Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZMYŚLAJĄC

Następne hasło: ROZMYŚLAJĄCY SIĘ »

ROZMYŚLAJĄCY (5) part praes act

rozmyślający (4), rozmyślając (1) BudNT.

o jasne; -ający, -åjąc.

Fleksja

sg
m	N	rozmyślający	f	N	rozmyślając(a)
	G	rozmyślając(e)go		G

pl
N	m pers	rozmyślåjąc

sg m N rozmyślający (2). ◊ G rozmyślając(e)go (1). ◊ f N rozmyślając(a) (1). ◊ pl N m pers (attrib) rozmyślåjąc (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

Znaczenia

1. Myślący, zastanawiający się, rozważający (5)
- Przen (1)
2. [O życiu: wypełniony myśleniem, zastanawianiem się, rozważaniem]

1. Myślący, zastanawiający się, rozważający; volvens Mącz; ratiocinans PolAnt; cogitabundus, meditabundus Calep (5): Volvens, [...] Rozmyśláyący. Mącz 506c; Calep 646b; á na przeſzłe/ ninieyſze/ y przyſzłe rzecży oko máiąc/ z nich rozmáitych áffektow pobudkę bierze/ Páná Bogá proſząc o to/ álbo owo/ według rzecży y máteryey/ álbo według zmiękcżenia y ſpráwienia ſercá/ cżłowieká rozmyśláiącego. LatHar 663.

W przen (1):

Wyrażenie: »rozmyślając w sercu swym« [z przytoczeniem] (1): A byli tám niektorzy kśięża śiedzący y rozmyślaiąc w ſercach ſwych [sedentes et ratiocinantes in cordibus suis]. Cżemu ten ták mowi bluznierſtwo? BudNT Mar 2/6.

Przen (1): Estimativa – aestimativa vis, rosmyslyayącza, szhaczviącza, rozeznavaiącza BartBydg 52.

2. [O życiu: wypełniony myśleniem, zastanawianiem się, rozważaniem; contemplativus Cn:

W przeciwstawieniu: »pracujący ... rozmyślający«: DesidWilkow 99v cf Szereg.

Szereg: »kontemplujący abo rozmyślający«: Przyſtąpmy do drugiey cżęśći ſtron/ ktore ſą ná wierzchniey dece/ to ieſt ktore do żywotá Contempluiącego/ ábo Rozmyſláiącego należą. DesidWilkow 99v.]

Cf ROZMYŚLAĆ