[zaloguj się]
[pdf]

NIEWYPOWIEDZIANY (24) part praet pass pf

W pisowni łącznej (22), w rozłącznej (2).

Oba e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w nie- oraz powiedzieć); a jasne.

Fleksja
sg
mNniewypowiedziany fNniewypowiedzianå nNniewypowiedzian(e)
G Gniewypowiedzian(e)j G
A Aniewypowiedzianą A
Iniewypowiedzianym Iniewypowiedzianą I
V Vniewypowiedzianå V
pl
N subst niewypowiedzian(e)
G niewypowiedzianych
A subst niewypowiedzian(e)

sg m N niewypowiedziany (1). ◊ I niewypowiedzianym (2). ◊ f N niewypowiedzianå (3). ◊ G niewypowiedzian(e)j (3). ◊ A niewypowiedzianą (6). ◊ I niewypowiedzianą (2). ◊ V niewypowiedzianå (1). ◊ n N niewypowiedzian(e) (1). ◊ pl N subst niewypowiedzian(e) (1). ◊ G niewypowiedzianych (1). ◊ A subst niewypowiedzian(e) (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w. s.v. wypowiedzieć.

Znaczenia
W funkcji przymiotnika: Taki, którego nie da się okreśłié przy pomocy słów, którego nie da się ogarnąć rozumem, bardzo dużych rozmiarowy w bardzo dużej ilości; inenarribilis Modrz, Calag, Cn; enarratu a. interpretatu difficilis, nec relatu effabilis, indictus, ineffabilis, inenarratus, inexplicabilis, infandus, innominabilis Cn (24): CzechRozm 44v; á płácżem niewypowiedźiánym prośi pomſty ModrzBaz 81; Calag 532b; Tedy go rádość niewypowiedziána opánowáłá SkarŻyw 113; Sżáfir/ Iáſpis / Liguryk/ Achát/ Ametyſt/ Chryzolit/ Onichim/ y Beryl. [...] Y ine niewypowiedziáne koſzty y ozdobnośći SkarŻyw 491; (marg) Miłość Piotrá S. ku Panu: (—) Niewypowiedziána ieſt SkarŻyw 598, A3, 74, 127, 305, 461 (13); Proſzę ćię tedy/ przez niewypowiedźiáną dobrotliwość twoię LatHar 147, 342, 596; SkarKaz 637b.

niewypowiedziany komu (1): O tym kápłáńſtwie wyſoka ábo głęboka ieſt náuká/ y niewypowiedźiána wam/ bośćie do ſłuchánia ſłábi. SkarKaz 155a.

W charakterystycznych połączeniach: niewypowiedziana(-y, -e) chwała, cnota, dobro, dobrotliwość, dostojność, koszt, opatrzność, ozdobność, piękność, płacz, pociecha, pomoc, radość (3), światłość, tajemnica, wesele.

Wyrażenia: »niewypowiedzianym obyczajem« (1): mieſzkayże wiekuiśćie we mnie/ IEzu niewypowiedźiánym obycżáiem dobrotliwy. LatHar 241.

»Trojca Święta niewypowiedziana« (1): bo raz chcąc być gośćiem v ſwego Abraháma/ mijáł námiot iego woſobie trzech mężów podrożnych/ ná obiaśnienie Troyce S. niewypowiedziáney. SkarŻyw 285.

Szereg: »wielki a niewypowiedziany« (1): ſmętki y vćiſki [...] nágrodźiłći to wielką á niewypowiedźiáną poćiechą. SiebRozmyśl L2.

Synonimy: nieogarniony, nieopisany, nieskończony, niewymowny, niewyprawny, niewyrzeczony, niewysłowiony, niezmierny, ogromny, wielki.

Cf NIEWYPOWIEDNY, WYPOWIEDZIANY

JB