[zaloguj się]
[pdf]

ROZCIERAĆ (20) vb impf

rozcierać (20), [rozścierać].

roz- (9), roſ-, ros- (7), roś- (4).

o oraz a jasne; -e- (11), -é- (1) Mącz (11:1), [-é-].

Fleksja
inf rozciérać
indicativus
praes
sg pl
1 rozciéråm
2 rozciéråsz
3 rozciérå rozciérają
imperativus
sg
1 niechże rozciéråm

inf rozciérać (1). ◊ praes 1 sg rozciéråm (11). ◊ 2 sg rozciéråsz (1). ◊ 3 sg rozciérå (1). ◊ 3 pl rozciérają (4). ◊ imp 1 sg niechże rozciéråm (1). ◊ part praes act rozciérając (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Trąc, rozdrabniać; conterere, disterere Mącz, Calep, Cn; deterere, dispulverare Mącz; affriare, friare Calep (17): Dispulvero, Rozcieram/ ná proch rozbiyam/ roſtłukam. Mącz 331b, 450d, 451a [2 r.]; Affrio, Frio, Digitis terendo aliquid aspergo – Rozczieram. Calep 41a, 251b, 334a.

rozcierać co (8): porus [grec. πωρος], Kámień którym co roſcieráyą/ á zwłaſzczá málárze fárby ſwe roſcieráyą. Mącz 313a, 451a. Cf rozcierać co czym.

rozcierać co czym (6): Xánt mniemáiąc by koſztowáć/ Iął źiárno pálcy rośćieráć. BierEz C2; Rutrum, Nieyákie naczinie którem wapno rościeráyą Mącz 361d, 137b, 313a, 471c; KlonŻal D3v.

rozcierać czym (7): Diruncino, Disseco et dissipo – Rozczieram piełam [lege: piełą, tj. piłą]. Calep 328a. Cf rozcierać co czym.

[rozcierać z czym: Dla tego bárzo [gypsum] pomaga przećiw zbytniemu krwi ćieczeniu/ rozśćiéráiąc z białkiem/ á przykłádáiąc ná rány UrzędowHerb 411b.]

Przen (1):
Zwrot: »[co] w zębach rozcierać« (1): Niechże mi ſmákuią potráwy twoie/ niechże ie ſłodko w zębách ſercá mego rośćieram. SkarKaz 161b.
2. Nacierając czymś, rozprowadzać po większej powierzchni (1): ieſtli dziecię ieſt [...] głowy wielkiey, tak iż ſie głowa zapiera á nie może richło wynidz, ma baba pomagać: mażącz oleykiem Migdałowym/ albo Lilijowym około wſzędy rozcieraiącz leguchno. FalZioł V 20c.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Displodo, [...] Nogámi po ziemi trę álbo roſcieram. Mącz 306a, 79d.

Formacje współrdzenne cf TRZEĆ.

Cf [ROZCIERAJĄCY], ROZCIERANIE

KW, (LWil)