Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: (OKĘSZENIE)

Następne hasło: OKFICIE »

OKĘSZONY (15) part praet pass pf

okęszony (14), okęsiony (1) Calep.

Teksty nie oznaczają ó; pierwsze o prawdopodobnie jasne (tak w o-).

Fleksja

sg
m	N	okęsiony	f	N	okęszonå	n	N	okęszon(e)
	G	okęszon(e)go		G			G	okęszon(e)go
	A			A			A	okęszon(e)

pl
G		okęszonych

sg m N okęsiony (1). ◊ [G okęszon(e)go.] ◊ f N okęszonå (2). ◊ n N okęszon(e) (1). ◊ G okęszon(e)go (1). ◊ A okęszon(e) (8). ◊ pl G okęszonych (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVII w. s.v. okąsać.

Znaczenia

Uszczuplony, niepełny, pozbawiony pewnych części (15)
- a. O obiektach fizycznych (13)
- b. O abstraktach: niecałkowity, nie będący czymś w pełni (2)
  - Przen: Który ostał się sam jeden po zlikwidowaniu innych elementów (1)

Uszczuplony, niepełny, pozbawiony pewnych części (15):

a. O obiektach fizycznych (13):

α. O człowieku: okaleczony, którego pozbawiono jakiegoś członka lub członków (1): Mutilatus, Truncatus, diminutus – Okęſioni. Calep 683b.

[Przen: WujPosN 1584 I 13; Okęſzonych też Kryſtuſow ktorymi nas zámietuią/ cżásby im zániecháć. Bo dobrze wiedzą/ że my iáko chlebowego/ ták y okęſzonego Kryſtuſá nie mamy/ ále żywego y prawdźiwego á cáłego/ to ieſt/ ktory ieſt Bogiem y cżłowiekiem w iedney perſonie. GrzegŻarnPos 1597 209 (Linde).]

β. O tekście: z którego usunięto fragmenty (12): Ale iżeć piſmá Swiętego nieſtáło/ przetoś muſiał wżdy ledá iákie y okęſzone piſmo przywieść KrowObr 179, 179v, 216v [2 r.]; SarnUzn G4; Przetoż też y tego ſobie pozwala/ że pod cżás z słowa Bożego ſzydźi/ pod cżás ie okęſzone przywodźi/ pod cżás go nádſtáwia CzechEp 191, 109; ktorych też słow/ vżywáią przeciwko nam kátolicy: ále okęſzonych/ gdyż tego co potym ſtoi/ nie vważáią. NiemObr 109.

W połączeniach szeregowych (2): Ták ieſth chytry Dijabeł/ y Antykryſth ſlugá iego Papież [...]/ że też vmie przywodzić piſmo/ ku ſwey rzetzy y zátráceniu/ ále takowe piſmo/ ktore ieſt okęſzone/ náruſzone/ y nietzyſte. KrowObr C4v; CzechEp 215.

Szeregi: »okęszony i podgolony« (1): A to twoie wykłádánie ſłow Chriſtuſowych ieſzcże okęſzonych y z obu ſtron podgolonych/ nie idźie z ducha/ ále z ćiałá CzechRozm 263v.

»okęszony i wyszpocony« (1): zádáie nam to iż my ſamo tylko piſmo przyimuiemy: ále okęſzone y wyſzpocone CzechEp 215. [Ponadto w połączeniu szeregowym 2 r.]

γ. [O terytorium: mały: Ibidem scultetiales mansi deserti, w iednym poliu sladow 2, a w drugim sladow 3; barzo to solecztwo okęszone a tilko ie za dwa slady maią InwBiskPozn 26.]

b. O abstraktach: niecałkowity, nie będący czymś w pełni (2): Więcz iáko nieſtrzymawáłość ieſt defect/ á wádá okęſzona/ bo ma w ſobie nieco rozumu/ thák záſię powſćięgliwość ieſt nie práwie doſkonáła cznotá GórnDworz Ff4; [że nie ná okęſone mnie Kroleſtwo tu dano/ ále ná cáłe BielKron 1597 113 (Linde)].

Przen: Który ostał się sam jeden po zlikwidowaniu innych elementów (1):

W połączeniu szeregowym (1): Bo gdzieć więtſze y przednieyſze piecżęći/ od przymierza z nimi [Żydami] vcżynionego oderwáne im ſą. A coż im tá podła/ ogolona/ okęſzona y pogwałcona [tj. szabat] pomoże? CzechRozm 72v.

Cf [OBKĄSZONY], OKĘSIĆ

LWil