[zaloguj się]
[pdf]

OBUDZIĆ SIĘ (36) vb pf

sie (31), się (5).

o jasne.

Fleksja
inf obudzić się
praet
sg pl
3 m obudził się m pers
n subst obudziły się
imperativus
sg
2 obudź się
3 niech się obudzi
conditionalis
sg pl
2 m byś się obudził m pers
3 m by się obudził m pers by się obudzili

inf obudzić się (5). ◊ fut 1 sg obudzę się (1). ◊ 2 sg obudzisz się (2). ◊ 3 sg obudzi się (8). ◊ 1 pl obudzimy się (1). ◊ praet 3 sg m obudził się (4). ◊ 3 pl subst obudziły się (1). ◊ imp 2 sg obudź się (4). ◊ 3 sg niech się obudzi (1). ◊ con 2 sg m byś się obudził (1). ◊ 3 sg m by się obudził (2). ◊ 3 pl m pers by się obudzili (1). ◊ part praet act obudziwszy się (5).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

Przestać spać, zbudzić się (36): RejPs 92, 107; RejKup c7; RejFig B, Cc5; RejZwierz 118v, 125v; gdy pies ſpi [...] nie náſtępuy mu ná ogon [...] A ieſli ſie też obudzi tedy go nie draźń RejZwierc 146v, 1v, 61, 164; Oná [Eufrazyja] ſię ocknęłá/ y záwołá ták/ iſz y inne ſię drugie obudziły SkarŻyw 225; WerGoś 245.
Zwrot: »ze snu się obudzić« (1): Kupiec ſie ze ſnu obudził y chwalij Serop Czo mu był dał Pleban. RejKup p6v.
Przen (22): obudź ſie duſſo moiá á nieczekáiąc ſwitánia ieſſce wnocy zrozmáytem pieniem day chwałę pánu ſwemu. RejPs 84v, 67; Iuż ſie rácż obudzić Pánye w twey dziwney mocy/ A przydź s twym zbáwyenyem tu ku náſſey pomocy [excita potentiam tuam et veni, ut salvos facias nos. Vulg Ps 79/3] LubPs S3v; RejZwierc 22v.

W przeciwstawieniu: »drzemać ... obudzić się« (1): drzemiemy á nie możemy ſie obudzić/ á záſlepione ſą ocży náſze zá wyſtępki náſze RejAp 24.

Zwroty: »obudzić się jako z twardego snu [ku czemu]« (1): potem pan obudził ſie iáko ſtwárdego ſnu ku rátunku ich RejPs 117v.

»k światłości obudzić się« = skierować się ku prawdzie (1): Spyeſzcieſz ſie rychley w drogę miedzy wierne ludzi/ Niech ſie káżdy s ciemnośći k świátłości obudzi. RejPos C4v.

»obudzić się na wspomożenie [czyje]« = zauważyć, że ktoś potrzebuje pomocy (2): gdy będziem wołáć á budzić s práwą wiárą Páná tego/ iż ſie pewnie obudzi ná wſpomożenie náſze. RejPos 51v, 49.

a) Opamiętać się (11): niewidzę áby ſye zá thę ſześć lat/ ktory Polak vczony obudźił/ á iego chybę nápráwił SienLek 194; RejAp 34, 35v [2 r.], 36, 36v; RejZwierc 62v.

W połączeniu szeregowym (1): Bo ſłuchay nędzniku co tu Pan powiádáć racży: Iż ieſii ſie nie vznaſz nie obudziſz á nie náwroćiſz/ iż przypádnę ná cię iáko złodziey. RejAp 36.

Zwrot: »wczas się obudzić« (1): Day miły Boże śmierć piérwéy/ á niżli to w Polſzce będźie/ co być muśi ieſliże ſye náſz Arcybiſkup Gniéźniéńſki wczás nieobudźi/ á z Królem náſzym poſpołu/ tym złym przyſzłym rzeczam/ poki ieſzcze może/ nie zábieży. OrzQuin Z2.
Szeregi: »obudzić się a obaczyć« (1): vpomináć tu Pan racży łáſkáwie á miłośćiwie przełożone koſciołá tego/ áby ſie obudzili á obacżyli/ á ſtáráli ſie o to/ áby tho ieſzcże było potwirdzono w wierze co było ieſzcże práwie nie pomárło. RejAp 35v.

»obudzić się i ocucić« (1): Pánie Boże day żeby ſię kiedy przykłádem náſzym obudźić y ocućić mogli BibRadz *5.

b) Zmartwychwstać (2): Bo śmierć ſnem zwáli/ iż śię obudźić máią do Kryſtuſá chwały ſwey/ ták iákoby wcżorá pomárli GrzegŚm 38.

W przeciwstawieniu: »umierać ... obudzić się« (1): ktorzy záſniemy w wierze Páná tego [...] nigdy nie vmieramy/ ále pewnie tákże ſie obudzimy ná záwołánie iego. RejPos 258.

Synonimy: ocknąć się, ocucić się.

Formacje współrdzenne cf BUDZIĆ SIĘ.

JR