[zaloguj się]
[pdf]

NIEZWYKŁY (58) ai

W pisowni łącznej (49), w rozłącznej (9).

e jasne.

Fleksja
sg
mNniezwykły fNniezwykłå nNniezwykł(e)
Gniezwykł(e)go Gniezwykł(e)j Gniezwykłégo
Dniezwykł(e)mu D Dniezwykł(e)mu
Aniezwykły Aniezwykłą Aniezwykłé
Iniezwykłym Iniezwykłą I
Lniezwykłym Lniezwykł(e)j Lniezwykłym
pl
N subst niezwykłé, niezwykły
G niezwykłych
A subst niezwykłé
I m niezwykłymi, niezwykł(e)mi
f niezwykłymi, niezwykł(e)mi
L niezwykłych
inne formy
sg n - niezwykłym

sg m N niezwykły (8). ◊ G niezwykł(e)go (1). ◊ D niezwykł(e)mu (1). ◊ A niezwykły (3). ◊ I niezwykłym (1). ◊ L niezwykłym (1). ◊ f N niezwykłå (4). ◊ G niezwykł(e)j (1). ◊ A niezwykłą (3). ◊ I niezwykłą (1). ◊ L niezwykł(e)j (1). ◊ n N niezwykł(e) (4). ◊ G niezwykłégo (2); -égo (1), -(e)go (1). ◊ D niezwykł(e)mu (1). ◊ A niezwykłé (4); -ó (2), -(e) (2). ◊ I niezwykłym (2). ◊ L niezwykłym (1). ◊ pl N subst (attrib) niezwykłé (6), [(praed) niezwykły]; -é (2), -(e) (4). ◊ G niezwykłych (1). ◊ A subst niezwykłé (7), -é (6), -(e) (1). ◊ I m niezwykłymi (1) KlonWor, niezwykł(e)mi (1) BibRadz. f niezwykłymi (1) MetrKor, niezwykł(e)mi (1) Leop. ◊ L niezwykłych (1).

Sł stp brak, Cn s.v. niezwyczajny, Linde XVI(XVIII) – XVII(XVIII) w.

1. Nie taki jak zwykle, inny niż zazwyczaj, w większym stopniu, niecodzienny; insolitus Mącz, Calep, JanStat, Cn; insolens Mącz, Cn; inconsuetus JanStat, Cn; novus PolAnt (28): a yeſlibi ktory yyechal nyeſzwiklimi drogami lyvbo by theſz mytho zaplaczil, ma bicz zabran ze wſzithkimi rzeczemy thak yako bi theſz przeyachal mytho MetrKor 40/826; UstPraw A3; Rarum et insolitum, Rzadkie y niezwikłe. Mącz 399b; Insolita ratio dicendi, Nie zwykły ſpoſób mówienia. Mącz 399b, 339a [3 r.]; Vżyłem ſłowá nie zwykłégo/ bom ná ten czás lepſzégo nie miał/ któré wyłożę wam potym. (marg) Kiran. (–) OrzQuin O3v; Známioná záś ſą ty/ przez ktore poznáć może páni/ ieſli záſtąpiłá/ [...] Dla záwárćia máćice/ chuć niezwykła przychodźi SienLek 112v; GórnDworz T5; BudBib Iob 31/3; StryjKron 72; takze y insze cła, y myta niezwykłe W W X Litewskim y w Koronie aby były zniesione. ActReg 42, 44, 101; Calep 544a; Dla tegom to ŗ niezwyklle vccynill/ izz r/ á z/ nie záwdy poſpollv in vocalem wchodzą JanNKarGórn Hv; iż wnóſzą zwyczáie nie zwykłé [privatas consuetudines JanStat 322] w podatków tákowych wyćiągániu SarnStat 351, 528, 547, 749, 928, 937; Ty [Merkury] mu [złodziejowi] drzwi vkázuieſz/ y niezwykłe progi Przez poſzyćie KlonWor 2, 35; [Item plonne paſthffiſka maią bycz wolny. Ląnki gdzie ſzą nyeſzwykly, tham ych nyeczynycz. czoby bylo ku ſzkodzye paſthffyſzku. ZapWpol 1548/51].

niezwykły czemu (2): KwiatKsiąż G4v; RZECZ niezwykłą vſzóm wáſzym powiém: rozumiém temu/ że mię nie wſzyſcy rádźi ſłucháć będą KochPij C.

Szereg: »nowy, niezwykły« (1): á nowé drógi niezwykłé do Prus przez puſczą, máią bydź zágubioné SarnStat 1222.
2. Budzący uczucie zdziwienia, zadziwiający, nadzwyczajny; novus Vulg, PolAnt; insolitus Mącz, JanStat; abusivus Mącz; inusitatus Calag (27): ZapWar 1545 nr 2646 [2 r.]; Leop 3.Mach 7/2; Abowiem złośnicy [...] mocą rámieniá twego byli chluſthani/ niezwykłemi dżdżámi/ grády/ niepogodámi BibRadz Sap 16/16; Cassus, Czczy/ Próżny/ niezwykły. Mącz 38c, 399b [2 r.], 511b; gdyby ſie tylko kto przypátrzyć chćiał/ niezwykłemu ſpiknieniu gwiazd ku przerzeczonemu záćmieniu LeovPrzep Av; GórnDworz Q8v; Vngebreuchlich. Niezwykły. Nieprzyzwycżáiony. Inuſitatus. Calag 525a; Ciáło iego palić chćieli/ ále P. Bog ogień wiátrem niezwykłym rozproſzył SkarŻyw 363; ZawJeft 9; Calep 556a; Idy góry rozpádły wiérzch/ kámięnié zrzućił/ A ná ták niezwykły trzaſk Tritón ſie ocućił GórnTroas 17, 70; GrabowSet F3; że Céſarz Turecki źiemię Węgierſką pośiadſzy/ zwyćięztwem niezwykłym vnieśiony/ bierze ſie gwałtem wielkim do was. OrzJan 5; PaxLiz B3.

niezwykły czemu (2): Boć to nie ieſt rzecż niepodobna twoiey wſzechmocnośći: álbo nieprzyſtoyna twey ſpráwiedliwośći: ábo niezwykła twoiey łáſkáwośći. LatHar 154. Cf »Pismu Św. niezwykły«.

Połączenie: »tak niezwykły« (1): że dla thák niezwykłych mąk [ad extrema supplicia] niektorzy też z nieprzyiaćioł ich/ [...] vważáiąc ſobie/ że tho co ſie teraz Zydom dzieie/ niegdyby ſie im ſámym theż mogło dziać/ płákáli Leop 3.Mach 4/4.

Wyrażenia: »cudo niezwykłe« (1): iáko pan dźiwnie ie wybáwił [...] Iáko cudá niezwykłé/ cudá nieſłycháné W Aegypćie okázował KochPs 117.

»Pismu Św. niezwykły« (1): iákoby oni co poſtronnego y piſmam świętym niezwykłego przydawáć mieli BibRadz *5v.

Szeregi: »niezwykły i niebywały« (1): A inne ſkłádánia y wyćiągánia w króleſtwie náſzym niezwykłé y niebywáłé [insolitas et inconsuetas JanStat 798]/ iáko we Zbożach/ w Owśiéch/ w Pieniądzach SarnStat 1055.

»niezwykły i nie leda« (1): NIezwykłym/ y nie ledá piórem opátrzony Polecę precz poétá KochPieś 54.

»niezwykły, niesłychany« (1): KochPs 117 cf »cudo niezwykłe«.

»nowy a niezwykły« (1): co to zá nowa á niezwykła boiazń miedzy wámi BielKron 254v.

»niezwykły a osobliwy« (1): iż o rzeczy nie zwykłey á iśćie oſobliwey rozumieć będźiemy. BibRadz I 3d marg.

3. Taki, który się nie przyzwyczaił; niewyćwiczony (3):

cum inf (1): Insolens vera accipiendi, Niezwykły prawdy ſzukáć. Mącz 399a.

W przeciwstawieniu: »zwyczajny ... niezwykły« (1): Gdziez godzi ſie wiedzieć iż wraczanie zwycżajnemu cżłowieku zdrowie ieſt, wſzakoż nie zwykłemu ſmierci ſie rowna GlabGad K8v.

Szereg: »niezwykły a bojaźliwy« (1): Ceſarz Konſtántyn Páleologus ácż miał ludu doſyć y pieniędzy ále niezwykłego á boiáźliwego BielKron 251.

Synonimy cf NIEZWYCZAJNY.

Cf NIEZWYCZAJNY, ZWYKŁY,

JB