Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OCZYŚCIAĆ SIĘ

Następne hasło: OCZYŚCIAJĄCY SIĘ »

OCZYŚCIAJĄCY (10) part praes act

oczyściający (8), oczyśczający (1), oczyszczający (1); oczyśczający : oczyszczający WysKaz (1:1).

o oraz a jasne.

Fleksja

sg
m	N	oczyściający	f	N	oczyściającå	n	N	oczyściającé
	A			A	oczyściającą		A
	I	oczyściającym		I			I

pl
N	subst	oczyściając(e)

sg m N oczyściający (2). ◊ I oczyściającym (1). ◊ f N oczyściającå (2). ◊ A oczyściającą (3). ◊ n N oczyściającé (1). ◊ pl N subst oczyściając(e) (1).

Sł stp s.v. oczyszczać, Cn brak, Linde w objaśnieniu s.v. oczyścialny.

Znaczenia

1. Usuwający z organizmu szkodliwe substancje, może też: wysuszający (2)
2. Uwalniający od zła moralnego, grzechu i kary za grzech (8)
- W przen (1)
- a. W religii żydowskiej o obrzędowym usuwaniu zmazy rytualnej (1)

1. Usuwający z organizmu szkodliwe substancje, może też: wysuszający (2):

W połączeniu szeregowym (1): Domowe żorawiny moc maią roſpądzaiączą/ thrawiączą y też ocżyſciaiączą FalZioł I 85a.

Wyrażenie: »moc oczyściająca« (2): [korzeń wężownikowy] Ma moc roſpądzaiączą y ocżyſciaiączą. FalZioł I 126b, I 85a.

Szereg: »rozpądzający i oczyściający« (1): FalZioł I 126b cf Wyrażenie. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

2. Uwalniający od zła moralnego, grzechu i kary za grzech; mundans PolAnt (8): iż ná ten cżás było z woley Bożey zbudowáne mieyſce z ogniem ocżyścżáiącym [tj. czyściec]: przez ktore mieli prześć ći/ ktorzy z tego świátá ſchodźili ſpráwiedliwymi/ ále przedſię nie ze wſzytkich ſtron ocżyścżonymi WysKaz 34, 35.

oczyściający kogo, co [= z kogo, z czego jest usuwane] (2): KrowObr 58v cf W przen. Cf Wyrażenie.

oczyściający co [= co jest usuwane] (1): ty ieſteś on niebieſki ogień [...]: ogień/ ſumnienia náſzego zmázy ocżyśćiáiący/y trawiący LatHar 34.

W charakterystycznych połączeniach: oczyściająca(-y, -e) męka, ogień, żałowanie; serca oczyściający; zmazy oczyściający.

Wyrażenie: »ofiara oczyściająca« [w tym: kogo (1)] (2): Odſtąpić od złośći ieſt vbłagáć Bogá/ á opuśćić nieſpráwiedliwość/ ieſt ofiárá ocżyśćiáiąca [Beneplacitum Domini recedere ab iniquitate, et propitiatio recedere ab iniustitia]. BudBib Eccli 35/3; WujNT 287.

Szeregi: »dosyć działający i oczyściający« (1): Dzis cij [za życia] twoiá prátzá ieſt pożytecżná/ [...] żalowanijé doſytz dzialaiącé ij ocżyſciaiącé. OpecŻyw 191.

»oczyściający i trawiący« (1): LatHar 34 cf oczyściający co [= co jest usuwane].

W przen (1):

Wyrażenie: »serca oczyściający« (1): A ſlyſzyſz thu bluznierzu/ iáko wiárá ieſt/ nietylko pożytetzna/ ále też ſercá ludzkie otzyśćiáiąca KrowObr 58v.

a. W religii żydowskiej o obrzędowym usuwaniu zmazy rytualnej (1):

Wyrażenie: »ofiarownik oczyściający« (1): Y poſtáwi ofiárownik ocżyśćiáiący [sacerdos mundans] onego mężá ktory ma być ocżyśćion/ y to (wſzytko) przed Iehową przede drzwiámi namiotu świádeſtwá. BudBib Lev 14/11.

Synonimy: 1. ocierający, purgujący.

Cf OCZYŚCIAĆ