[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOŚLEDNI (37) ai

niepośledni (11), nieposzledni (2), niepośledni a. nieposledni (24) [zapis -ſl-]; niepośledni KlerWes, ModrzBaz, SkarŻyw (3), WerKαz, BielSen, GostGosp, WitosłLut, GrabPospR; nieposzledni JanNKar; niepośledni a. nieposledni GliczKsiąż, RejWiz, RejZwierz (2), BielKron (3), Mącz (2), GórnDworz, RejZwierc (2), CzechRozm (5), MWilkHist, ActReg, Phil, CiekPotr, PaxLiz; niepośledni : niepośledni a. nieposledni MurzHist (1:1); nieposzledni : niepośledni a. nieposledni SarnStat (1:1).

niepośledni, nieposzledni, nieposledni (36), niepośledny a. nieposledny (1); niepo(s)ledni : niepo(s)ledny Mącz (1:1).

W pisowni łącznej (28), w rozłącznej (9).

Oba e oraz o jasne.

comp niepośledniejszy (19); -ej- (1), -(e)j- (18). [Często bez funkcji porównawczej].

Fleksja
sg
mNniepośledni, niepośledniejszy fNniepośledniå, niepośledniejszå nNniepośledni(e)
G Gniepośledniej, niepośledniejszej Gniepośledniejsz(e)go
Aniepośledniejszy Aniepoślednią, niepośledniejszą Aniepośledniejsz(e)
Iniepoślednim, niepośledniejszym Iniepoślednią I
pl
N m pers niepośledniejszy
subst niepośledniejsz(e)
A subst nieposzlednié

sg m N niepośledni, niepośledniejszy (7). ◊ A niepośledniejszy (2). ◊ I niepoślednim, niepośledniejszym (2). ◊ f N niepośledniå, niepośledniejszå (10). ◊ G niepośledniej, niepośledniejszej (4); -ej (1), -(e)j (3). ◊ A niepoślednią, niepośledniejszą (3). ◊ I niepoślednią (2). ◊ n N niepośledni(e) (2). ◊ G niepośledniejsz(e)go (1). ◊ A niepośledniejsz(e) (1). ◊ pl N m pers niepośledniejszy (1). subst niepośledniejsz(e) (1). ◊ A subst nieposzlednié (1).

Składnia comp: niepośledniejszy między kim, czym (5), niepośledniejszy komu (1), niepośledniejszy czego (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

1. Wyróżniający się wsród innych; non minimus Mącz; [qui] non in postremis est, non postremus, non nihilo aestimandus, non posterior Cn (31): Na oſtatek godźien ieſt niepośledniei dźięki i ten ktory tę Hiſtorią ſwym nákładem drukować dał MurzHist A4; przytym znac wnim wielki rozum/ niepoſlednią naukę MurzHist Kv; ku cżemu rodzicowie poſtáráć ſie máyą/ áby ſynowye ich nyepoſlednyeyſſy byli. GliczKsiąż E7; RejWiz 168v; POmierność w wychowániu/ niepoſlednia cnotá RejZwierz 132v, 143; Fránćiſzek Bátiány/ zwierzchni Karwáckiey/ Dálmáckiey/ Słowáckiey źiemie/ v krolá niepoſledniey łáſki. BielKron 305v, 171v; Erat autem non minima dignitas apud Romanos Augurem esse Nie poſlednia doſtoyność była v Rzimiánów Práktikárzem być. Mącz 20d; RejZwierc 56v; Y to ieſzcże niepoſlednie głupſtwo/ obrzezanie CzechRozm 101v; tedy też z cżłowieká tego miedzy innymi zacnymi pożytkámi y poćiechámi/ ten też niepoſlednieyſzy mamy/ że on wydan ieſt dla grzechów náſzych/ á wzbudzon ieſt dla vſpráwiedliwienia náſzego. CzechRozm 158, 26v, 177; Miedzy tymi bogátymi/ był niepoślednim ten S. Bárnábáſz. SkarŻyw 535; MWilkHist F4v; WerKaz 275; BielSen 18; ActReg 49; Phil D; miłuiąc bowiém W.M. oyczyznę ſwoię [...] nie poſzlednié mieyſcá w oyczyznie W.M. záſtępowáć raczą JanNKar B; Iemu gwoli wybránych Senatorow cżoło/ Y znácżnego Rycerſtwá niepoślednie koło Stáwi ſię WitosłLut A2; GrabPospR K3v; Co poniekąd przyczyną było niepoſlednią, Zem ſynowi małżeńſtwá tego bronił ſwemu. CiekPotr 28, PaxLiz A2v.

niepośledni czym (1): BYłá w Rzymie niewiáſtá vrodą/ bogáctwy/ zácnośćią/ miedzy pierwſzymi Senatorſkimi niepoślednia/ ná imię Aglais. SkarŻyw 440.

niepośledni w czym (2): BielKron 417; Potym do Rzymu ſzedł/ y iako był wnáuce niepośledni/ zá rádą inych/ pierwey Klerykiem/ y potym po ſtopniách kápłanem zoſtał. SkarŻyw 471.

W charakterystycznych połączeniach: niepoślednia(-e, -i) cnota, dostojność, dzięka, głowa, głupstwo, laska, miejsce, nauka, pożytek, przyczyna, rząd, sługa; niepoślednim być.

Wyrażenia: »człowiek niepoślednej wziętości« (1): Famae commendatioris homo, Człowiek niepoſlednei wziętoścy. Mącz 117b.

»niepoślednia rzecz« (1): Acżći y to Mędrcy zá niepoſlednią rzecż położyli/ kto ſie może/ ieſli mu to przyrodzenie dáło/ y zacnym ludziom podobáć przycżyny do złego záchowánia nikomu nie da/ práwá áni żadney niepotrzebney burdy ſie nie ſtrzeże/ ſmierći áni żadney przygody ſie nic nie lęka RejZwierc 138v.

a. W funkcji rzeczownika: »niepośledniejsza« (1): To też niepoślednieyſſa [...] Ze ſwe nieprzyiaciele/ ſktorymi walkę wiodł Wſſytki mężnie pokarał KlerWes Av.
2. Ważny, istotny; non contemnendus Modrz (4): GórnDworz Kk5; ModrzBaz 124v; Gdyż y to niepoſzlednia ieſt część goſpodárſtwá/ vmieć co kupić y przedáć SarnStat 684, 66.
3. Taki, jak być powinien (2): widzę to iż ty przycżyny ktoreś powiedźiał ſą niepoſlednieyſze/ á pewnie tákie ktore ia mam zá prawdźiwe/ y ná ktorych przeſtawam CzechRozm 143; Goſpodarzá y Vrzędniká káżdego rząd wſzego goſpodárſtwá niepośledni/ ktory ná nawiętſzą intratę imienie wynieśie bez zubozenia Kmiotkow GostGosp 8.

Synonimy: 1., 2. dobry, niepodły, niezły.

Cf POŚLEDNI

JB