[zaloguj się]

OSZACOWAĆ (62) vb pf

Oba o oraz oba a jasne.

Fleksja
inf oszacować
praet
sg pl
1 m -em oszacowåł m pers
3 m oszacowåł m pers oszacowali
imperativus
sg pl
2 oszacuj oszacujcie
3 niechåj oszacują
conditionalis
sg
1 m bych oszacowåł
3 m by oszacowåł
impersonalis
praet oszacowåno
participia
part praet act oszacowåwszy

inf oszacować (18).fut 1 sg oszacuję (1).3 sg oszacuje (5).3 pl oszacują (10).praet 1 sg m -em oszacowåł (1).3 sg m oszacowåł (3).3 pl m pers oszacowali (4).imp 2 sg oszacuj (1).2 pl oszacujcie (1).3 pl niechåj oszacują (1).con 1 sg m bych oszacowåł (1).3 sg m by oszacowåł (4).impers praet oszacowåno (2).part praet act oszacowåwszy (10).

stp notuje, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

1. Ustalić wartość, cenę, kwotę pieniężną należną za coś;otaksować, wycenić; computare (pretio) PolAnt, Mącz, JanStat; appreciare Vulg, Mącz; aestimare Mącz, Modrz; taxare Mącz, JanStat; perstinare, statuere Mącz; praetium imponere JanStat (53): Perstino, taxare sive pro precio deputare, Oſzácowác [!] Mącz 293b, 441d.

oszacować kogo (1), co (33): saczvnek thowaru kradzionego panowie Comisſarze thak posthanowili [...] kony panſki yako y pan sam oſzaczvye nazalobye thak ma bycz mv czena LibLeg 6/118v, 11/132v; I te ynſſe drobne graty Znaċ yſs niemało Koſtuią Niewiem iák to oſſaczuią RejKup aa5v; Diar 96; NA wſzytki nakłády/ dowod wedle práwá ieſt Przyſyęgá tey ſtrony ktora o nie żáłuie. Wſzákże Sędźia pierwey ie ma ſpráwiedliwie oſzácowáć względem perſon y oney ſpráwy o ktorą ſye Práwo toczyło. GroicPorz dd2v; Tedy odważyli zapłátę zá mię trzydzieśći ſrebrnych. Y rzekł Pan do mnie: Wrzuć ią do tego co formuie obrázy (thę) ozdobną zápłáthę zá ktorą mię oſſácowali [!] [quo appretiatus sum ab eis]. Leop Zach 11/13; A iáko oni co oglądáią ſzkodę oſzácuią/ ták ią ten winien opráwić co ią vczyni. UstPraw E2, E2, F2; BibRadz Act 19/19; OrzRozm V2v; áby z onego páńſtwá wypráwiał ludzi ku potrzebie/ iáko oſzácuią ono páńſtwo/ ieſliby inácey vcżynił gárdło mu płáći. BielKron 261v, 403v; Inaestimabiles thesauri. Wielkie niewymowne skárby/ ktorych oſzácowáć nie może Mącz 5b; Litem aestimare, Koſztunek oſzácowáć/ który ſie w práwie vczinił. Mącz 195c, 119d; BielSpr 51; ModrzBaz 28, 121v, 122v, 131, 138v [2 r.]; Co po drogim kámieniu temu/ kto ſię ná nim nie zna/ á oſzácowáć go y pożytku zniego ſobie przywieść nieumie? SkarŻyw 25; á [Litewskie wojsko] zburzywſzy Kuiáwſkie Brzeſćie/ Dobrzynſką y Lęczycką wołośći/ ták wielki pogrom zábijáiąc y w niewolą pędząc vczynili/ iż żaden prawdźiwie tego niemogł oſzácowáć. StryjKron 300; A ieſzliby Pan Barthlomiey Bothlman, czo przibudowal ſſwoym koſſtęm thedy maią tho dacz ná rozeznanie czterzech męzow ná tym dobrze wyrozumiałych, y tho dacz oſſaczowacz, wedlie ych dobrego baczenia ZapKościer 1587/70v; GostGosp 40; Phil Q4; Téż był vſtáwił z Prȩłaty y z Pány przerzeczonémi oſzácowawſzy lekſzé wydatki [leviori comparatione expensarum JanStat 720]/ dla pożytku Korony y kupowánia tych/ którzy ná woynę iádą SarnStat 901 [idem 903], 376, 903, 1103, 1181; SkarKaz 315b; [Kamizelę dziką tak oszacowano: [...] summa czyni ta kamizela fl. 7 gr 19. InwMieszcz 1569 nr 155].

oszacować co [= na ile] (1): Przichodzyl do nas na skargę z myaſta naschego Andrinopolia poddani nasch na ymye Hadzymahmeth ſkarzecz sye na yednego Ormyanyna na ymie Mvrata ktori też bil poddanim naschim yzvniego [Hadżymahmeta] Mvrad wkvpyeczkych rzeczach oſſzaczowawſchi osmdzieſſyat tiſyacz aſpr. y dopyero powiadayą myeſzka w Corvnie polſkiej LibLeg 11/92v.

oszacować na co [= na ile] (2): imputare civitati terna millia, Ná trzi tyſiące oſzácowáć/ álbo ták wielki pobór vłożić. Mącz 333c; á ná którą ſummę oſzácuią/ tedy powinowáći przerzeczonych Mniſzek [...] będą powinni im/ y káżdéy z oſobná połowicę téy ſummy [...] dáwáć. SarnStat 209.

oszacować za co (5): I roſkazalyſmi Staroſczye naſchemv Camyenyeczkyemv. abi mv ymyenye w ſzyal. a ſznyego panv Voyewodzye placzill tho zacz bi thi rzeczi oſſaczowall. LibLeg 11/132v; Leop Zach 11/13; Zárázem od Heleny kſiężny wſzytki ſkárby wzyęto/ náznácżono co miáło być komu/ tákież ná pogrzeb/ oſzácowawſzy iedno z drugim zá ſtho tyſiąc złotych BielKron 403v; RejZwierc 155v; ModrzBaz 28.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem i odpowiednikiem: to (2); co (4), jako (4), zaimek pytajny (2)] (10): RejRozpr F3; To też iuż więc ná poły [żona] wſzytko dzyeli s tobą. Iuż ná poły pieniądze ná poły poduſzká/ Oſzácuyże zacż ſtánie ſámá páni duſzká. RejWiz 58; y oſzácował [Olbrycht] wiele chćiał od niego [od Arcybiskupa] BielKron 236v; Apprecio, Cenię/ oſzácuię/ co ktora rzecz waży Mącz 320a; Statuite quanti hoc putetis, Oſzácuycie yáko wam to drogo zda. Mącz 412c, 5a; RejZwierc 251; BielSpr 51; Bo á kto to oſzácuie/ iáko wielkie nakłády bywáią/ ná koſztowne ſzáty/ ná cżći/ y ná łáńcuchy złote? ModrzBaz 124; KTórzy to Woiewodowie/ iáko/ y ná iáką formę ma kto co robić/ y iáko drogo który rzemieſłnik ma którą robotę wypuśćić od rąk/ oſzácowáć máią. SarnStat 287.

W charakterystycznych połączeniach: oszacować dochod (3), dzierżawę, imienie, majętność, szkodę (2), ziemię; oszacować drogo, niesprawiedliwie, prawdziwie, sprawiedliwie, źle.

Wyrażenie: »nad złoto oszacować« (1): Acz ia barzo drogo placzą Yz ſwobodę za to traczą Ktorą czo rozum miewaly Nad zloto oſſaczowaly RejRozm 396.
W przen (1): Day to iżby w ktorey przygodźie nie káráć gárdłem/ ábo kreẃ y ſzkodę z niey oſzácowáć ſię godźiło: wżdyby miáło być zrownáne karanie z grzechem SkarKaz 315b.
a. Sprawdzić, ocenić, czy coś się opłaca, czy jest bezpieczne, korzystne; czy złe czy dobre (2):

oszacować czego [składnia zależna odskosztować”] (1): Censuram vini facere, Skoſztowáć y oſzácowáć winá. Mącz 47a.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Zaſz on co chędogiego da ſobie vcżynić/ Bo pirwey oſzácuie co ná co ma wynidź. Iedzye w drogę w káżdy kierz z dáleká zágląda/ Máca worká á trzoſá w zánádrá pociąga. RejWiz 13.

b. Drogo, wysoko ocenić [co] (1): IEden iechał s Krákowá/ drudzy go pytáli/ Po cżemu tám ná tárgu zboże przedawáli. Ten rzekł iż oziminę nie drogo dawano/ Lecż ſłyſzę iż iárzynę/ tę oſzácowano. RejFig Bb3v.
2. Ocenić czyjeś postępowanie, osądzić (8):

oszacować kogo, co (6): RejWiz 105; RejPos 228; Ieſli mię/ pánie/ ſłuſznie oſzácował Zły człowiek/ á ma do mnie iáką winę: Ieſlim przyiáźni nie ſzczyrze záchował/ A do złéy chęći dał z śiebie przyczynę KochPs 9; CzechEp 324, 325; Niechże lichy prośćinká/ ſwą prawdę vdáie/ A bogáty ſwé fałſzé/ wnet prawdá zá iáie. Zlebyoſzácował/ gdyż wiele należy/ Z których vſt y oſoby co ná świát wybieży. GosłCast 70.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): A to w niwecż gdy on ſpi wſzyſcy o nim cżuią/ A co we dnie źle ſpráwił w nocy oſzácuią. RejWiz 12; Vix statuere apud animum meum possum utrum peior ipsa res an peiore exemplo agatur, Nie mogę rozeznáć/ oſzácowáć/ oſędźić/ álbo nie mogę ſie z tego wypráwić/ rozumem ſwym oſięgnąć yeſli etć. Mącz 412b.

Szereg: »osądzić i oszacować« (2): A co mi zádáie/ żebych przytym y wſzytki nazacnieyſze y napobożnieyſze ludźie/ bárzo dotkliwie wiele rázow oſądźił/ y oſzácował/ [...] tego żadną miárą ták zgołá w piſániu żadnym moim X.K. nie pokaże CzechEp 325, 324.
3. Obgadać, obmówić (1): W ocży to rad pochlebuie/ A ná ſtronie oſzácuie/ Albo ſmieſzki będzye ſtroił/ To iuż pewnie co pobroił BielKom G3.

Synonimy: 2. osądzić, sądzić; 3. obmowić.

Formacje współrdzenne cf SZACOWAĆ.

Cf OBSZACOWAĆ, OSZACOWANIE, OSZACOWANY

TG