprawiedliwoſci naſladuie BielŻyw 148; RejPs 16v; Ieſli będzieſz náſládował ſpráwiedliwośći/ doſtánieſz iey Leop Eccli 27/9, Rom 9/30; BibRadz Prov 21/21, Eccli 27/8, 2.Tim 2/22; Spráwiedliwośći ſpráwiedliwośći násláduy/ ábyś żył y (ábyś) poſiadł ziemię/ ktorą Iehowa Bog twoy dáie tobie. BudBib Deut 16/20; CzechRozm 196, 197v; WujNT 1.Tim 6/11, 2.Tim 2/22; Nawysſzé tedy dobro ieſt w tym żywoćie/ ſpráwiedliwośći náſzládowáć/ y iednému káżdému co iego ieſt przywłaſczáć. SarnStat 138, 240.

»naśladować dobrych (a. świętych, a. uczciwych itp.) uczynkow, spraw, postępkow« [w tym: spraw a uczynk0w (1)] [szyk zmienny] (7:2:1): WróbŻołt B6; BielKron 88; maſz náukę Páńſką/ Iáko maſz powinność ſwą chowáć Krześćijáńſką. [...] Náſláduiąc dobrych ſpraw ſercem ſwym prawdziwie. RejPos 156v, 189v; [Chrystus] dał ſiebie ſámego zá nas/ áby nas odkupił od wſzelkiey niepráwośći/ y ocżyśćił ſobie oſobliwy lud/ kthoryby dobrych vcżynkow náſládował. RejPosWiecz3 98v; RejPosWstaw 22; NiemObr 116; WujNT 518; Y poſtempkow vcżćiwych záwſzem náſládował. CzahTr K2.

»naśladować złości, złego« = imitari vitia JanStat [szyk zmienny] (3:2): KromRozm I H2; BibRadz Ps 119/150; RejAp 30v; Namilſzy/ nie náśláduy złego/ ále co ieſt dobrego [noli imitari malum, sed quod bonum est]. WujNT 3.Ioann 11; przyrodzenié człowiecze łácniéy vpada ku złému/ ták/ iże złośći ráczéy náſláduiemy. SarnStat 138.

Szeregi: »naśladować a być pilnym« (1): vpomináiąc ie/ áby náſládowáli cnotliwey powinnośći ſwoiey/ á byli pilni dobrego ćwiężenia. RejWiz 1.

»naśladować i przestrzegać« (1): wiele rzecży ludźie pobożni/ z náuki Apoſtolſkiey zwykli pokázowáć: ktorych ći náſládowáć y przeſtrzegáć miáią/ ktorzy chcą zá Chriſtuſem chodzić CzechRozm 225v.

»nie naśladować ani sprawować« (1): o dobroći powiádaſz á namniej iey nie náſláduieſz áni ſpráwuieſz [ipsa nullatenus imitaris nec operaris] HistAl I8.

»albo naśladować albo szukać« (1): A choćiażbym też nic nowego tu nieprzyniosł/ przedſię/ gdy kto cżego dobrego álbo náśláduie/ álbo ſzuka [tamen rectam vel sequi vel inquirere sententiam]/ tedy to poćieſzna onemu cżłowiekowi być ma/ ktory Rzecżypoſpolitey wſzego dobrego zycży [!]. ModrzBaz 1.

»używać a naáladować« (1): tey dáremney ſzárey pychy tylko pogáni á ludzie niewierni chociay y Krześćiáńſcy vżywáią á náſláduią. RejZwierc 139.

W przen (3):
Zwrot: »naśladować drogi [jakiej]« (3): RejPs 33v, 166v; A dla thego cżłowiek ma náſládowáć drogi przez którą by mogł zbáwienie odzierżeć/ to ieſt ma przykazánie Boże chowáć HistRzym 122.
a. Poszukiwać, starać się o co, dbać o co; sequi Mącz, Vulg, JanStat; sectari Vulg [w tym: kogo (1), czego (24)] (25): á takich przyiaciół naſladuy ktorychby ſie nieſromał ku potrzebie proſić. BielŻyw 15; [ich też niemało] ktorzy zbáwyenya duſſnego náſláduyąc/ gdy ná ty nowe káznodźyeye [...] nápádną/ przygadza ſye im to co głodnym/ iż co ſye im nágodźi/ to chćiwye á łákomo yedzą KromRozm II a3v; nic zacnego zá ſwego żywotá nie vcżynił/ bo záwżdy/ roſkoſzy náſládował BielKron 342; Gratiam Caesaris sequi, Láski Ceſárskiey náśládowáć/ to yeſt. ſtać o yego łáskę. Mącz 384c; StryjKron 747; SarnStat 467.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): ſerce náſſe ieſt zniewolone wćięſzkoſćiách grzechów náſſych ma ſſukáć á náſládowáć/ iáko by było przez łáſkę páńſką ná ſwobodę á ná miłoſierdzie wypuſſczone. RejPs 182.

W charakterystycznych połączeniach: naśladować łaski, miłości, odpłaty, przyjacioł, szczęścia, zbawienia; naśladować barzo, mocnie.

Zwroty: »pilnie naáladować« (1): Pokoyu pilnye náſláduy chceſzli pocżćiwye żyć LubPs 12.

»pokoju, co się ku pokojowi ściąga naáladować« = pacem sequi PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (10:1): PatKaz III 141, 143v; RejPs 50, 189v; Co ſye ku pokoyowi ſćyąga naſláduymy. KromRozm I C, C; LubPs 12 [2 r.]; BudNT Hebr 12/14; KołakSzczęśl C; Náśláduyćie pokoiu ze wſzytkimi/ y świątobliwośći: bez ktorey żaden nie ogląda Bogá WujNT Hebr 12/14.

»na wszem naśladować« (2): y owſſem iem to przykro bárzo odemnie gdy ie ſtego vpomnam áby go [pokoju] náwſſem náſládowáli. RejPs 189v, 147v.

»naśladować zbytku« [szyk zmienny] (2): táko ſtárzy iáko y młodźi/ zbytkow náſláduiemy/ á czuiąc y wiedząc ſámi w śmierć bieżymy. SienLek 14v; Phil R4.

Szeregi: »miłować a naśladować« (1): Wſſyſtcy miłuią dáry/ á náſláduią odpłáty [omnes diligunt munera, sequuntur retributiones]. Leop Is 1/23.

»szukać, (a, i) naśladować« (5): Szukay pokoyu y barzo yego naſzladuy PatKaz III 141, 143v; RejPs 182; A ták iákoż ſie tu nie zápłonąć gdy ſobie kto wſpomionie/ iż biega imion inſzych ſzukáiąc/ inſzych przezwiſk náſláduiąc/ gdyż żadne ine imię nie może być názwano zbáwicielem RejPos 33v; KołakSzczęśl C.

»ścigać a naśladować« (1): Na koniec gdy ták náuk iákoby po wſſyſtkim ſwiećie vćiekáiących śćigał á náſládował/ poiman był od zboiec morſkich Leop *B2.

»naśladować, żądać« (1): NAśláduyćie miłośći/ żądayćie dárow duchownych [sectamini caritatem, aemulamini spiritualia] WujNT 1.Cor 14/1.

b. Zajmować się czym, brać udział [czego] (10): Rzemieſła naucż ſie ſłuſznego á iego naſladuy BielŻyw 52, 2; Ktory ſpráwuię [!] źiemię ſwoię/ ná gie [lege: naje] ſie chlebá/ ale który náſláduie proznowánia [sectatur otium]/ będzie pełen niedoſtátku. Leop Prov 28/19; lepiey ieſt [...] domoſtwo ſwoie/ żonę y dzyatki przez ten cżás ośiroćiáłe/ lubym widzeniem dáley opátrzyć/ niżli walek tákich s ſwoią ſzkodą náſládowáć. BielKron 58; Nektánábo [...] náſládował vcżenia wielkiego/ zwłaſzcżá gwiazdárſkich náuk álbo cżárnokſięſtwá. BielKron 122; [tedy księgi mają być przeglądane] wyiąwſzybyſmy zgruntu ſpánia naſladować/ albo w gnuśnym proznowaniu gnić chćieli KwiatKsiąż Gv, C3v, K2v; [dworzanin ma umyślić] áby w lewo nie záchodził/ á ſproſney miłośći nie náſládował GórnDworz Mmv.

W przeciwstawieniu: »naśladować ... strzec« (1): Ktore [Cesarstwo] gdy pocżął ſpráwowáć/ náuk náſládował/ walk á roſterkow ſtrzegł BielKron 145v.

W charakterystycznych połączeniach: naśladować ćwiczenia, nauki, proznowania, rzemiesła, uczenia (2), walki.

6. Udawać co lub kogo, odtwarzać, starać się przypomić kogo lub co swoim wyglądem lub zachowaniem; czynić się podobnym do kogo, robić coś podobnie (21):

naśladować kogo, czego (13): [drozd] na Wioſnę w ſpiewaniu ſwoiem dziwne tenori wypuſzcża tak iż też cżłowiecżego ſpiewania barzo naſladuie FalZioł IV 25c, V 54v; GliczKsiąż Q3; BibRadz I 7a marg; KwiatKsiąż B3v; Hyena genus animalis, Zwierzę Africkie które człowieczego głoſu y wymowy násláduye. Mącz 160a; HistRzym 116v; niektore poſtronne narody/ wyobráżenia náſzych pieniędzy náśládowáły [figuram nostrorum nummorum imitati sunt]/ á tym ſpoſobem/ ſwoie do nas przynieśli ModrzBaz 34v; káżdego z oſobná káznodzieię/ głoſu y ſpoſobu náſláduiąc/ przed mnymi go opiſowaŁ SkarŻyw 308; Niechże tedy przeſtáną xięża Papieſcy tymi przykłády mordow ſwych tyrańſkich bronić/ gdyż im ták wiele ſłużą iáko Kocżkodanom ſpráwy ludzkie/ ktorych pod cżás náſláduią. CzechEp 52; KochDz 106; A ma náśládowáć żołwiá (iáko ſtárodawna przypowieść ieſt) który z twoiey ſzázuły nie wynidźie. WerKaz 290; KlonFlis E3.

naśladować co (2): imitatrix boni voluptas, Cnotę roſkoſz náſliáduye. Mącz l66a, 276b.

naśladować kogo (G a. A) (5): Patrizo, Czinić yáko ociec náſládowáć oycá Mącz 283d; Calag 119b; CzechRozm 220 [2 r.]; Calep 762a.

naśladować w kim czym (2): Nye dobrze tedy cżynyą nyektorzy rodzicy/ ktorzy ſynowi ſwemu poſtánowyonemu pilnosći á prace ſwey nyeohcą okázáć. Snadź wtem náſláduyą ptáſtwá GliczKsiąż Q3; CzechRozm 220.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): igráiąc nád morzem z dziećmi rowienniki ſwymi/ to co w kośćiele widziáł/ obycżaiem dziećinnym náśládowáć chćiał. SkarŻyw 388.

Zwrot: »jako koczkodan, jako małpa naśladować [kogo]« (1:1): CzechRozm 220; Sámá namędrſza miſtrzyni náturá/ Vcży rzemięſłá dowćipnego gburá/ Iey náſláduie/ iáko więc z dáleká/ Máłpá człowieka KlonFlis E3.
Szeregi: »naśladować a przypodabiać się« (1): Z tey przycżyny bywaią ludzie leniwi/ Złey pamięcąi [!]/ barzo ſpiączy, Bo naſladuią przyrodzenia zimy á wody/ á przypodobiaią ſie wieku ſtaremu. FalZioł V 54v.

»naśladować i ukazać« (1): Pantominus, Błazen/ kuglarz który wſziſtkich obyczáye/ vmie náśládowáć y vkázáć. Mącz 276b.

7. Prześladować, nienawidzieć; aemulari Mącz, Calep, Cn (4): Zelo et zelor, Emulor, Nawidzę/ z nawiśći náśláduyę. Mącz 512c, 4b; Calep 33b.

naśladować co (1): Tenże Páweł Tytowi roſkázuie/ áby on á nie Vrząd świecki/ áni lud poſpolity (ktorzy [!] [errata: ktory] vcżyć/ á nie náśládowáć go potrzebá) poſtánowił w káżdym mieśćie Kápłany. WujJud 146v.

*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Consector, Vſtáwicznie czego naśládowáć. Mącz 385b.

Wyraz omawiany (1): Y w thym ſłowie náſládowáć możeſz ſie ſpráwić/ iż áni pożycżone áni nábyte nie mogą być ni od kogo/ ták iáko onym ſzalonym dzyewiczam było powiedziano RejAp 124v.

Synonimy: 1. towarzyszyć; 2. następować.

Formacje współrdzenne cf ŚLEDZIĆ.

Cf NAŚLADOWAN, NAŚLADOWANIE, NAŚLADUJĄCY

TK