[zaloguj się]
[pdf]

OGRAŻKA (49) sb f

o prawdopodobnie jasne (tak w o-); pierwsze a pochylone, końcowe jasne.

Fleksja
sg pl du
N ogråżka ogråżki ogråżce
G ogråżki ogråżek
D ogråżce ogråżkåm
A ogråżkę ogråżki
I ogråżką
L ogråżce ogråżkåch

sg N ogråżka (7). ◊ G ogråżki (7). ◊ D ogråżce (2). ◊ A ogråżkę (12). ◊ I ogråżką (4). ◊ L ogråżce (1). ◊ pl N ogråżki (7). ◊ G ogråżek (2). ◊ D ogråżkåm (2). ◊ A ogråżki (3). ◊ L ogråżkåch (1). ◊ du N (cum nm) ogråżce (1) FalZioł IV 57d.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Dreszcze, uczucie zimna towarzyszące gorączce; febris Vulg; paroxysmus Calep; commotiuncula Cn (49): ten kamień gdy gi kto powieſi na ſzygi/ tedy pomaga naprzeciw ograſzkam FalZioł IV 51a; Gdzie będą ſpołem złącżone dwie ograſzcze/ ktore zową trzeciacżkami: [smaragdus] vzdrawia ie FalZioł IV 57d, IV 41b [2 r.], 49d, 54c; Leop Luc 4/59; A kiedy nieiáko bodźie w Pęchyrzu/ niedoſtátek ieſt/ á przeto ſye Ogråżki nádźiewáć. SienLek 20v; Sliniogorz/ z Ograżką: złe znamię. SienLek 23; Ale ieſli chory/ ograżki niema/ może ieść miernie mięſo młode SienLek 40, 8, 9, 20, 20v [3 r.], 21 (33); [Ograżek morowych lecżenie SienHerb B#2v, B#2v [2 r.]].

W charakterystycznych połączeniach: ograżka bliska, nieporządna, powszednia (2), przestająca, ustawiczna (2), zapalona; ograżkę cierpieć (2), leczyć, miewać, oddalać, odpędzić, sprawić, uśmierzać, znamienować (5); ograżki nadziewać się (2); (na)przeciw ograżce pomagać (3); ograżka gaba (2), poczyna się, przestawa, rucha.

Wyrażenia: »ograżka gorąca« (2): Gdy ten członek [wątroba] chorzeie ograżká gorąca człowieká takiego gába SienLek 88, 141v; [SienHerb B#2v].

»ograżka zimna« (3): SienLek 29v, 141v; Paroxysmus – Ograſzka żimna. Calep 758a; [Ograżek źimnych lecżenie SienHerb B#2v].

Szeregi: »ograżka albo febra« [szyk 2:1] (1): OGrażki albo fébry rozmáite ſą: ábowiem niektoré trzęſą człowiekiém/ á od tąd ié zową/ trzęſącé: niektoré człowieká we wnąthrz z żymáią/ á thy wſzyſtki człowieká źimnem dręczą SienLek 139, 139 żp, 141 żp.

»ograżka, (a owszem) gorączka« (2): Ieſli kogo ograżká á owſzem gorączká gába/ [...] temu trzebá Medyanę otworzyć SienLek 139v, 140 żp.

Synonimy: febra, gorączka.

Cf OGRAŻANIE, OGRAŻENIE

KŁ