[zaloguj się]
[pdf]

OSKARD (5) sb m

oskard (3), oszkard (2), [oskarg]; oskard LibMal, RejZwierz, KlonŻal; oszkard BartBydg, GostGosp.

o jasne; -ard z tekstów nie oznaczających pochyleń; -ard- (2) KlonŻah GostGosp, -ård- (1) RejZwierz.

Fleksja
sg pl
N oszkard oszkardy
G oskardu oskard, oskardow
A oskardy
I oskard(e)m

sg N oszkard (1). ◊ [G oskardu.] ◊ I oskard(e)m (1). ◊ pl N oszkardy (1). ◊ [G oskard, oskardow.] ◊ A oskardy (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Żelazne narzędzie do kruszenia skał, murów, z jednego końca zaostrzone, z drugiego płaskie, kilof; vanga BartBydg; dolabella, (securis) dolabra, semicuris Cn (5): BartBydg 165; Item wemlynye na Stelmachach przed ſzwyąthkamy 2 oſkardi vkradl LibMal 1547/136v; NAprzod ma mieć [młynarz] we młynie co obecnie miele/ ſtátki młyńſkie/ do młyná potrzebne: to ieſt Topor/ Siekierę/ Piłę/ Przyśiek/ Pieſnią/ Oſzkárdy/ Swidry/ Tacżki dwoie GostGosp 60; [ sectis lapidibus ſrazanego albo ſzczoſſanego cultrum noſza/ oſkardv [żelázo Leop; nóż WujBib] TomZbrudzBrul Ex 20/25; W temże sklepie [...] skrzynia, w której siekier, motyk, oskard niemało. ŹródłaEkMalb II 68; Item z koła stępnego nic nie dawają, ale obracają wszytkie percepta na oprawę młyńską: łoje, oskardy, żelaza etc. LustrKrak I 233; Kowalowi od stalenia i ostrzenia oskardów fl. 2 gr 16 LustrWpol I 95; Iáko w leśie drzéw śiekiérámi/ wyrębowáli drzwi iego poſpołu: toporem y oſkárdem [in securi et ascia] obalili ie. WujBib Ps 73/6].
Wyrażenia: [»oskarg murarski«: zostało po nim, [...] 2 siekierze, [...] klin zielazny, oskarg zielazny murarski InwMieszcz 1567 nr 137 ]

»skalny [= przeznaczony do rąbania skał] oskard« (1): Kiedy od cżęſtego mliwá/ cżęſto w kámień twárdy Krzeſzą ſkálne oſkárdy. KlonŻal C2.

Przen (1): (nagł) Ná pochlebcę. (–) KLekocże [lege: klekoc że] tym oſkardem/ moy miły Bocianie/ Gdyż widziſz iż na ſwiecie/ cnotá wſzędy tanie. RejZwierz 123.

Synonimy: bika, kilof.

TG