[zaloguj się]
[pdf]

ROZCIĄGNIENIE (15) sb n

roz- (6), roſ- (6), roś- (3).

o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N rozciągnienié
G rozciągnieniå
A rozciągnieni(e)
L rozciągnieniu

sg N rozciągnienié (11); -é (3), -(e) (8). ◊ G rozciągnieniå (1). ◊ A rozciągnieni(e) (1). ◊ L rozciągnieniu (2).

Sł stp notuje, Cn: rościągnienie, Linde brak.

I. Rzeczownik od „rozciągnąć” (9):
1. Rozprostowanie czegoś skurczonego, zmarszczonego; intentus Mącz; porrectio, tensio Cn (3): Dłon wypięta w roſciągnieniu thak iż ſie palce wſzpacżą wzgorę znamię ieſt dobrego rozumu GlabGad P2; Mącz 445b.

rozciągnienie czego (1): Na roſciągnienie cżłonkow maſć barzo dobra. FalZioł ‡‡2v; [Zmárſkow głádzenie/ y rozćiągnienie SienHerb D#a].

2. Rozpostarcie; o Bogu: stworzenie nieba (1): Ale Dawid prorok ſwiadcży iż rozciągnął prawi pan Bog niebo iako ſkorę. A czoz potim rozciągnieniu (pytałby niekto) GlabGad L8.
3. Przymocowanie do czegoś napiętego ciała; o Chrystusie ukrzyżowanym (2):
Wyrażenie: »na krzyżu rozciągnienie« (2): A to byla męka náwiętſſá ná krzyżu cięſſkié rozciągnienié/ ij na gozdziách przez trzy godziny wmęce cięſſkié wiſienijé. OpecŻyw 141, 139.
4. Wydłużenie (o krokach) [czego] (1): Explicatus crurum, Rozciągnienie goleni. Mącz [305]b.
5. Rozdzielenie, oddalenie (1): Distractio, Separatio, alienatio, disiunctio – Rozcziągnienię. Calep 334b.
6. Nadanie większego zasięgu [czego do kogo] (1): Trzećia [część Dziejów Apostolskich]/ rozmnożenie tegoż kośćiołá y rozſzerzenie po wſzytkiey Iudſkiey ziemi y Sámáryey. Czwarta/ rośćiągnienie tegoż kośćiołá do pogánow. WujNT 392.
II. _ (6):
1. Powierzchnia, przestrzeń; spacium Mącz (2): Diastema, Latine spacium, Plac/ Krayiná Rośćiągnienie. Mącz 85a.

rozciągnienie czego (1): cokolwiek dżdżu ná thy gory pada według ich ſzerokiego rośćiągnienia/ ſpływa álbo do Renu/ álbo do Dunáiu BielKron 286.

Wyrażenie: »szerokie rozciągnienie« (1): BielKron 286 cf rozciągnienie czego.
2. [Sklepienie niebieskie: Co tu Láćińſki tłumácz Firmamentum [...] zowie/ to inni z Zydowſkiégo [...] Rakiah, Expansio, rościąg/ rościągnienié ábo powietrze przekłádáią WujBib 2a.]
3. Długość trwania (2):
Wyrażenie: »rozciągnienie czasu« (1): Successus temporis, rozdzyelyenye, roscyągnyenye czaszhu BartBydg 152b.
a. Wzdłużenie zgłoski (1): Extensio, Productio, Roſciągnienie/ Rozdłużenie/ Figura est quando syllaba natura correpta producitur. Mącz 99c.
4. Forma słowna [czego] (1):
Szereg:»rozciągnienie albo rozpostarcie« (1): Filum orationis pro Stylo et ducendi forma [...], Obyczay/ xtałt/ formá ſubtilość [!]/ ſpoſób/ roſcyągnienie álbo roſpoſtárcie rzeczy. Mącz 127a.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Explicatus, Rozciągnienie/ Rozłożenie. Mącz 305b.

Synonimy: I.6. rozszerzenie; II.2. firmament, rozpostrzenie, utwierdzenie; 3.a. rozdłużenie; 4. rozpostarcie.

Cf [ROZCIĄG], ROZCIĄGNĄĆ, ROZCIĄGNĄĆ SIĘ

KW, (LWil)