[zaloguj się]
[pdf]

ROZDYMAĆ (12) vb impf

o jasne.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 rozdymåm
3 rozdymå rozdymają
praet
sg pl
3 m rozdymåł m pers
n subst rozdymały
fut
sg
3 m będzie rozdymåł
impersonalis
praet rozdymåno
participia
part praes act rozdymając

praes 1 sg rozdymåm (3). ◊ 3 sg rozdymå (1). ◊ 3 pl rozdymają (1). ◊ praet 3 sg m rozdymåł (1). ◊ 3 pl subst rozdymały (1). ◊ fut 3 sg m będzie rozdymåł (2). ◊ impers praet rozdymåno (1). ◊ part praes act rozdymając (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

I. Transit. (11):
1. Napełniając powietrzem, powodować powiększenie objętości [co] (2): ktore [wiatry] zmieſzane z wilkoſciami flegmiſtemi klijowatemi w głowie podnoſzą onę pianę: rozdymaiąc onę, z ktorey ſie cżynią takowe bańki. FalZioł V 8v; SienLek Vuu3v; [tedy wnie [w rękawice] dymu wonnego nápuść [...]/ á kurz ie ták przez 20. dni [...] dobrze ie rozdymáiąc iáko máchárzynę/ áby ták w dobrze rozdźiewione mogł dym dobrze wchodzić SienHerb 564a].
[Zwrot: »gębę rozdymać«: Czytay ſobie w piſmie ono/ Iż im [heretykom] ná czás dopuſſczano. [Z] Swiętemi ták walkę toczyć Y teże ná czás potłoczyć. Z rogu tego co oczy miał [cf Dan 7/8]/ Szeroko gębę rozdymał. MorawRozm C.]
[Przen [kogo] : męczi mię łakomſtwo oſkarſza mię picha [...]/ rozdimamię pożądliwoſcz NowModl 21v.]
2. Dmuchając, rozniecać lub podtrzymywać ogień; inflammare Modrz; flatu excitare, sufflare, suscitare Cn [co] (5):
Zwroty: »ogień rozdymać« = suscitare ignes Cn (3): iako y ogien ſie żarzy gdy gi rozdymaią GlabGad G5v; BibRadz I 281b marg; [w wulkanie Etna] ogień ktory ſie z ſtrzęſienia ziemie kámieniem wſkrzeſze ſie/ rozdyma BielKron 276v.

»rozdymać [czym] węgle« [szyk zmienny] (1): BielKron 26; [ná ktore [koniki żelazne] złocżyńce wſádźiwſzy po vlicách wodzą/ á wewnętrz węgle ktore kát miechem rozdyma. LipsPiotr 132].

Przen (1): [iże miał w ſercu ſwoim ná Ablá ſrogi gniew/ od onego Szátáná zápocżęty/ ktory w nim ták z nicżego bez wſzey przycżyny Ablowey rozdymał GilPos 123v.]

rozdymać czym (1): ieſli onych iſkier cnoty y mądrośći zwycżáiem á ćwicżeniem niebędzie wzniecał/ ábo rozdymał [excitaverit et inflammaverit]/ [...] bywa to/ iż do rzecży vcżćiwośći przećiwnych oślep idzie ModrzBaz 6.

Szereg: »wzniecać abo rozdymać« (1): ModrzBaz 6 cf rozdymać czym.
3. Wiać przez jakiś obszar [co] (1): ZEphiry w ten cżás młode láſy rozdymáły KołakCath Cv.
[Przen: Napirwej [grzeszny człowiek] napuści złych myśli do serca swojego jakoby wiatrów szkodliwych. A ci wiatrowie rozdymają serce jego Kaz 1.]
** Bez wystarczającego kontekstu (3): Defflo et Difflo, Rozdymam/ Oddymam/ Roſproſzam ogień. Mącz 130d; Calep 322b, 855b.
II. Intransit. Panoszyć się, żyć w bogactwie [na czym] (1): Wierę nam ſnadź zgłupieie/ on chytry przechyrá. Co ná cudzym rozdymał/ przepieruiąc chodził RejZwierz 136.

Synonim: II. rozpychać.

Formacje współrdzenne cf DĄĆ.

Cf ROZDYMAJĄCY, ROZDYMANIE

KW, (LWil)