[zaloguj się]
[pdf]

OBLICZNIE (134) av

o oraz e jasne.

Sł stp notuje. Cn s.v. licowanie, Linde XVI – XVII(XVIII) w.

Osobiście, we własnej osobie; personaliter HistAl, Mącz, JanStat; coram HistAl Mącz, Modrz; praesens Mącz, Modrz, JanStat; in compectu PolAnt, Vulg; ipse, facie ad faciem HistAl (134): OpecŻyw 42v; Alexánder gdy chce s kim walcżyć [...] ſam oblicżnie przyſtępuie ku bitwie/ á ták ſie mu imię y chwałá mnoży. HistAl E, A4, B7v, E8, H3v; LubPs M2, V5v; Podał mu [Bóg Mojżeszowi] przykazánia oblicznie/ zakon żywota y vmieiętnośći BibRadz Eccli 45/6[5]; A ták iechał [Kazimierz Wielki] ſam oblicżnie do Węgier BielKron 374; [dla pewniejszej miłości i powinowactwa królów] Węgierſkiego y Polſkiego/ [...] potrzeba ieſt oſobnego ná ſwoy cżás z iechánia á rokowánia ſpolnego oblicżnie ná mieyſce ktemu wybráne BielKron 412v, 35, 196, 200, 225, 356v, 372; mihi coram recepisti, Yakośmi vſtnie/ álbo/ oblicżnie obiecał. Mącz 36b, 293b, 431a, b, 468a; Pan twoy ácż tu ná cię oblicżnie nie woła iáko ná Máttheuſzá náſláduy mię/ ále iuż ty ſłowá máią záwżdy brzmieć w vſzoch y w ſercu twoim RejPos 325v, 197v, 207v, 336v; BudBib Eccli 45/6[5]; CzechRozm 47v; á w oney páráfij porządkiem ſpiſáć káżdego śláchćicá pozwánego/ abo oblicżnie [ad iudicem citatus seu coram]/ iáko słyſzę záchowuie ſię w Litwie: abo pozew ná máiętnośći położywſzy/ iáko ieſt w Polſzcże obycżay. ModrzBaz 90v; SarnStat 506, 648, 933, 1124.

W przeciwstawieniu: »oblicznie ... przez posły, przez ceduły« (1): A gdzieſz ſie podzieią oni klucżnicy/ ktorzy nie tylko oblicżnie/ ále y przez poſły/ przez ceduły/ zá nędzne pieniądze/ chłubią ſie iż mogą ty drzwi otwieráć y zámknąć wedle woley ſwoiey. RejAp 39.

W charakterystycznych połączeniach: oblicznie chlubić się, iść (przyść) (6), jechać, mowić (gadać) [z kim] (4), nawiedzić [kogo], obiecać, oglądać [kogo, co] (2), patrzeć [na kogo], podać [co komu] (2), przystąpić [przed kogo], przystępować [ku czemu], ukazać się [komu], umawiać się [z kim], widzieć [kogo] (być widzianym) (2), widzieć się [z kim], zjechać się [z kim], zwyciężyć [kogo czym]; oblicznie żądany [o co] (3).

Zwroty: »(sam) oblicznie być, będący« = praesens (esse) Modrz, JanStat [szyk zmienny] (17:1): OpecŻyw 41v; wtenze thedi czaſz pyothr Granowsky [...] wdomu ſwoym oblicznye nyebell LibMal 1546/110v; Iedno kſiążę rycerſtwá Dáriuſowego/ obacżył być oblicżnie [facie ad faciem] Alexandrá. HistAl F2; LubPs cc4v, dd2v marg; Fui illic in re praesenti, Byłem tám oblicżnie. Mącz 428d; RejAp 173; RejPos 88v, 316v; Kryſtus nie był v Oycá oblicżnie áż pozmár. twychwſtániu [!]/ bo táką miał obietnicę GrzegŚm 35; RejZwierc 130; My ſłuchaymy Ewányeliey iáko oblicżnie będącego/ Páná/ á nie moẃmy/ O ſzcżęſliwi ktorzy go ſłyſzeć mogli. RejPosRozpr cv; BiałKaz D3v; ModrzBaz 21; NiemObr 76; SarnStat 335, 678, 1169.

»oblicznie stawić się (a. stawać, a. stanąć)« = personaliter representari JanStat [szyk zmienny] (7): Ia Malcher pecz slyvbuyą [...] yechacz y stawycz ſſya oblycznye nazamku yego krolyewſkyey myloſczy wſzochaczowye MetrKor 37/3v; Compareo, Stawam oblicznie/ ſtáwiam ſie w ſwey oſobie. Mącz 278a, 396c [2 r.], 431b; RejPos 352; SarnStat 1094.

Wyrażenie: »oblicznie przytomny« (1): Ale iż teraz Iezuſá Chriſtuſá oblicżnie przytomnego áni mamy áni widźimy: tedy tego nie wiem/ iákobyſmy go wzywać mieli. CzechRozm 192v.
Szeregi: »oblicznie i (a) jawnie« [szyk 1:1] (2): Iż ſyn Boży był w ſtárym zakonie/ y vmawiał ſię z oycámi: lecż nie oblicżnie á iawnie/ [...] ále in apparitionibus, ábo w okazániu inſzego kſztałtu/ niż ſámá iſtność w ſobie byłá. CzechEp 184, 185.

»twarzą w twarz albo oblicznie« (1): [rzeczy boskie, rozum ludzki przechodzące na ziemi] Aż po śmyerći w nyebye twarzą w twarz/ álbo oblicznye oglądamy [Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem Vulg 1.Cor 13/12]. KromRozm II n4v.

»oblicznie i widomie« (1): Ia tak mocznie trzymam y wierzę piſmv ſwiętemv/ nieinacżei iedno iakoby ſam pan bog oblicżnie/ y widomie zemną mowił SeklWyzn C.

Przen (1): Ale pan niebo z gwiazdámi/ Właſnémi ſtworzył rękámi. Powagá przed nim oblicznie/ Y cześć ſtoi vſtáwicznie [Confessio et pulchritudo in conspectu Eius, sanctimonia et magnificentia in sanctificatione Eius. Vulg Ps 95/6] KochPs 144.
a. W terminologii prawniczej (68):

W przeciwstawieniu: »oblicznie ... listownym pozwem« (1): [pozew na kształt mandatu] bywa ná ten czás kiedy ktho niemoże być pozwan/ áni oblicżnie/ áni liſtownym pozwem/ kiedy ſye ktho kryie/ mięſzkánia ſwego niema GroicPorz p2v.

Zwroty:»oblicznie być« [szyk zmienny] (9): ComCrac 15v; De absente secundum praesentem iudicare, W niebytnośći yedney ſtrony vczinić skaźń wedle woley tego który oblicznie yeſt/ á rzeczy ſwey prziſtrzega. Mącz 378b; PIſárze Ziemſcy niech będą oblicznie [sint praesentes JanStat 498] przy położeniu kśiąg Ziemſkich SarnStat 564, 324, 486, 503, 564, 916, 1107.

»oblicznie (by(wa)ć) poz(y)wan(y)), poz(y)wać« [szyk zmienny] (6:4): gdy kto raz będźie oblicżnie pozwan/ nie trzebá go drugi raz y trzeći oblicznie pozywáć/ tylko w mięſzkániu iego Czeládźią tho opowiedźieć przes ſługę Vrzędowego/ áby do Práwá ſtánął. GroicPorz q2, n3, n3v, p2, p2v, qv, q2; [Lestko na sejm] pozwał Swatopełká Staroſtę pomorſkiego oblicżnie/ iż mu nie dał trybutu BielKron 358; á ieſliby [mytnicy] nie ośiedli byli/ oblicżnie máią bydź pozwáni [personaliter citabuntur JanStat 61] SarnStat 921.

»oblicznie odpowiedać« (1): Ad nomina respondere, Ná popis álbo ná rok ſie ſtáwić álbo oblicżnie odpowiedáć. Mącz 410b.

[»przed urząd oblicznie przyść, przystąpić«: Prziedemna bormyſtrzem Iądrzieyem myecznykiem I rada moya [...] przyſzly oblycznye przied naſz ſand Iako myklaſz ſmoloch Valenti Knychala a Woycziech ZapWpol 1547/23; Anno domini 1549 wdzyeny ſ. Longina przęd nąſz vrząd przyſtapywſſzy oblycznye Dzyeczy nyeboſczyka Stephana ploczyennyka Valenty ſſyoſtrą ſwoyą Marvſſzą vzyawſſy przerzeczoną ſzyoſtra marvſſą oſtathek pyenyedzy ZapWpol 1549/33.]

»stanąwszy (a. stojąc) oblicznie zeznać (a. wyznać, a. przyznać się, a. żądać itp.), sta(ną)ć oblicżnie; [na rękojemstwo oblicznie stojący]«: [w tym: na roku (4), przed prawem (12), przed sądem (11), przed sołtysem i ławniki (3), przed urzędem (4), przed wiecem] [szyk zmienny] (37:10): MetrKor 59/77v; ZapWar 1548 nr 2668; Thamze [w urzędzie] ſtoyacz oblicznye Anna przerzeczoną yeſth zeznala dobrowolnye yſz ſtym tho woycziechem thak yako ſſam zeznawa czudzolozila LibMal 1549/150v, 1548/144, 146v; Mącz 278a; Stanąwszy oblicznie Przed Prawem naszim Miaſta Kosćierziny Sliachetny Kristoſ Glowczewski alias Kozak ządal iest od nas wyſluchania Swiadkow ZapKościer 1581/22, 1580/11v, 16v, 1581/19, 19v, 20v (23); SToiąc oblicznie przed ſądem [comparens personaliter coram iudicio JnStat 443] ſzláchetny N. zdrowy ná vmyśle y na ćiele/ iáwnie przez wyznánié ſwé wyznał SarnStat 1250, 532, 576, 637, 684 (19); [Sthanawshi oblicznye przed prawem Slyachethny a vrodzony Mikolay nyewyeskj [...] Dobrowolnye zeznał Przyaczielską vmową bycz posthanowyona ZapKrak 1545/911; Na Rąkoiemſtwo opatrznich wocziecha kapinosza Matiſza Dąbowskiego a Staniſlawa Dita Mieschczan Poznanſkich thamze oblicznie ſtoyączich [...] ieſtam ſpuſczil Iozepha ZapWpol 1550/142].

»oblicznie zeznać, [wyznawać]« (1): Zeznánié z Grodu/ [...] ná piſmie ták wiele wazy iákoby Wozny oblicznie zeznał. SarnStat 575; [Naprzod Lucaſz Krzyzankowſki zeznał oblycznye yſz myal v bratha rodzonego v Iana thrzeczyą cząſzcz Krzyzanek oyczyſzny Ianowe wlaſzną. ZapWpol 1550/265; My rada oblycznye wyznawamy [...] y ya woyth woycziech zlawyczą ſzwoyą. [...] yſz dnya ponyedzyalkowego przed pul poſthną nyedzyelyą. [...] ZapWpol 1546/720].

[Wyrażenie: »oblicznie przywołany«: gdyſz the [osoby] ſthoyą przed W. Mczya panye Burgrabya przeſz woznego wyſchey myanowathego bąndancz oblycznye nyeprzywołany. ZapWpol 1551/372v.]
Szeregi: »licownie albo oblicznie« (1): Rok licownie álbo oblicznie dány (alias którégo zową Facionatus,) tydźień przedtym bywa náznaczony. SarnStat 514.

»oblicznie i prawnie« (1): Dla tego tobie roſkázuiemy władzą Królewſką/ y vrzędu náſzégo: ábyś przed námi albo Podſtárośćim náſzym/ álbo vrzędem/ Grodzkim w ten álbo w ten dźień N. ná zamku N. oblicznie y práwnie ſtánął [legitime compareas JanStat 671]/ ku widzeniu y ſłyſzeniu SarnStat 830.

Synonimy: licownie, obecnie.

Cf OBLICZNO

DJ