[zaloguj się]
[pdf]

1. ROZDZIELENIE (255) sb n

roz- (241), roź- (12), roſ- (1); zapis: rodzielenie Mącz (1).

o oraz pierwsze i drugie e jasne (w tym w o 1 r. błędne znakowanie); w końcowym e wahania.

Fleksja
sg pl
N rozdzielenié rozdzieleniå
G rozdzieleniå, rozdzieleniå
D rozdzieleniu
A rozdzielenié rozdzieleniå
I rozdzieleniém, rozdzielenim
L rozdzieleniu

sg N rozdzielenié (135); -é (3) BiałKat, SarnStat (2), -e (1) OpecŻyw, -(e) (131). ◊ G rozdzieleniå (26); -å (25), -(a) (1). ◊ D rozdzieleniu (7). ◊ A rozdzielenié (9); -é (2), -(e) (7). ◊ I rozdzieleniém (4), rozdzielenim (1) BierRaj; -ém (2), -(e)m (2). ◊ L rozdzieleniu (66). ◊ pl N rozdzieleniå (1). ◊ A rozdzieleniå (5). ◊ sg G a. pl A rozdzieleniå (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. dział i rozdwojenie, Linde XVI w. (dwa z niżej notowanych przykładów) s.v. rozdział.

I. Czynność, działanie (51):
1. Uczynienie części z całości; distributio, divisio Mącz, Cn; distinctio JanStat, Cn; partitio, sectio Cn (19): Divisibilis, Co łatwie yeſt ku rozdzieleniu. Mącz 91b, b.

rozdzielenie czego (2): Rozdźielenie ſukienek [Chrystusa ukrzyżowanego]/ y los o iednę. LatHar 735 marg. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »rozdzielenie [czego] na części« (1): Distributio, Rozdzielenie/ rozłożenie czego ná częśći. Mącz 464a.
a. O zbiorowości ludzkiej (4):

rozdzielenie kogo (3): BielKron Llll2v; dla lepſzey wiary/ [Aleksander] rozſtháwiał Namiothy potroſze iedny od drugich dáleko ná kilko mieyſc/ bacżąc to Tátárowie rozdzielenie woyſká/ pytáli zbiegow coby to było? BielSpr 42. Cf Wyrażenie.

rozdzielenie na co (pl) (3): Rozdźielenie Zydow ná kroleſtwá. BielKron Llll2; Máią też [Niemcy] ſwe rozdźielenie obycżáiem ſtárych walecżnikow ná Chorągwie y Proporce BielSpr 65v.Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »rozdzielenie [kogo] na części« (1): Tribus, [...] rozłożenie á rozdzielenie ludu ná pewne częśći. Mącz 464a.
b. O terytorium [czego] (4): Wypiſuie rozdźielenie źiemie. [Cf GDy tedy rozdźielićie źiemię ná dźiedźictwá/ [...] Ez 45/1] BibRadz Ez 45 arg; BielKron 168v.

rozdzielenie na kogo (pl) (2): o rozdzieleniu Rzymſkiego Páńſtwá ná dwu Ceſarzu. SkarJedn A8v [idem] 194.

c. O tekście [czego] (4): Rozdzielenie Ewángeliey Lukaſzá. S. WujNT 187 marg, 298 marg, 516 marg.
Wyrażenie: »rozdzielenie na [ile] części« (1): Co wſzytko iáśniey ſię pokaże z rozdzielenia tych kśiąg ná ſześć częśći. WujNT 392.
d. O pomieszaniu języków pod wieżą Babel (1):
Wyrażenie: »rozdzielenie językow« = powstanie różnych języków (1): O wieży Babel á rozdzyeleniu ięzykow. BielKron 7.
e. O czasie [czego] (2): (nagł) Rozlicżne Roku rozdźielenie. (–) Rok ma w ſobie Mieśięcy 12. Niedziel 52 LatHar ++7; iż Sędźiowie nie máiąc róznośći ná czáſy y rozdźielenié godźin/ ſądy odpráwowáli SarnStat 785.
2. Danie kilku odbiorcom; sortitio Mącz; distinctio, divisio JanStat; partitio Cn (11): Sortio, Loſowánie/ miotánie loſów/ rozdzielenie przes los. Mącz 403c.

rozdzielenie czego (5): GroicPorz a3; Sortitio provinciarum, Rozdźielenie ſtároſtw. Mącz 403c; Aby win ſłuſzné rozdźielenié było miano: ieſli kmieć będźie z wylaniem krwie álbo bárzo ránión/ z wſzyſtkich win zá ránę álbo vderzenié ſkazáné dwie częśći ránnému/ á trzećia ſądowi [...] ſkázuiemy áby była dáná. SarnStat 653, 654. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »rozdzielenie łupow« (1): Malignitas praedae partitae, [...] Nie wierne/ łákome rozdźielenie łupów. Mącz 205d.
a. Podział majątku między spadkobierców (5): Portio virilis, d⟨icitu⟩r quando hereditas filiis aequaliter dividitur, rozdyelyenye [!] BartBydg 119b.
Wyrażenie: »rozdzielenie dobr« = divisio bonorum JanStat [w tym: miedzy kim (pl a. coll.) (3)] (4): iż my y potomkowie náſzy żadnych dáwáć Kommiſsiy nie máią/ iedno [...] ná rozdźielenié dóbr dźiedźicznych/ między bráćią/ álbo blizſzémi SarnStat 838, 596, 838, 839.
3. Postawienie znaków oddzielających poszczególne części (2): Interpuncta verborum, Rozdzielenie. Mącz 331d.

rozdzielenie czego czym (1): Rozłożenie to tych ſłow y rozdzielenie ich kreſkámi/ [...] to znácżnie pokázuie: iż [...] CzechRozm 63v.

4. Uczynienie, że coś jest osobno; rozłączenie (się), bycie osobno;resolutio Vulg; diremptio, divisio Mącz (12): Diaeresis. Latine Divisio, Rozdzyelenie Figura est Grammatis, quando diphtongus dividitur in duas syllabas Mącz 84b, 103b; WujNT 256.

rozdzielenie czego (4): Smierć ieſt wiecżne ſpanie rozdzielenie ciał BielŻyw 137. Cf rozdzielenie czego z czym; Wyrażenie.

rozdzielenie czego z czym (1): od ktorego [Karola Wielkiego] ſie pocżęło roźdźyelenie Ceſárſtwá Konſtántynopolſkiego z Włoſkim BielKron 170.

rozdzielenie od czego (2): Byłám [...] Gdy [Bóg] vcżynił od zyemie/ wodzye rozdzyelenie BielKom B5. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »rozdzielenie dusze od ciała, ciała i dusze« = śmierć [szyk 1:1] (1:1): s naklonionᾳ glowᾳ s roſdzyelyenym cyαla ij duſſe BierRaj 22; SeklKat T5.
α. O osobach boskich (3): że ná koniec tego Bogá ſwego rozdźielonego vcżynią/ iako Kálwin cżęſto o thym rozdźieleniu [...] báie GrzegRóżn C2v.

rozdzielenie czego (pl) (1): Chćiáłá ſpráwiedliwość/ mieć thę BOſką mądrość [tj. Chrystusa]/ ludzkim przyrodzeniem/ Perſon rozdźieleniem/ ſpoioną oſobnie ArtKanc A11v.

rozdzielenie miedzy kim (pl) (1): BiałKat b2v cf Szereg.

Szereg: »rozdzielenie ani roztargnienie« (1): O iednośći Oycowſkiéy y Synowſkiéy ták vczy Hiláryuſz: [...] Nie ieſt miedzy nimi rozdźielenié/ áni roſtárgnienié. BiałKat b2v.
a. Rozłąka, rozstanie [czyje] (1): Boć mnie [tj. św. Pawła] iuż offiárowáć pocżynáią/ á cżás mego rozdzielenia náſtháwa [tempus resolutionis meae instat]. Leop 2.Tim 4/6.
5. Rozróżnienie (2): Distinctio, [...] cecha/ znak rozdzielenia. Mącz 416b.

rozdzielenie czego (1): Opiſánie y rozdźielenie złodźieyſtwá/ iáko wiele rodzáiow złodźiei. KlonWor 3.

6. Wyznaczenie granic; distinctio JanStat, JanPrzyw (5):

rozdzielenie od czego (2): NIechcemy/ áni od tych miaſt mamy komu náſzégo Máieſtatu proſzącému gránic od dóbr/ wśi/ y dźiedźictwá náſzégo rozdźielenia zábrániáć SarnStat 838 [idem] 887.

rozdzielenie między czym i czym (2): SarnStat 839, 910 cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »rozdzielenie graniczne, granic« = distinctio limitum JanStat (2:1): TO téż obiecuiemy: iż wſzyſtkim proſzącym od nas gránic álbo rozdźielenia gránicznégo między dobry ſtołu náſzégo królewſkiégo/ y dobry proſzących/ zezwaláiąc damy dwu przełożonych/ [...] którzy imięniem náſzym będą mieć moc gránice vczynić. SarnStat 839 [idem 910]; ku rozdźieleniu y popráwieniu gránic między Kśięſtwem Stolpſkim przerzeczonym/ y źiemią Zakonu w Pomorzkiéy źiemi/ máią poſłáć poſły z oboiey ſtrony SarnStat 1114, 910.
II. Stan wynikły z podziału (192):
1. Część powstała z podziału lub jedna z części składających się na całość; portio Mymer1 (186): Mymer1 12v; maiącz [bluszcz] liſt iakoby ſkorzenia wyroſtaiączy albo z drzewa/ á rozdzielenie w nich ieſt nieiakie węgłowa [!] FalZioł I 48d; Ci [sędziowie] niechaj się rozdzielą na troje po jedenaście w każdym tym rozdzieleniu, aby byli i duchowni i Panowie Rady Diar 95; SienLek 25v.

rozdzielenie kogo (pl) (1): Classis. [...] ſtan/ Rozdzielenie/ Roſſadzenie ludźi. Mącz 55d.

a. Wydzielony obszar; territorium JanStat (2): obiecuiemy: iż wielkié Kśięſtwo przerzeczoné Ziem Litewſkich/ [...] y ze wſzytkiémi Zamki/ twiérdzámi/ Powiáty/ rózdźieleniém/ y ich obywátelmi [...] ná tegóż Páná Włádyſłáwá Królá [...] máią zupełnie y cále przypáść SarnStat [994], 1092.
b. Rozdział tekstu;caput Mącz; capitale, capitulum JanStat (179): LatHar +11v; ACz z ſtárádawná przez przodki náſzé w niektórym rozdźieleniu vſtáwiono ieſt: iż [...] SarnStat 640; tá to iſta Conſtitucia [...] byłá dźierżáná/ ſtrzeżoná y chowána/ pod tákową formą przez pewné rozdźielenia dana [per certa capitalia tradita JanStat 1018] SarnStat 952, 1120, 1126.

rozdzielenie czego (13): ZOphoniaſz Prorok [...] piſał też cżworo rozdzyelenia piſmá s. BielKron 93, 48v, 462v; Mącz 37c; ktory [Daniel] w wtorym y w ſiodmym rozdźieleniu Proroctwá ſwego doſtátecznie opiſuie czterzy Monárchie świátá LeovPrzep I3, b, G4v, I2v, I4v; Rozdźielenie I. wtorey Cżęśći O Przyſiędze ſtárſzych Sprawcow. BielSpr 11v, 13; Co ſię w Dzieśięciorgu Rozdzieleniu tych Kśiążek przekłáda. LatHar +12, 122; SarnStat 1108.

rozdzielenie które (151): Y wtemże rozdzyelenyu [Salomon, tj. Eklezjastyk] ma/ że mąż dobrey żony błogoſláwyony yeſt GliczKsiąż P5v; Páweł s. tákże w dzieiach Apoſtolſkich ſwiádſzy w oſtátnim rozdźieleniu mowiąc Iż [...] SarnUzn E; Modlitwę ná końcu/ [...] kłáść y odmieniáć możeſz/ wyiętą z przeſzłego rozdzielenia. LatHar 506, 12, 397, 662. Cf W połączeniu z liczebnikiem porządkowym.

W połączeniu z liczebnikiem porządkowym [w tym: rozdzielenie + liczebnik (122), liczebnik + rozdzielenie (33)] (155): O thym Auicenna piſze w pierwſzych kxięgach/ w cżwartym rozdzieleniu. FalZioł V 60v; MiechGlab 45; ocżym będzye ſzerzey w rozdzyeleniu XX. BielKron 203v; ná pierwſzey ſtronie/ wierſz 6. od rozdźielenia 18. ſtoi poſádźiwſzy/ ma być podſádźiwſzy. BielKron Mmmm2, 48v, 111 marg, 193, 195v, 196 (44); SarnUzn B6v [2 r.] Ev [2 r.]; LeovPrzep b, G4v, I2v, I4v; BielSat B3v, C, C3v, Dv, D2v (9); BielSpr 1, 1v, 2v, 3, 3v (23); BielRozm 3, 10, 13, 16, 21 (11); Wykład tego przedźiwnego Pozdrowienia położy ſię w náuce śiodmego rozdźielenia ná pocżątku. LatHar 8, ++8v, +++2v, 12, 55, 74 (46). Cf W lokalizacji biblijnej.

W połączeniu z przydawką lub zdaniem przydawkowym [w tym: o kim, o czym (34), ze zdaniem przydawkowym (12)] (46): Rozdzielenie Piąte o pułnocnych Kráinach Moſkiewſkich. BielKron 433v, 434, 434v, 435v, 436, 436v, 437, 438; O Rzemieśnikách niezbożnych/ Rozdźielenie Cżwarte BielSat C, B3v, C3v, Dv, D2v, D3 (9); Rozdźielenie II. Ktorzy ſą godnieyſzy ku rzecżom Rycerſkim. BielSpr 1v, 1, 2v, 3, 3v, 4v (21); LatHar +++2v, 74, 108, 185, 256 (8).

W lokalizacji biblijnej (10): iáko ſtoi v Matthe. s. w XIII. rozdzyeleniu/ áby widząc nie widzieli/ ſłyſząc nie ſłyſzeli BielKron 46, 139v; In sexto capite Evangelii sancti Ioannis, W ſzóſtem rozdzieleniu Ewangeliey ſwiętego Ianá. Mącz 37c; SarnUzn Ev, F; o ktorych Páweł S. piſze w 1. do Koryntow/ we 13. Rozdźieleniu. LatHar ++8v, +++1 [2 r.], 285, 329; [iáko mowi Eccleſyáſtyk w rozdzieleniu X. LorichKosz 27v (Linde s.v. rozdział); WujPosN 1584 I 72 (Linde s.v. rozdział)].

Z tytułem obcojęzycznym (2): Stoi v nich w Kſięgach Kánedrin w rozdźieleniu Helluhenamic Hela quin. Kto vbije mátkę y oycá [...] BielKron 465v, 465v.

W połączeniach szeregowych (5): Téż áby tego pokoiu wiecznégo [...] we wſzyſtkim onégo rozdźieleniu/ ſpoſobiéch/ ártykuléch/ y w punkćiéch ſtrzegliſmy/ y on chowáli SarnStat 1104, 939, 1104, 1105, 1107.

2. Stan wynikły z podziału majątku (1): áby którzykolwiek bráćia ábo przyiaćiele krewni [...] będąc rozdźieleni/ y wtym rozdźieleniu [in hoc separatione et divisione JanStat 561] byli przez trzy látá y trzy Mieśiące wmilczeniu/ nieprzywodząc ſie do ſądu [...] tedy [...] SarnStat 594.
3. Rozłam, niezgoda; różnica zdań (5): Mnimáćie żem pokoy przyſzedł dáć ná źiemię? Nie mowię wam/ ále miecż [dissidium; roznicę BibRadz]. (marg) Gr. y S. rozdzielenie / ále Tertullian piſze/ ze to Márkion podrzućił (–) BudNT Luc 12/51.

rozdzielenie czego (1): O odſzcżepieńſtwie y rozdzieleniu kośćiołá. SkarŻyw 92 marg.

rozdzielenie miedzy kim (pl) (1): Tedy niéktorzy licemiernicy pocżęli mowitz: nieieſt ten cżlowiek od boga ktory ſoboty nieſwięci A drudzy rzekli. Iako może grzeſſny cżlowiek takowé tzuda cżynitz/ ij bylo rozdzielenie miedzy nijmi [schisma erat inter eos Vulg Ioann 9/16] OpecŻyw 63v.

W połączeniach szeregowych (2): SkarŻyw 538; Przetoż ieſt niepodobno/ żeby miáło długo ſtać kroleſtwo kácerſkie: gdyż ieſt wſzelkich niezgod/ rozdzielenia y rozerwánia pełne. WujNT 50.

III. To, co jest między czymś; często: puste miejsce; divisio Vulg; distinctio Mącz (7): Gdy tedy záſzło ſlońce/ [...] vkazał ſie Piec kurzący ſye/ y pochodnia ogniſtha/ przechodząc miedzy onym rozdzieleniem. Leop Gen 15/17; Mącz 416b; Fissus, Pro fissura, et divisura – Rozdzielenie rosłupienie. Calep 419b.

rozdzielenie czego (pl) (1): Czo ieſt morze, [...] ſwiata oblanie, [...] rozdzielenie kroleſtw BielŻyw 135.

rozdzielenie czego i czego (1): Boć żywe ieſt ſłowo Boże [...] y przenikáiące áż do rozdźielenia duſze y duchá WujNTHebr 6/12.

rozdzielenie miedzy czym („sobą”) (1): Phalanx wielka álbo Woyſko było rozdzielono ná cżterzy cżęśći [...] Iedná podle drugiey bliſko ſiebie máiąc rozdzielenie miedzy ſobą bliſko ſiebie dla wychodzenia y przywodzenia kiedy potrzebá vkaże ſprawcom BielSpr 29v.

a. Pauza w muzyce [czego] (1): Diapsalma, Przeſtánie/ Pauſa w ſpiéwániu/ álbo rozdzielenie pſálmu y wierſzá. Mącz 328c.
*** Bez wystarczającego kontekstu (5): Distinctio, divisio, rozdzyelyenye BartBydg 43b; Mącz 49a; Calep 329a, 334b.

rozdzielenie czego (1): Successus temporis, rozdzyelyenye, roscyągnyenye czaszhu BartBydg 152b.

Synonimy: II.1.b. głowa, kapitulum, kaput.

Cf ROZDZIAŁ, ROZDZIELIĆ

KW, (LWil)