[zaloguj się]

NIEZMIERNY (169) ai

niezmierny (168), niezmirny (1) KwiatKsiąż.

W pisowni łącznej (162), w rozłącznej (7).

Pierwsze e jasne; -er- (22), -ér- (1); -er- : -ér- MurzHist (7:1).

Fleksja
sg
mNniezmierny fNniezmiernå, niezmiern(a) nNniezmierné
Gniezmiernégo Gniezmiernéj Gniezmiern(e)go
D Dniezmiernéj D
Aniezmierny Aniezmierną Aniezmierné
I Iniezmierną Iniezmiernym
L Lniezmiern(e)j, niezmiernyj Lniezmiernym
V Vniezmiernå V
pl
N m pers niezmierni
subst niezmiern(e)
G niezmiernych
A subst niezmierné
I f niezmiern(e)mi, niezmiernymi

sg m N niezmierny (25).G niezmiernégo (5); -égo (1) GosłCast, -ego (1) MurzHist, (-e)go (3).A niezmierny (2).f N niezmiernå (14), niezmiern(a) (2).G niezmiernéj (26); -éj (1), -(e)j (25).D niezmiernéj (4); -éj (1), -(e)j (3).A niezmierną (29).I niezmierną (10).L niezmiern(e)j (1) LatHar, niezmiernyj (1) MurzHist.V niezmiernå (3).n N niezmierné (8); -é (2), -(e) (6).G niezmiern(e)go (3).A niezmierné (5); -é (1), -(e) (4).I niezmiernym (1).L niezmiernym (1).pl N m pers niezmierni (1). subst niezmiern(e) (2).G niezmiernych (7).A subst niezmierné (15); -é (3), -(e) (12).I f niezmiern(e)mi (3) MurzNT, WerGośc, LatHar, niezmiernymi (1) ModrzBaz; ~ -ęmi (1), -(e)mi (2).

stp, Cn notuje, Linde XVIXVII w.

Taki, którego nie da się zmierzyć, policzyć, którego trudno sobie wyobrazić; nie mający granic; immensus BartBydg, HistAl, Mącz, Calep, Cn; infinitus Modrz, Cn; nimius Calep; effusus, immanis, indefinitus, interminatus Cn (169): BierRaj 17v, 21v; ſlyſſątz to placżliwá a ſmętná matka/ ſlzy niezmierné wyléwala OpecŻyw [80], 88v; BartBydg 72v; SeklWyzn d4v, Ev; SeklKat E4v; KromRozm I D; Więc oto wniezmiernyi głębokości grzéchow moich lezę [!] MurzHist L2, Kv, L2v, O4, Q, Q4v; MurzNT A4; Náprzód za tę niezmierną łaſkę/ panu bogu dźiękuię/ że mi ráczył dać tego doczekać MurzNTSekl A2; KromRozm II b2v; LubPs Q3, V3, X6; 175v; Ta cżęść ziemie ieſt nawiętſza/ ma w ſobie wielkie y rozmáite bogáctwa/ mocne á nie zwalcżone kroleſtwá/ gory/ rzeki niezmierne BielKron 263v, 408v, 443v; A drudzy ſię zaś około cżeści tylko niezmirnych rzecży zwykli obierać KwiatKsiąż K2v; ktorych niezmiernych złośći Pan Bog dáley ćierpieć niebędźie LeovPrzep G4, a2, Ev; RejPos 116v; RejPosWiecz2 92; KuczbKat 40, 225, 325, 410 [2 r.]; CzechRozm 217; [Bóg] opátrzy ie [wybrane swoje] żywotem wiecżnym/ weſelim niezmiernym/ niewymowną rádosćią/ y nieſkończonym błogoſłáwieńſtwem. KarnNap E2, A3v, C2v; ModrzBaz 106v; SkarJedn 131, 154, 374, 399; KochOdpr C3v; Wſzyſcy Bogá zápomnieli/ [...] Którzy brzuchy ſwé niezmierné Tuczą KochPs 79, 100; Oddal od śiebie niezmierny á niebácżny ſmutek Iudaſzow SkarŻyw 168; Niechcemy twych dárow/ ktore nas o ſzkodę niezmierną przypráwuią SkarŻyw 207, 1, 30, 134, 161, 258; ktoryſz to Irzy Pieszk. obiecuie iemu pokoi na czaſy nie zmierne, iemu i potomkom iego. ZapKościer 1581/21; CzechEp 179; WerGośc 208 [2 r.]; Niezmierną ſzcżodrotą Boſką/ nápełniłeś przepáść morſką/ dźiwnemi rybámi ArtKanc I3, A14v, A18v, B6v, D17v, M2, T17v; Cachinnus ‒ Szmiehnie zmierny [! lege: Śmiech niezmierny). Calep 144b; Lethargus ‒ Sen, nieżmierni, ij nad przirodzenie Calep 593a, [699]b, 1118b, 1140b; Phil I4v; Tu rozſtąpiona źiemiá páſczékę otwárłá Niezmierną/ która Troiéy lud y nas pożárłá GórnTroas 17, 51, 73; Iákoś dał ſłońcu/ ćiepłá moc niezmierną GrabowSet E2v, F4v, I, Iv, P, R4v, X; O Pánie Iezu Chryſte/ nawyżſza dobroći/ wiecżne błogoſłáwieńſtwo świętych twoich/ ſzerokośći niezmierna niewycżerpánego miłośierdźia LatHar 297; (marg) Rowny máieſtat (‒) Nieſtworzony Oćiec/ nieſtworzony Syn/ nieſtworzony Duch S. Niezmierny Oćiec/ niezmierny Syn/ niezmierny Duch S. Wiekuiſty Oćiec/ wiekuiſty Syn/ wiekuiſty Duch święty LatHar 371; Bok iego [Chrystusa] włocżnią żołnierz otworzył niewierny/ Wypłynęła kreẃ z wodą: práwie cud niezmierny. LatHar 523; Iezu niezmiernemi pracámi vtrudzony/ zmiłuy ſię nádemną. LatHar 613, 13, 43, 49, 50, 71 (40); KołakSzczęśl A2; RybGęśli C; Teć były przyczyny/ Czytelniku miły/ przekłádánia tego Nowego teſtámentu [...] wielka potrzebá Kátholikow: á niezmierna przewrotność odſzczepieńcow. WujNT przedm 3, s. 314, 391; PowodPr 83; SkarKaz 5a, 314b; potrzebá nam wprzod onego zá niezliczone grzechy/ niezmierne zbytki y ſwowoleńſtwá náſze vbłágáć VotSzl Bv; że bogáte żony Zwykły [...] w domy mężow ſwoich Wnáſzáć zbyteczne ſtroie, wydatki niezmierne. CiekPotr 29; CzahTr B4, D4v; Słodkié ſie pomiéſzáło z niezmierną gorzkośćią.GosłCast 30, 27, 45; iż brzuchá moiego/ hániebna moc ſpádło/ [...] Przetoż bárzom troſkliwy/ cżym wżdy go mam nápáść. Gdyż to niezmierna przepáść/ nienáſzyta [!] nigdy PaxLiz C4; Toć ieſt náſzá ochłodá/ niezmierne weſele/ Tkáć w ty káłdony ſwoie/ iádłá bárzo wiele. PaxLiz C4v; Iey chętliwym do wſzego ſie ſpráwiał. Zwłaſzcżá bacżąc iey [...] W goſpodárſtwie niezmierną opátrzność. PaxLiz E4v, A2v, B2, Cv, C3, E2; SkarKazSej 682b; KlonFlis C4.

niezmierny w czym (7): báć śię go iako oica i pana ẃmiłośierdziu [!] i ſprawiedliwości niezmiernego. MurzHist B2v; Boś ty yeſt Bog ſpráwiedliwy w dobroći nyezmierny LubPs aav, N, Q, T2; KarnNap A4; Bóg náſz/ bóg wielkiéy śiły/ wielkiéy możnośći/ Niepoięty/ niezmierny w ſwoiéy mądrośći. KochPs 213.

W charakterystycznych połączeniach: niezmierny(-a, -e) błąd, boleść (9), bostwo (2), brzuch, chciwość (2), ciężkość, cnota, cud, czas, dobroć (dobrota, dobrotliwość) (10), dobrodziejstwo, dzięka, frasunek, głębokość (głębia) (3), gniew, gorzkość, katowanie, koszt, litość (lutość) (6), łaska (13), łzy, mądrość (3), męka (2), miłosierdzie (7), miłość (12), moc (5), morze, opatrzność, paszczęka, porażka, potwarz, praca (3), pragnienie, przepaść, przewrotność, radość, rozpustność, rzecz, rzeka, sąd, sen (spanie) (2), smętek (smutek) (3), sprawiedliwość (2), suchość, swawola, swowoleństwo, szczodrobliwość, szczodrota, szerokość, szkoda (5), świątobliwość (2), tyraństwo, utrata, wesele (2), wieczność, wychwalanie, wydatek, zasługa (2), zbytek (3), złość (3), żal (żałość) (4); niezmierny w chwale, w dobroci (3), w łasce, w mądrości, w miłosierdziu.

Wyrażenia: »moc niezmierna« (1): Naydźieſz y innych rzecży dźiwnych moc niezmierną LatHar 263.

»niezmierna wieczność« (1): A by kto Neſtorowéy doczekał ſtárośći/ Co to ieſt przećiw onéy niezmiernéy wiecznośći? KochFrag 50.

»niezmierna wielkość« [szyk 2:1] (3): Kośćioł w Efeźie w Grecyey bogini Diánie poświęcony (marg) Koſćioł Dyány. (‒) niezmierney wielkośći BielKron 269v; KuczbKat 381; LatHar 287.

Szeregi: »niezmierny i obfity« (1): Proſzę tedy niezmierney y obfitey ſzcżodrobliwośći twoiey/ ábyś racżył moię niemoc vzdrowić LatHar 208.

»wieczny a niezmierny« (1): od ſámego Bogá/ ktory yeſt doſkonáła mądroſć wyeczną á nyezmyerną mocą złączoná KromRozm II bv.

»(barzo) wielki, (a, i) niezmierny« [szyk 6:2] (8): dla tego wielkie á niezmierne dzięki [immensas gratias] dawam wſzytkiego okręgu ſwiátá ſtworzycielowi. HistAl M7; LubPs ff3; Mącz 166a, 219d, 397b; KochJez B3v; Immensus – Barzo wielky, niezmierny. Calep [507]b; SiebRozmyśl Kv.

Synonimy: nieprzebrany, nieskończony, niesłychany, niewymowny, niewypowiedziany, niewyprawny, niewyrzeczony, niewysławiony, niewysłowiony, niewysłowny, niezliczny, niezliczony, ogromny, wielki.

Cf BEZMIERNY, [NIEZMIERZANY], NIEZMIERZONY, ZMIERNY

JB