Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NIESPODZIALE

Następne hasło: NIESPODZIANIE »

NIESPODZIAŁY (10) ai

W pisowni rozłącznej (8), w łącznej (2).

e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w nie- oraz niespodziany); a jasne.

Fleksja

sg
m	N	niespodziały	n	N
	G			G	niespodział(e)go
	A	niespodziały		A	niespodział(e)

sg m N niespodziały (9). ◊ [A niespodziały.] ◊ n G niespodział(e)go (1). ◊ [A niespodział(e).]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. s.v. spodziany.

Znaczenia

1. W funkcji biernej: Nieoczekiwany, nagły, też: przychodzący nie w porę (8)
2. Taki, który nie oczekuje, nie spodziewa się (2)

1. W funkcji biernej: Nieoczekiwany, nagły, też: przychodzący nie w porę; improvisus, inopinus, insperatus, intempestivus, repentinus, schedicus, subitarius Calep (8): Insperatus, Inexpertatus ‒ Nie ſpodziąły. Calep 544b; Intempestivus, Quod, fit praeter opportunitatem temporis, inoportunus, molestus ‒ Nie wczeſni, nie ſpodziałi. Calep 548b; Repentinus, Subitus, repens, improvisus: ut Mors repentina, Bellum repentinum — Richłi, prętki, nieſpodziałi. Calep 912b; Subsessor ‒ Ten ktori zaſadza ſie do witargnienia nie ſpodzialego. Calep 1021a, 514b, 540a, 953a, [1016]a; [Grekowie [...] widząc táki rozruch á trwogę ná lud Zydowſki nieſpodziáły/ że ſie też ná nie zbiegáią potáiemnie [...] Zydy ćieſſyli [...] wiedząc że tákie rozerwánia á rozruchy trwáłe á ſthałe być długo niemogą Leop 3. Mach 3/5 (Linde)].

[Szereg: »nagły a niespodziały«: Tákże przyiaćiele y dworzánie iego/ pátrząc ná ták nagłe á nieſpodziáłe ſkaránie iego [...] zwielkim ſtráchem go ſtámtąd wywlekli. Leop 3.Mach 2/17 (Linde).]

2. Taki, który nie oczekuje, nie spodziewa się; inopinans, insperans Calep (2): Inopinans Nomen est adjectivum, idem significans quod incautus, improvidus, cuique aliquid accidit praeter opinionem ‒ Nie ſpodziałi. Calep 540a, 544b.

Synonimy cf NIESPODZIANY.

Cf NIESPODZIANY, NIESPODZIEWAŁY, NIESPODZIEWANY, SPODZIAŁY