Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NIEWYMOWIĄCY

Następne hasło: NIEWYMOWNIE »

NIEWYMOWIONY (22) part praet pass pf

W pisowni łącznej (20), w rozłącznej (2).

e jasne, pierwsze o pochylone; -óny (3), -ony (1); -óny ZawJeft; -óny : -ony BiałKat (2:1).

Fleksja

sg
m	N	niewymówióny	f	N	niewymówionå	n	N	niewymówióné
	G			G	niewymówion(e)j		G
	D			D			D	niewymówión(e)mu
	A			A	niewymówioną		A
	I			I	niewymówióną		I	niewymówiónym

pl
N	subst	niewymówióne
A	subst	niewymówión(e)

sg m N niewymówióny (5). ◊ f N niewymówionå (1). ◊ G niewymówion(e)j (2). ◊ A niewymówioną (1). ◊ I niewymówióną (1). ◊ n N niewymówióné (5); -é (1), -(e) (4). ◊ D niewymówión(e)mu (1). ◊ I niewymówiónym (1). ◊ pl N subst niewymówióne (2). ◊ A subst niewymówión(e) (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (dwa z niżej notowanych przykładów) s.v. wymówić.

Znaczenia

W funkcji przymiotnika: Taki, którego nie da się określić przy pomocy słów, którego nie da się ogarnąć rozumem; bardzo dużych rozmiarów, w bardzo dużej ilości (22)

W funkcji przymiotnika: Taki, którego nie da się określić przy pomocy słów, którego nie da się ogarnąć rozumem; bardzo dużych rozmiarów, w bardzo dużej ilości; arcanus, inenarrabilis PolAnt (22): Iż był zachwycon do Ráiu/ y ſłyſzał niewymowione ſłowá [arcana verba]/ ktorych ſię człowiekowi nie godźi powiedáć (marg) To ieſt/ kthore niepodobna rzecż áby cżłowiek wymowić miał/ ábowiem ſię nam o tym nie godźi mowić co przewyżſza náſz rozum. (‒) BibRadz 2.Cor 12/4, Rom 8/26; GrzegRóżn B2v; Wierzęże toć to ſłowo niewymowione o kthorym Ian s. piſze: Ná pocżątku było ſłowo/ tho ieſt/ Syná Bożego niewymowiony Máieſtat. SarnUzn F8, F8 [2 r.]; RejAp AA7v; GórnDworz L18v, Mm3v; RejPos 346; BiałKat 206; RejPosWstaw 44v; O głupſtwo y ślepotá nie wymowiona: tenli wybáwić mogł/ co ſię fſm ruſzyć niemoże SkarŻyw 490; CzechEp 177 [2 r.]; SkarKaz 40b.

niewymowiony komu (1): Któré táiemnice álbo ſpráwy Tróyce świętéy [...] rzeczy to ſą nam nie wymówioné/ y ku wyrozumieniu trudne á nieznośné BiałKat a4.

W połączeniu szeregowym (1): godźi śię nam wiedźieć/ iákim ſpoſobem przyſzły te áż do wiádomośći náſzéy ták nieogarnioné y niewymówioné/ tudźież y ſkryte páńſkie táiemnice BiałKat 83v.

Wyrażenie: »żadnym językiem niewymowiony« (2): iedno iuż wſzytko vſtáć muśi coby miáło w cżym namniey przekáźić oney rádośći wiecżney á onemu weſelu żadnym ięzykiem niewymowionemu wiernym iego [Boga]. RejAp 176, 189.

Szeregi: »niewymowiony abo indefinitus« (1): á nie ták żeby Bogá mieli wyłożyć co ieſt/ bo ieſt v nich niewymowiony/ ábo indefinitus GrzegRóżn C.

»wielki i niewymowiony« (1): Wielki żal/ w prawdźie/ y niewymówióny/ Być ćiężkim iárzmem Tyráńſkim śćiſnióny. ZawJeft 10.

Synonimy: nieopisany, nieskończony, niewyłożony, niewypowiedziany, niewysłowiony, ogromny, wielki.

Cf NIEWYMOWNY, WYMOWIONY