[zaloguj się]
[pdf]

OPERACYJA (2) sb f

o, e oraz pierwsze a jasne, końcowe pochylone.

Fleksja
sg pl
N operacyjå operacyje
G operacyjéj operacyj
A operacyją

sg [N operacyjå.] ◊ G operacyjéj (1). ◊ A operacyją (1). ◊ [pl N operacyje. ◊ G operacyj.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

1. Skuteczne działanie; skutek [operatio – robota, praca, sprawowanie Mącz 264c; – pracej dokończenie Calep; robota, (actio) robienie – operatio Cn] (2):

[W połączeniu szeregowym: ANi też tego ſobie miey [...] zá niepewną rzecż/ áby cżárt nie miał z ludzmi iákich oſobnych ſpraw ábo rozmow/ tákże y operáciy PostępekPrCzart 79.]

Zwrot: »operacyją uczynić [w czym]« (2): A ieſli pierśiam pomoc chcemy [...] ℟. Floris Casſiȩ recens tracte/ vnciam vnam/ A iż więc w thych áffectiách phlegmiſtych czáſem nierychło operátiéy vczynią/ thedy niemogąc ſye iéy doczekáć/ godźin przed obiádem dwie/ dáwamy mánny/ álbo cásſiéy vncią Oczko 35; á tą pobudką nową ſtára łáſká W. M. moich M. Pánów będźie ſie odnawiáłá: y operátią w ánimuſzách W. M. wſzyſtkich iáką vczyni przećiwko mnie ſłudze ſwému SarnStat 863.
a. [Możność działania, aktywność [czyja]:
Wyrażenie: »operacyja przyrodzona«: gdyż káżda rzecż ktora ieſt w źiemi/ y ná źiemi/ chce właſney operácyey przyrodzoney z dáru Boſkiego/ á nie z duchá niecżyſtego PostępekPrCzart 79v.]
2. [Zabieg chirurgiczny dokonywany za pomocą odpowiednich narzędzi na ciele chorego: ſkąd owo nowſzy medici noſów [...] przypráwowáć ſye ięli kiedy zrániony á práwie nieporátowány prze flux byſtry vpádnie/ vpátrzawſzy do téy operatiéy pátientá potemu [...] coby lat obyczáiów/ complexyéy y krwie był dobréy [...] nos mu on ſkąd ma być obmysliwſzy [...] Veſalius to chce mieć z muſcułu/ ſkórę mu powoli odiąwſzy/ á ſam formuiąc go ná nos vrznąwſzy [...] Arantius [...] chyrurgiéy proffeſor/ co ſkóry [lege: z skóry] tegóż ná ręce/ y tymże ſpoſobem czyniwał/ co ſye ták zraſtáło/ iż przez bólu wielkiego ſkóra iáko nos właſny przyſtawáłá/ y ták náraſtáłá/ że muſzkułu niechawſzy/ y ręká cáła/ y nos cudny bywał. Cudnać záprawdę to operatia. OczkoPrzymiot 193; ázaż to iuż y przepaliwſzy álbo przerznąwſzy/ táką chorobę wypędźim? Operatie tákie [...] ſubtélnośći y wymyſłu máią więcéy niż pożytku. OczkoPrzymiot 584.]

Synonimy: 1. działanie; skutek; a. moc.

KK