[zaloguj się]
[pdf]

NIEPRZEBRANY (86) part praet pass pf

W pisowni łącznej (68), w rozłącznej (18).

Oba e oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNnieprzebrany fNnieprzebranå nNnieprzebrané
Gnieprzebran(e)go Gnieprzebránej Gnieprzebranégo
Anieprzebran(e)go Anieprzebraną Anieprzebran(e)
Inieprzebranym I Inieprzebranym
L Lnieprzebranéj Lnieprzebranym
Vnieprzebrany Vnieprzebranå V
pl
N subst nieprzebrané
G nieprzebranych
A subst nieprzebrané
L nieprzebranych

sg m N nieprzebrany (13). ◊ G nieprzebran(e)go (1). ◊ A nieprzebran(e)go (2). ◊ I nieprzebranym (1). ◊ V nieprzebrany (7). ◊ f N nieprzebranå (6). ◊ G nieprzebránej (7); -éj (2), -(e)j (5). ◊ A nieprzebraną (3). ◊ L nieprzebranéj (2). ◊ V nieprzebranå (1). ◊ n N nieprzebrané (5); -é (1), -(e) (4). ◊ G nieprzebranégo (9); -égo (1), -(e)go (8). ◊ A nieprzebran(e) (1). ◊ I nieprzebranym (3). ◊ L nieprzebranym (3). ◊ pl N subst nieprzebrané (6); -é (3), -(e) (3). ◊ G nieprzebranych (10). ◊ A subst nieprzebrané (6); -é (1), -(e) (5). ◊ L nieprzebranych (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII (z Cn, XVIII) w. s.v. przebrać.

W funkcji przymiotnika (86):
1. Z którego można ciągle brać, a zawsze jeszcze coś zostanie; niezmierny, obfity (44): KochZuz A2; Przeto z Sálomonem zeznawſzy/ że thé rzéki z morzá idą/ y do tegóſz záś/ áby było nieprzebráné/ wpadáią/ zeznaymy téż z Philozophy Oczko 8; Słuchay chudźino/ y ty ſłuchay/ komu Pieniądze leżą nieprzebráné w domu. KochPs 72; Iáko cudá niezwykłé/ cudá nieſłycháné W Aegypćie okázował: rzéki nieprzebráné W krew obróćił: krwią wſzytki ſtrumienié płynęły KochPs 117; KochPieś 72; ArtKanc L2v, P14.

W porównaniu (1): á roſkoſzy iáko morze nie przebráne trwáią. SkarKaz 639b.

W charakterystycznych połączeniach: nieprzebrane morze (2), pieniądze, rzeki, wody (3).

W przen (2): O dziewictwo ſkárbie nieprzebrány SkarŻyw 393; KOCHANOVVSKI iedyny/ nieprzebráne morze Słow y rzecży oſobnych/ Polſki Steſychorze. KlonŻal B.
a. O Bogu i jego przymiotach (25): CHwalćie páná/ prze dobroć iego nieprzebráną KochPs 160, 198; Ani ſye nam ták ſkąpie o nieprzebránéy dobroći páńkiéy/ y łáſce przećiw rodzáiowi ludzkiému rozumieć godźi KochWr 23; GrabowSet I2; LatHar 566.
Wyrażenia: »lutość (a. litość) nieprzebrana« (3): O Izráhelu/ niech ſye dźieie Co chce/ ty w pánu kłádź nádźieie V tego litość nieprzebráná/ V tego pomoc nie czekána KochPs 194; GrabowSet G4, I3v.

»nieprzebrana (jest) łaska« [szyk 4:1] (4:1): Który lud ſwóy zych wyrwał okrutnéy páſzczeki/ Bo iego nie przebráná łáſká trwa ná wieki. KochPs 199, 154, 155; Lecż ná duſzy wielką świátłość w pokućie brał: modląc ſię Bogu á vważáiąc ſobie wielkość grzechow ſwoich/ y bogáctwo nie przebráney łáſki Boſkiey nád ſobą. SkarŻyw 82; vzdrowże ią ty ſam Pánie Iezu Kryſte/ lékárzu nieprzebránych łaſk SiebRozmyśl Dv.

»nieprzebrane miłosierdzie (boże)« [szyk 10:2] (12): RejPos 82; SkarJedn 330; SkarŻyw 125; Zmiłuy ſię nádemną Boże/ według nieprzebránego miłośierdźia twego [Miserere mei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam Vulg Ps 50/1]. LatHar 83, 100, 144, 156, 295, 428, 639; SiebRozmyśl E2; Nie roſpáczył/ ále ſię chwyćił nádźieie o nieprzebránym miłośierdźiu Bożym. SkarKaz 349b.

Szeregi: »hojny a nigdy nieprzebrany« (1): Pátrzaiże iż tu w tym Pan kilká rzecży okazáć racżił: Iednę/ iż ieſt hoyne á nigdy nie przebráne miłoſierdzie iego RejPos 82.

»wieczny i nieprzebrany« (1): Páńſka łáſká ieſt wieczna/ y nieprzebrána KochPs 154.

»wielki a nieprzebrany« (2): SkarJedn 330; więtſzy to grzech roſpáczyć w wielkim á nieprzebránym miłośierdziu Bożym/ niſzli ten ktoryśćie popełniły ofiáruiąc Dyabłom SkarŻyw 125.

Przen: O darach bożych (9): Ty do żywotá drogę vkázuieſz/ Ty nieprzebránym weſelém ſzáfuieſz KochPs 21; LatHar 286.

W połączeniach szeregowych (2): RejPos 266v; hoyna, bogáta, y nieprzebrána łáſki y błogoſłáwieńſtwá páńſkiégo ſkárbnicá, ná nié y ná potomné wyléwáć ſie może. GosłCast 6.

Wyrażenia: »skarb, skarbnica nieprzebrana(-y)« [szyk 3:2] (4:1): czyńcie ſobie worki ktoré śię wiotchemi niestáwáią/ Skárb nieprzebrany wniebieśiech MurzNT 191; RejPos 266v; RejZwierc 48v; Albowiem zoſtáwił w Kośćiele ſwym ſkárby duchowne nieprzepłácone/ y do ſkończenia świátá nieprzebráne ReszList 149; GosłCast 6.

»nieprzebrany wiek« = wieczność (1): Dni ku dniom będźieſz królowi przykłádał/ Opátruiąc go nieprzebránym wiekiem KochPs 88.

Szeregi: »szeroki i nieprzebrany« (1): Nie tákie ieſt ono kroleſtwo niebieſkie. nie ma końcá/ [...] káżdemu kto wiernie P. Bogu ſłuży doſtáć ſię może: bo ieſt ſzerokie y nieprzebráne. SkarKaz 637b.

»wieczny a nigdy nieprzebrany« (1): ále tám ná gorze gdzie ſkarb wiecżny á nigdy nie przebrány ieſt. RejZwierc 48v.

2. Z którego można wybierać coś bez końca; nie wyczerpany, nie kończący się; inexhaustus Calep, Cn; nunquam exhaustus Modrz; iugis Cn (29): w ziemi ćiepła ſye tákié náyduią/ które wiecznych ogniów á ſtudnic nieprzebránych nam znák pokázuią. Oczko 1; SkarŻyw 384; KochMRot A4v; Calep 530b.

W charakterystycznych połączeniach: nieprzebrana komora, obora, piwnica, spiżarnia.

W przen (25): RejWiz 52; ModrzBaz 123v; Gdźie ony złoté góry nie przebráné? KochPieś 40; KochWr 16; GrabowSet Fv, F4v; A ieſliby ten ſkarb Rzeczypoſp [...] kiedy exhauſtus był/ tedyby nam nie lża iedno ſię záſię do Poboru vćiec. A tym oſobliwym á mogę rzec nieprzebránym źrzodłem [...] pośiláć y reſtaurowáć. VotSzl D4; Bowiem [Bóg] ſkarb ieſt nieprzebrány Wieczne miłośierdźie iego SzarzRyt B2.
Wyrażenia: »nieprzebrane bogactwo (dobroci a. łaski, a. miłosierdzia)« (4): Iż thu nam Pan á zbáwiciel náſz opowiáda/ o hoynym dobrodzieyſtwie/ á nieprzebránym bogáctwie ſkárbow/ dobroći/ á miłoſierdzia Bogá Oycá ſwego niebieſkiego RejPos 157v, [292]v; á nie przebráne bogáctwá wpracach rąk iey [in laboribus manuum illius divitiae sine defectione] BudBib Sap 8/18; CzechRozm 214v.

»nieprzebrany skarb (dobroci a. mądrości, a. miło, a. zasług« [szyk 6:2] (8): iż żadną iną drogą/ áni żadnym inym wymyſłem nie może żaden przyść do tych nieprzebránych ſkárbow/ á do tych wiecznych rádośći kroleſtwá tego wiecżnego RejPos 293v, 163v, 165, 326v; CzechRozm 227v; O Pánie Boże/ ktorego miłośierdźie licżby nie ma/ á dobroći ſkarb nieprzebrány ſię náyduie LatHar 575, 511; A toć ieſt on ſkarb nieprzebrány zaſług Páná Chriſtuſowych y świętych członkow iego WujNT 697.

»nieprzebrana studnica (łaski a. miłości)« [szyk 1:1] (2): ArtKanc L5v; Tyś dobroći źrzodło/ y to ták trwáć będźie/ Tyś ſtudnicá łáſki nieprzebrána wſzędźie GrabowSet Dv.

»źrzodło (nigdy) nieprzebrane« [szyk 2:1] (3): Ponieważ z niego ſámego [Boga Ojca] wſzyſtko to/ iáko z iednego nieprzebránego źrzodłá/ wypływa y wypływáć muśi. CzechRozm 187, 4v; LatHar 320.

Szeregi: »hojny a nieprzebrany« (1): á oglądáć y poſieść poſpołu z nim thy hoyne á nieprzebráne tám bogáctwá y ſkarby iego RejPos [292]v.

»nieprzebrany i nieoszacowany« (1): á cżemuż odkupićiel náſz/ nieprzebránych y nieoſzácowánych ſkárbow mądrośći Boſkiey pełny LatHar 511.

3. Posiadający co w wielkiej ilości; hojny, obfitujący; wyposażony w różne dobra, zalety (13):

nieprzebrany w co (4): To jest zasię Ulisses w rozum nieprzebrany KochMon 26; Obiaẃ mi ſwóy ſtátut/ pánie [Boże] w dobroć nieprzebrány. KochPs 182 [idem CzahTr], 129; CzahTr L4.

nieprzebrany w czym (9): iednák ćię widzieć pragnę/ nieprzebrány wmiłośierdziu y łáſce nád grzeſznemi/ Miſtrzu y Boże moy. SkarŻyw 599. Cf »nieprzebrany w miłosierdziu«.

W przeciwstawieniu: »skąpy ... nieprzebrany« (1): Ty (mówię) ſkąpy w rozgniewánié/ A nieprzebrány w litowánié. KochPs 129.

Wyrażenie: »nieprzebrany w miłosierdziu« [szyk 5:3] (8): Z Wyernym ſercem wyznawaycie Páná ták dobrego W miłoſierdziu ſwym ná wieki tu nye przebránego LubPs ddv; Boże w miłośierdźiu ſwoim nieprzebrány KochPs 76, 199, 200; SkarŻyw 559; LatHar 35, 146, 232.

Synonimy: 1. hojny, obfity, nieogarniony, niezmierny, niezmierzony, wieczny, wielki; 2. nieoszacowany, nieprzeczerpany, nieskończony, niewyczerpany.

Cf PRZEBRANY

AW