[zaloguj się]
[pdf]

ROZKRZYŻOWAĆ (2)vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
praet
sg pl
2 m rozkrzyżowåłeś m pers
3 m rozkrzyżowåł m pers rozkrzyżowali
f rozkrzyżowała m an
conditionalis
pl
3 m pers by rozkrzyżowali

praet [2 sg m rozkrzyżowåłeś.] ◊ 3 sg [m rozkrzyżowåł.] f rozkrzyżowała (1). ◊ [3 pl m pers rozkrzyżowali. ◊ con 3 pl m pers by rozkrzyżowali.] ◊ part praet act rozkrzyżowåwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. Rozłożyć na boki (o rękach) [co] (2):
Zwroty: [»rozkrzyżować po krzyżu«: y roſkrzyżowałes [Jezu] ſam ręcże po krziżu dobrowolnie daiącz ſie na gich wolą. Pozdraw E2.]

»ręce (a. rączki) rozkrzyżować« [w postawie błagalnej, modlitewnej] [szyk zmienny] (1): Tamże [Jezus] na golé kolana na ziemi poklęknąwſſy ręce ſwé ſwięté roſkrzyżowáwſſy/ z wielkim placżem modlil ſie OpecŻyw 100v; [A będącz Oſmęczony/ Padłes na Ziemię na oblicże Roſkrzyżowawſzy Rącżki pokorzącz ſię iakho Cżłowiek przed Oyczem niebieſkhiem Pozdraw B4, B3v; a thedy pan myly Iezuſz poklęknąl golemy kolani nazyemy rozkrzyzowawſchy ręcze podnyoſzl ye wzgorę RozmyślDomin 25, 24].

[»rozkrzyżować ręce« [do przybicia, ukrzyżowania]: Pozdraw E2 cf »rozkrzyżować po krzyżu«.]

Przen: W opisie gwiazdozbioru noszącego nazwę człowieka (1):
Zwrot: »ręce rozkrzyżować« (1): A ſámá [Kasjopeja] biédné ręce ták rozkrzyżowáłá/ Iákoby vdręczonéy córki żáłowáłá. KochPhaen 8.
2. [Przybić do krzyża, ukrzyżować [kogo]: Ktorey [Mądrości Bożej] żaden z książąt wieku tego niepoznał: bo ieśliby poznali/ nigdyby páná ſławnego (lub ſławy) nie rozkrziżowali. BudArt V6v.]

Synonimy: 2. rozbić, rozpiąć.

Formacje współrdzenne cf KRZYŻOWAĆ.

Cf [ROZKRZYŻOWANY]

SBu